Алай вахтунда вири дуьнья коронавирусдин тIугъвалди кьунва. Азарлу жезвайбурун кьадар йикъалай-къуз артух жезва. Духтурривай куьмек ийиз тахьана, телеф жезвайбурни тIимил туш. Прессади, соцсетри чIуру азардикай гьар юкъуз гузвай хабарар, важиблубур яз, эвелимжи чкайрал эцигзава. Амма къейд ийиз кIанзава хьи, СМИ-ри, иллаки соцсетри чукIурзавай хабарар вири сад хьиз гьакъикъатдихъ галаз кьазвайбур туш. Блогерар лугьудайбур пайда хьанва. Абурухъ гьардахъ интернетда чпин видеоканалар хьанва, вуч кIан хьайитIани лугьузва, зегьле фидай шикилар къалурзава, обществода кичIевилин велвела къарагъарзава. КичIевилин гьалар къизгъинаруни коронавирусдихъ галаз женг чIугунин, тIугъвалдин вахтунда инсанрин сагъламвал хуьнин кардиз екез зиян гузва.
Коронавирусдин гьакъиндай инсанри, гьа гьисабдай яз политикрини, медикрини жуьреба-жуьре, бязи вахтара сад-садаз акси фикирар лугьузва. Садбуру лугьузва хьи, гуя им адетдин грипп хьиз я, амма политикри чпин мурадар кьилиз акъудун патал инсанрин кенефдин кьил квадарзава. Муькуьбурун гафарай, коронавирус лап гзаф телефвилерал гъизвай акьалтIай чIуру азар я, амма власть гъиле авайбуру малумарзавай статистикадин делилар чпин хиве тахсирар тун тавун патал тIимиларзава. Гьатта медицинадикай бегьем хабар авачирбуруни чун гъавурда твазва, гуя флан-флан затIарикай гьазурнавай къаришма тIуьрла, коронавирус терг жеда. Куь рикIел аламани, цIи гатфарихъ туьквенрани базарра са жерге недай шейэрин, иллаки бязи майвайрин къиметар гьикьван хкаж хьанайтIа? Ам цIийи вирусдин гъулгъула тунин нетижа тир. Алверчийри чпин жибинар пулунив ацIурнай ва авамрал хъуьруьнарнай.
Къенин йикъалди COVID-19 хъсандиз чириз хьанвач. Гьелелиг инанмишвилелди лугьуз жеда хьи, вирус азарлу хьанвайдакай сагъламдак асул гьисабдай нефес къачудайла акатзава. Азарлувал 4 йикъалай 14-15 йикъалди ачухдиз малум жезва. Адан лишанар адетдин гриппдинбуруз ухшар я. Бязи дуьшуьшра азарлувал кьезил жуьреда алатзава. Гьа им коронавирусдин фендигарвал, кьетIен хаталувилерикай сад я: инсан азарлу ятIа, чир жезвач, гьа са вахтунда адакай азар цIудралди масабурук акатзава.
Коронавирусди садазни инсафзавач. Ам аялрикни, жегьилрикни, яшлубурукни акатзава. Гьатта — мягькем сагъламвал авай спортсменрикни. Эвелни-эвел коронавирусди вич кваз такьазвайбур жазаламишзава. РикIел хвена кIанда: ковиддин садакай масадак акатдай азардикай сагъардай махсус дарман гьелелиг авач. Вакцина ава. Амма вакцинади коронавирус акатунин вилик пад я кьазвайди, азарлу хьанвайдаз адакай гьич са хийирни авач.
Инсанрин яшарни, сагъламвал авай гьални фикирда кьуна, чи чIехи уьлкведин майданра адан, вакцинадин, менфятлувал гьакъикъатда гьи дережадинди ятIа, инанмишвилелди лугьуз жедач. Россиядин вакцина туькIуьрнавайбурун гафарай, адан менфятлувал 90 процентдилай гзаф я. Азардиз акси яз кIеви серенжемар кьабулзаватIани, вири дуьньяда хьиз, чи уьлкведани, республикадани коронавирусдик азарлу жезвайбурун кьадар тIимил жезвач. Месела, алатай гьафтеда Россияда тIугъвалдин девирда са суткада вирус цIийиз акатнавайбурун кьадар сифте яз къад агъзур касдилай артух хьана. Дагъустандани коронавирус акатзавайбурун кьадар артух жезва. Рекъемар гъвечIибур жедай, эгер чна духтуррин, Роспотребнадзордин меслятрал, истемишунрал кIевелай амал ийиз хьанайтIа. Амма, гьайиф хьи, и фендигар уьзуьр чна “саймишзавач”, кваз кьазвач, адани вичивай жедайвал “кьисас вахчузва”.
Тикрар хъийин: коронавирусдикай сагъардай, и азардиз талукь махсус дарман гьелелиг авач. Дуьньядин алимри ам жагъурзава. Къенин юкъуз лагьайтIа, вирус акатунин хаталувал тIимиларзавай анжах са рехъ ава: маскаяр алукIун, антисептикрикай менфят къачун, гзаф инсанар санал кIватI тахьун, сад-садан мукьув гзаф агат тавун, санитариядин нормайрал амал авун.
Америкави духтур Майк Мирера лугьузва: “Зи фикирдалди, тIугъвалдин вахтунда маска алукI тийизвай инсан я пис кас я, я — акьулсузди, я санлай — писдини акьулсузди”.
Квез Аллагьди сагъвал гурай, и завалдикай хуьрай!
(КьатI ама)
Абдулафис Исмаилов
