Тербиядин месэлайрай

Чилин винел вичин уьмуьрда са сеферда хьайитIани тапарар тавур инсан бажагьат жагъида. Чун тапаррал гьар юкъуз расалмиш жезва. Амма тапарарзавайди жуван аял тирди субут хьайила, чун ажугъламиш жезва. Гзаф дуьшуьшра аялри, дуьз лагьайла чеб жазаламишдайди чиз, тапарар ийиз башламишда. Гьавиляй дуьзенвал гьевесламишиз чалишмиш хьухь (месела, жа­за суьгьбетдал эвез ая). ИкI хьайитIа, аялдиз авайвал лугьуз кичIе жедач.

Аялриз чун кIанивиляй абуруз чи кефияр­ни хаз кIан жедач. Эгер аялдин хиве кьунриз куь патай тIимил атIу­гъай­вал хьайитIа, ада яваш-яваш мад тапарар хъийидач. Бязи дуьшуьшра жаван вичиз кIани кар гьакъикъат яз къалуриз чалишмиш жеда. Ада вичин кьилел атай махарик квай хьтин вакъиайрикай, гуя вичихъ авачир стха авайвиликайни суьгьбетда. Ихьтин тапарар гъавурда акьунвай тегьерда кьабул ая. Адет яз, би­цIек чIехи жер­давай ихьтин “махар” чеб чпелай квахьда.­

Бязи дуьшуьшра аялар чеб тапаррихъ инанмиш тирвиляй абуру тапарарзава. Иллаки им чIуру крар авурди ри­кIелай фенвай би­цIекриз талукь я. Ихьтин тапаррихъай квез ки­чIе жемир. Куьн жуван бицIекдихъ галаз алатнавай ва­къи­айриз агъайнидаказ килиг хъия ва и кардив куьн эгечIзавай тегьердиз та­­лукь яз, аял гъавурда тур. Ахьтин вахтар ава хьи, аялдиз тапарар авун кутугнавай кар яз аквада. Месела, бадеди хранвай гуьлуьтар бегенмиш хьанач­тIани, аялди и кар ашка­ра ийизвач ва идаз акси яз чпин шадвал къалурзава. Аялар ихьтин тапаррикай хкуду­низ ва я хкуд тавуниз талукь месэла гьялун куь гуьгьуьлдилай аслу я. Амма гзаф дуь­шуьш­ра чна чпини гьа ихьтин тапарар ийизва эхир.

Гзаф вахтара чна аялдив жавабдин анжах са жуьре авай суал ву­гузва. ­Ме­села, чна хабар кьазва: “Дадлу яни?” Гьа и арада би­цIек­ди ре­къиз­вай пюредик паш­­ман­вилелди тIур хуькуьрзава. Ихьтин гьалара аял та­парар ийиз маж­бур ­та­вун па­тал месэла гья­лу­нив икI эге­чIай­тIа же­­да: “Пю­­ре дад­луди хьун па­­тал адак вуч кух­та­да?”.

БицIекдиз ви­чи нагьа­кьан кар авуна лагьана хи­ве кьаз ки­чIе я, гьикI ла­гьай­тIа, ам инанмиш тирвал, нагьакьан крар махара авай хьтин пис  персонажри  ийида.  Им­ни  акI  ла­гьай чIал я хьи, чIу­ру кар хиве кьуникди ам куь вилера зулумкардиз элкъведа. Куьне аял хъсан инсанрини бязи вахтара гъала­тIар ахъайдайдан гъавурда тур. Амма писбурулай та­фаватлу яз, абу­ру чпин гьерекатрин патахъай жаваб­ гузва. Аялди ви­ри крара диде-бубайрилай чеш­не къачузва. Гьаниз килигна тапарар авун адет тир гьалара яшамиш жезвай аялди вичин рахунра кар алакьунивди тапарар ишлемишиз эгечI­зава. Гьавиляй месэла асантди ва гьа са вахтунда четинди я: жувни жезмай кьван дугъриди ва михьиди хьун патал чалишмиш жен.

М.НАРИМАНОВ,

журналист-педагог,

РД-дин культурадин лайихлу работник