Тегьмезхан (Пастушья сумка) са йисан хъач я. Ам дарман патал цуьк ахъайдай бере гьазурда. Дарманни адан чилин винел алай паярикай ийида.
Урус чIалал адаз “Чубандин чанта” лугьузва. И тIварни адаз тум жедай “турбаяр” пуд пипIенбур, яни чубандин чантадиз ухшар авайбур тирвиляй ганва.
Тегьмезханрикай гьазурдай дарманрихъ ихьтин менфят ава: иви лахта ийида, яни ам авахьун акъвазарда; дакIур чкаяр эхлекьарда; ифин тIимиларда; цвар, туькьуьл регьятдиз акъудда; незвай затIар иливриз куьмекда.
Халкьдин медицинада тегьмезхандин гьалима — ргай икьи яд ишлемишда: чIулав лекь, дуркIунар, цварадин кIвал тIа хьайила; незвай затIар иливар тежедай чIавуз.
Тибетдин медицинада тегьмезхан экъуьчун акъвазардай дарман яз ишлемишзава. И хъчади тIуьнвай затIар иливардай ва акъуддай органрин кIвалахдик гьерекат кутада, ратарин кIвалах хъсанарда.
Тегьмезхандин дарманар маса набататрихъ галаз санал ишлемишда ва абур винидихъ лагьанвай азаррилай гъейри, ивидин давление тIимиларун, хирер фад сагъарун, къен фидайла, гьакIни бубасил квайбуруз куьмек авун, тIуьр затIар иливарунин гьерекат къайдадикай хкатайла, ам чкадал хкун патал ишлемишда.
Гьалима икI гьазурда: хуьрекдин са тIуруна авай кьурурнавай хъчар са стакан циз вегьеда, ахпа зур стаканда авай кьван дарман гьар юкъуз 4 сеферда хуьрек недалди вилик хъвада.
Къадагъа ийизва: руфунал агъур дишегьлийриз, яшлу инсанриз яргъалди ишлемишун. И дарманди абурун иви лахта авуниз майилвалда, ивидин дамаррал тIурар акьалтуниз куьмекда. Гьавиляй и чIавуз донник, грыжник ва балкIандин шабалут (каштан конский) ишлемишайтIа, абуруз куьмек жеда.
Са бязи уьлквейра тегьмезхан бустанрани цазва, хуьрекрик кутазва. Тегьмезхандин дувулар кIвалин къуьрериз гузва.
Умрият Рагьимова,
ДГУ-дин филфакдин РДО-дин 2-курсунин студентка
