Тажир Абдулатифов 1952-йисан 4-июндиз Мегьарамдхуьруьн райондин Бут-Къазмайрал дидедиз хьана. Адан буба Абдурагьим хуьруьн школадин бине эцигай кас ва директор тир, ам 1993-йисуз рагьметдиз фена. Тажиран диде Тавуса колхозда зегьмет чIугуна. Исятда лайихлу пенсияда ава, ял язава. Абдурагьимани Тавуса 4 хвани пуд руш уьмуьрдин шегьредал акъудна. Тажир абурукай виридалайни гъвечIиди тир. ЧIехи стха Январ самбодал машгъул жезвай. Ам спортдин мастервиле кандидат я. Тажир лагьайтIа, волейболдал рикIивай машгъул жезвай. Школа акьалтIарай жегьил ДГПИ-дин физический рекьяй тербиядин факультетдик экечIна. Студент тир йисара ам азаддаказ кьуршахар кьунални машгъул хьана. Спортдин и жуьредай мастервиле кандидат я. Гьа са вахтунда вичин рикI алай волейболдивайни ам къерех хьанач, институтдин хкянавай командадик квай. Вуз акьалтIариз зур йис амаз, Тажир Абдулатифов Мухтар Сулеймановичан гъилик самбодални машгъул хьана. Азаддаказ кьуршахар кьунин тежриба авай ада самбодин сирерай гьасятда кьил акъудна.
1973-йисуз чи ватанэгьли Туьркменистандин Красноводск шегьердиз акъатна. Ана 1-нумрадин школада физкультурадин муаллим яз кIвалахна, Василий Павлович Савицкийдин гъилик дзюдодайни вердишвилер къачуна. Ина ада дзюдодин ва самбодин спортдин мастервилин нормативар тамамарна. Зун ягъалмиш туш, чи ватанэгьли дзюдодай СССР-дин спортдин мастервилин тIварцIиз Дагъустандай лайихлу хьанвай сад лагьай кас я. Спортдин и жуьрейрай Туьркменистандин чемпионатра ва спартакиадайра, Вирисоюздин турнирра иштиракна. А республикадин кьиле авай ксари спортдиз еке фикир гузвай. Хъсан шартIар тешкилуналди, иниз вири уьлкведай тежрибалу пешекарриз теклифзавай. Дзюдо Япониядин тежрибадалди чирзавай.
1977-йисуз, Дагъустанда авайла, Тажир Абдулатифов — Туьркменистандин лайихлу тренер — спортсменар тир дустарихъ галаз гуьруьшмиш хьана. Республикада дзюдо вилик тухуниз куьмекдайвал, Тажир Абдурагьимович абуру ватандиз хтун патал чIалал гъана. И фикир абуру республикадин спорткомитетдин председатель Аминула Рабадановазни лагьана. И касдин чалишмишвилер себеб яз, неинки Тажир Абдулатифов, гьакI адан тренерни Дагъустандиз хтана. В. Савицкийдиз, дзюдодай пешекардиз хьиз, Каспийскда кIвалер гана. Ина ада спортдин и жуьредай школа ачухна. Тажир Абдурагьимовичаз ДГПИ-дин общежитидай кIвал гана.
Чи ватанэгьлиди дзюдо кIелунин процессдик кутуна ва ДГПИ-дин патав аялриз спортдин и жуьредай вердишвилер гудай спортшкола ачухна. Ина студентри тежриба хкажзавай, тренировкаяр кьиле тухуз чирзавай. Виликдай ихьтин тежриба авайди тушир. Тажир Абдурагьимовича вичин тежриба аялривни жегьилрив еке ашкъидивди агакьарзавай. Гаф кватай чкадал лугьун хьи, и школа дзюдодай аялрин школайрин арада Бакуда кьиле фейи Вирисоюздин турнирдин гъалибчи хьанай. Жегьил пешекардин расписание лап кIевиди тир: «Буревестникда», дзюдодин школада ва ДГПИ-дин хкянавай командадихъ галаз тренировкаяр, гьакIни тарихдин факультетдин спортдинни санлай гзаф ксарин иштираквал авай кIвалахдин рекьяй декандин заместителдин везифаяр (гуьгъуьнлай ам физкультурадин факультетдиз тренервиле-преподавателвиле хъфена).
Тажир Абдулатифова, спортсменди хьиз, анжах самбодай Дагъустандин чемпионатда иштиракна, 74 кг-дин заланвал авайбурун арада чемпионвилин тIвар къазанмишна. ДГПИ-ди Россиядин Кьиблепатан вузрин арада, абурулай 78 очкодин вилик кваз, 1-чка кьуна.
Чи ватанэгьли дзюдодал рикIивай ашукь тир. Ада вичин вири къуватар и рекьиз серфзавай, вичин кIвалахдив яратмишунрин тегьерда эгечIзавай, цIийи рекьер жагъурзавай, хъсанбурун тежрибадикай менфят къачузвай. ИкI, Майкопдин тежрибадалди, акъажунар заланвилин са категориядай тешкилзавай, ана Дагъустандин вири пипIерай тир спортсменри иштиракзавай. И къайдади бажарагълу спортсменар жагъурдай мумкинвал гузвай. Вуздин ректордини абуруз куьмекзавай ва кьезилвилер аваз институтдик кутазвай.
Вичин кIвалахда жегьил тренерди техникадин рекьяй кIвалахдиз (обработка) кьилин фикир гузвай. Гьа са вахтунда, хъсанбурукай хъсанбур хкяна, гьатта тIуьнни тайинарна, гьар са касдихъ галаз кьилди тренировкаяр кьиле тухузвай. Алай вахтунда и тегьерда кIвалах анжах Дагъустандин хкянавай командадихъ галаз тухузва.
Чи ватанэгьлидихъ аспирантурада кIелдай, илимдин кIвалахдал машгъул жедай мумкинвални авай. Амма тежриба хуш тир адан рикIи и кар кьабулнач. Анжах кьве вацра кIелна, ам вичин гъилик вердишвилер къачузвайбурун патав хтана. Адан тежрибадикай менфят къачуналди, масабур илимдин кIвалахдал машгъул хьана. Тажир Абдурагьимовича лагьайтIа, спортдин устадар гьазурзавай. Абурун жергедай яз Абдулгьамид Эмиргьамзаеван, Мегьамед Омарован, Сергей Миненкован, Александр Кухоренкодин, Абдул Рабаданован, Мурад Жабраилован, Муртуз Рамазанован, Сергей Баканован, Сагьратула Мегьамедован ва масабурун тIварар кьаз жеда. Вичин гъилик вердишвилер къачурбурухъ галаз алакъа ада исятдани атIузвач.
Алатай асирдин 90-йисара, республикадилай къецепатаз акъажунриз фидай мумкинвал тахьайла, Т. Абдулатифов карчивилел элячIна, АТН фирма арадал гъана. Им чи ватанэгьли спортдивай къерех хьанва лагьай чIал туш. Алай вахтунда ам вичин хсуси тренировкайрин база арадал гъунин къайгъуйрик ква. Мегьарамдхуьруьн район спортдал машгъул жедай кьетIен шартIар авай чка я: гьуьл ва там патав гва, кьуд пата къайи булахарни дарманрин чешмеяр ава. ТIебиатди вичи и субтропикар инсанди хъсандиз ял ягъун ва къуватар гуьнгуьна хтун патал арадал гъанва. Эгер са тIимил чалишмишвилер авуна, ина къулай шартIар арадал гъайитIа, важиблу акъажунриз гьазур хьун ва абурулай кьулухъ реабилитация патални спортсменриз яргъариз фин герек туш.
Тажир Абдулатифовахъ кьве хва ава – Абдурагьим ва Марат. Кьведани Муртуз Рамазанован, чпин бубадивай тарсар ва вердишвилер къачур ученикдин, гъилик чпин тежриба хкажзава. Марат Дагъустандин кIвенкIвечивал патал акъажунрин ва турниррин гъалибчи я. Къуй абурухъ спортдин мадни кьакьан кукIушар муьтIуьгъардай къуватар, спортда ва уьмуьрда еке агалкьунар, гьакI Мегьарамдхуьруьн районда цIийи база ачухна, ана аялрив чпин тежриба агакьардай мумкинвални хьурай!
Регина Семедова
