Гьар йисуз 3-декабрь Виридуьньядин  инвалидрин югъ яз къейдзава. Инсанрин кьисметар жуьреба-жуьре я.

Абурун кьилел гьич гуьзлемиш тавур дуьшуьшар къведа. Рекьера машинар авария хьуникди гзаф инсанар телеф, хейлинбур, гъилер-кIвачер хана, инвалидриз элкъвезва. Бязи вахтара дидейриз бедендик нукьсанар квай аялар, гьакIни жуьреба-жуьре азаррикди аялрикай инвалидар жезва. Вири уьмуьр вилик кумай, рикIе мурадар, чанда дамах авай жегьилрин кьилел бедбахтвилин дуьшуьшар атун гьикьван гьайиф жедай кар я. Аллагьдиз шукур хьуй, дердиникай хабар кьуна, абур уьмуьрдивай къерех тахьун, жергейрай акъат тавун патал зегьмет чIугвадай мергьяматлу, регьимлу инсанар авачиз туш. Махачкъала шегьердин Озерный куьчеда РФ-дин зегьметдин ва яшайишдин рекьяй хуьнин министерстводин “Московское протезно-ортопедическое предприятие” ГУП-дин Махачкъаладин филиал кардик ква. Зун анин директор  Абдул  Гьасанович  Айгуновахъ  галаз гуьруьшмиш хьана ва адавай карханадикай суьгьбет авун тIалабна.

— 1942-йисуз СССР-дин Совнаркомдин къарардин бинедаллаз, Краснодардин протезрин  ортопедиядин карханадин филиал яз, Махачкъалада протезрин мастерской кардик кутунай. Ватандин ЧIехи дяве башламиш хьайила, фронтдай гъилер-кIвачер галатна­вай­ аскерар хквез башламишна, — суьгьбетзава Абдул Гьасановича. — А йисар гзаф четинбур тир. КIвалахдай къулай шартIар, протезар туькIуьрдай алатар, тежрибалу пешека­рар авачир. Йисар къвез алатзавай. Чи карха­нани къвердавай гегьенш, кIвалахза­вай­бурни тежрибалу жезвай. Гила ам алай аямдин ла­зим тир вири техникадалди тадаракламишнавай производстводин еке кархана я.

• Финансрин рекьяй игьтияжар ни тамамарзава?

— Сифтедай чи заказчик РД-дин зегьметдин ва яшайишдин рекьяй вилик тухудай министерство тир. Гила кьиле Осман Сулейманович Эфендиев авай соцстрахованидин фонд заказчик хьайила, финансрин патахъай чаз са четинвални авач. И кардай чна адаз рикIин сидкьидай чухсагъул лу­гьузва.

Чи карханада 25 койкадин стационар ава. Ана алай аямдин алатралди тадаракламишнавай кабинетар, тренажерар авай еке  спортзал, компьютерный диагностика кардик ква. Он­кологиядин азар авачир инвалидриз фи­зио­терапиядин, массаждин, лазерный нураралди сагъар хъийидай шартIар яратмишнава.

• Йисан къене куьне гьикьван инвалидриз къуллугъзава?

— Са йисуз чна 3-4 агъзур касдиз чкадал карханада къуллугъзава. Абурук Ватандин ЧIехи дяведин, Афгъанистандин дяведин, аял чIавалай инвалидар акатзава.

• Инвалидрин кьадар гзаф жезвани, тIимил?

— Гьайиф хьи, шекердин азар, бедбахтвилин дуьшуьшар, дидедин бедендик кумаз акатзавай жуьреба-жуьре  азарар себеб яз, абурун кьадар гзаф жезва.

• Куьне инвалидар патал туькIуьр­за­вай тайин шейэр вучар я?

— Абурук гъилеринни кIвачерин протезар, кIвачин къапар, корсетар, бандажар, кIекIе­цар, асаяр, гьакIни онкологиядин азар аваз, ху­ру атIанвай дишегьлияр патал экзопротезар ва маса шейэр акатзава.

• Ина туькIуьрзавай шейэр гзаф багьа­бур яни?

— Гьелбетда, кIвачин виридалайни ужуз про­тез 100 агъзур манатдай акъваззава. КIва­чин къапарин къимет лагьайтIа, 5 агъзур манатдилай тIимил туш. Протезрин — ортопедия­дин шейэрин игьтияж авайбуру социально-страховой фондуниз заказ гузва. Гьадан бине­даллаз чна заказар кьилиз акъудзава. Инвалидвал авай гьар садаз вичин карточка жезва. Ана адаз лазим тир къуллугърикай кхьенва. Ахьтинбуруз чи продукция-пулсуз, инвалидвал авачирбуруз пулунихъ гузва.

• Квез заказар кьилдин ксарилай къвезвани?

— Ваъ.

• Чи республикадилай къецяй заказар авани?

— Чечен Республикада дяве физвайла, чна абурун зегьметдин ва яшайишдин рекьяй вилик тухудай министерстводихъ галаз икьрар кутIунна, инвалидриз ортопедиядинни протезрин шейэр туькIуьрзавай. Гила гьанани чпин кархана хьанва.

• Эхиримжи вахтара карханада дегишвилер хьанвани?

— 2005-йисуз чна карханадин тадаракар дегишарна. Медицинадин кIвачин къапар гьазурдай, шейэр цвадай цIийи техника эцигна. И карди акъудзавай продукциядин ерини хъсанарна.

• КIвалахзавай коллективдикай вуч лугьуз жеда?

— Чи  коллективда 60 касди зегьмет чIуг­ваз­ва. Абур вири образование авай, заргарри­ хьиз кIвалахзавай кьилин дережадин пешекарар я. Абурук яргъал йисара кIвалах­за­вай пешекарарни ква. Месела, медотделдин заведующий Къанбарова Сабират Рамазановна, физкабинетдин заведующий, Ахцегь  райондай тир  Сулейманова Рагьимат, хатасузвал хуьнин рекьяй инженер Ибрагьимов Загьидин, лап фадлай кIвалахзавай техничка Умалатова Аминат ва масабур. Абуру намуслудаказ зегьмет чIугвазва, инвалидриз чпелай алакьдай вири жуьредин куьмекар гуз чалишмиш жезва.

• Директор яз, квел кIвалахда гьихьтин четинвилер гьалтзава?

— Кьилинди ам я хьи, финансрин рекьяй са четинвални авач. Чун инвалидриз жезмай кьван регьятвал гуз алахъзавай инсанар я.  Здравоохраненидин идарайрин, ВТЭК-рин къул­лугъчияр инвалидрив рикIе жезмай кьван мергьяматлувал аваз эгечIайтIа, герек справкаяр, чарар вахтунда гьазурна, чал агакьарнайтIа кIандай.

• Суьгьбет авунай чухсагъул. Кьисметди бейкефарнавай инсанрин къуллугъда галатун тийижиз акъвазнавай куь коллективдилай Аллагьни, инсанарни рази хьурай!

Надият Велиева