ТIебиатдихъ гелкъуьн вучиз гзаф важиблу я? Зун адетдин инсанар тIебиатдихъ гелкъуьн, кьилди къачуртIа,  зирзибил куьчейриз гадар тавун вучиз важиблу ятIа, гьадакай рахада.

Исятда гад я, инсанар куьчейра гзаф вахт акъудиз, сейр ийиз алахъ­зава, гьуьлел, паркариз физ­ва. Гьелбетда, абуру яд, къапара авай тIуьнар, ламу чарар ва маса шейэр мукьвал-мукьвал маса къачузва, ишлемишзава. Не­тижада  амукьзавай зирзибил какатай чкайрал ваъ, махсус къапариз гадарун лазим тирди гзафбуру кьатIузвач.

Зирзибил какатайвал гада­руналди куьне неинки а чка­дин­ абур чIурзава, гьакIни патарив гвай тарариз, векьериз зиянарни гузва.

Зирзибил канализацияда акIиз­ва, гьуьлериз, вирериз физва, чуьл­лериз акъатзава. Пахла­ха­нар, нуькIер ва гъвечIи гьайванар, тIуь­нихъ ва цихъ муьгьтеж яз, путулкай­­риз гьахьун, нетижада, ана акIа­на, яваш-яваш гишила кьин мумкин я.

Инсандиз вичизни зирзибилди зарар  гуда. Недай шейэрин  ктIиз­вай амукьаяр микробрин чешмеяр я. Рапари, шуьшейри инсандал хирер хьунал гъида. Инал зун ацу­кьай­ куьсруьдал  са ни ятIани гадарнавай кьацIай чарчи парталар чиркинарун мумкин тирвиликай рахазвач.

Гзаф кьадар инсанриз и месэла хциди яз акун тавуни зак пашманвал кутазва. Инсанар зирзибил садрани квахь тийидайдан гъавурда гьатзавач. Иллаки — эгер ам вичиз талукь чкадал алачтIа. Ада  чилин кIаник квай ва хъун патал ишлемишзавай ятар чиркинарда, зегьерлу руквадиз элкъвена, емишар ва майваяр агъуламишда. Амукьаяр кутIу­нин нетижада гьар жуьредин зегьерлу газар арадал къвезва. Абуру лагьайтIа, гьава чиркинарзава. Ихьтин мисалар мад  ва мад гъиз жеда.

Чавай ийиз жезвай ва авуниз мажбур тир крарикай виридалайни гъвечIибур — им зирзибил талукь тир къапуниз гадарун, куьчейра михьивал хуьнал гуьзчивал авун, зирзибил кьилди-кьилди жуьрейриз пайиз алахъун ва пластикдин пакетрикай кьил къакъу­дун — маса чантаяр  ишлемишун, гьаятра авай тарариз яд гун ва цIийибур цун я. Вири и куьлуь-шуь­луь крари чи уьмуьрда чIе-хи дегишвилер тун ва тIебиат хуьн  мумкин я.

Камилла Мегьтиханова, ДГУ-дин студентка