XX асирдин Гомер СтIал Сулейман капI ийизвай кас хьайиди чаз тарихдай малум я. Гьаниз килигна, динэгьли шаирдихъ диндикай кхьенвай шиирарни хьун лазим тир. Амма чал адан диндин яратмишунрикай лап тIимилбур агакьнава. Чи фикирдалди, Советрин де­вирда СтIал Сулейманаз диндин темадай кхьин къа­дагъа авун мумкин тир. Гьа и кар себеб яз, Дагъустандин халкьдин шаирдин яратмишунрин жебеханада диндин шиирарни тIимил ава.

Мукьвара “Лезги газетдин” редак­ция­див Ичинрин хуьруьн имам Ариф Руста­мова СтIал Сулейманан дин­дин са шумуд­ шиир агакьарна. Абур ада араб графикадай гилан лезги алфавитдин гьарфариз акъуднава. ЧIехи шаирдин эсерар­ авай чешме адаз са шумуд йис идалай вилик Ахцегьрин хуьряй жа­гъанай. Шиирар кхьенвай къайда СтIал Сулейманаз мукьвади я. Абур герайлы кIалубда аваз теснифнава, ам­ма бендерин кьадар гзаф я.

СтIал Сулейманан агъадихъ гузвай диндин шиирар мус ва ни чарчел кхьенвайбур ятIа, гьайиф хьи, чаз малум туш. И кар тайи­нарун ва ви­ри патарихъай шиирриз анализ гун алимрин везифа я.

Араб графикадай гилан лезги алфавитдин гьарфариз акъу­дайла, шиирра авай бязи гафар лезги чIалан орфографиядив кьадайвал туьхкIуьр хъувунва. Мисал яз, араб чIа­ла “ч” гьарф авач, адан чкадал — “ш”, гагь “дж”, “э” гьарфунин чка­дал “а” кхьизва ва икI мад. Гьавиляй шииррик орфографиядин жигьетдай бязи дегишвилер кухтунва.

Мегьамед Ибрагьимов

СтIал Сулейман

Фагьума

 

Фикир ая, эй мусурман,

Винеллай парар фагьума.

Мегьди-Загьир, эхирзаман,

Жед лагьай икьрар фагьума.

 

Гьар са бенде вичин гвелел,

Фагьумна къваз итимвилел,

Магьшердин къуз жуван кьилел,

Къведай кьван крар фагьума.

 

Сад хьиз жед ваз  йифер-йикъар,

ЧIугваз тадач вавни а кар,

Акъатда ваз яргъал сафар,

Ви балкIанд пурар фагьума.

 

Эхир сад югъ гъана рикIал,

Келма-шагьадат ая кIял,

Гзаф кIевид жеда ви кIвал,

ЭкъечIдай варар фагьума.

 

Я медаль авачир, я чин,

Даим эбед агъа вичин,

Дикъетдивди гьарда вичин

Хийирни зарар фагьума.

 

Вилериз таквадай дуллух

Гудай садаз ая къулугъ,

Ни халкьна бес и йифни югъ?

Тамарни тарар фагьума.

 

Гьар чIалалди лугьуз са тIвар,

Жумла алем халкьай устIар,

Шумудни са мужизатар,

Циферни гарар фагьума.

 

Я руьгь авачиз, я жасад,

Гьар са куьнкай вич яз азад,

Гьелбет, вичел агъзурни сад

Алай кьван тIварар фагьума.

 

Гьар вуч атайтIани сивял,

Рахаз мийир на асивал,

Чириз ваз Аллагьдин садвал,

Аятдин цIарар фагьума.

 

Эй фугъара, акьулдикай

Фикир ая жуван рикIяй,

Эвледар авачирдикай,

ЭкъечIдай чIарар фагьума.

 

Гьар къавмуниз са пайгъамбар,

Гуникай ваз тушни хабар,

Ганава ваз вилер, япар,

Жуван сив, сарар фагьума.

 

Гафар — гуьрчег, амал — бетер,

Мийир ахьтин веревирдер,

Ни акъудна цавуз гъетер?

Акьахдай гурар фагьума.

 

Сулейманан гафар къизил,

Кьамир куьне абур кьезил,

ЧидачтIа ваз эхир мензил,

Фена а сурар фагьума.

 

Тийижиз

 

Гьар са юбу гьатна худда,

Я аниш, я хуш тийижиз,

Бейхабар гагь-гагь рахада,

Вичиз вичин тIиш тийижиз.

 

Кьулухъай физ хьанач завай:

КIур гадариз зи къвалакай

Къалчахар ви цицI цIулакай

Тумун (ин) хуруш тийижиз1.

 

Базирган яз, яз вичин тIвар,

Чидач ажуз, багьа затIар,

Вичин уьмуьрда вич чатар

Яз, алишвериш тийижиз.

 

Факъир ахмакьарин, ахун,

Мус чир хьуй ваз атIласни хун,

Милиараддикай рахун,

Вичиз пудкъад, виш тийижиз.

 

Гьар са ятаб, вич хьана хан,

Шумудакай зун квев рахан?

Вичин уьмуьрда вуч багъман

Яз, недай емиш тийижиз.

 

Эй аннамаз, бязи факъир,

Мус чир хьуй ваз кардин эхир?

Къанни цIуд суз хвена нехир,

Я кал, яц, гамиш тийижиз.

 

Дустар, за квез са агьвалат

Лугьуда, куьн гъавурда гьат:

Вичин уьмуьрда вич саййад,

Кардни къаракъуш тийижиз.

 

Инсанар я тереф-тереф,

Квахьнава бязидан кенеф,

Вичин тIвар эцигна серреф,

Я ракь, цур, гимиш тийижиз.

 

Гагь вичи вич лап квадарда,

Писни хъсан какадарда,

Шумудахъ тум галкадарда,

Вич вичиз вердиш тийижиз.

 

Бязи инсан жеда лавгъа,

Вак декьий вич амаз ягъва,

Ийиз кIанда къати юргъа,

Гьич ламран ериш тийижиз.

 

Квез лугьуда Сулеймана:

Винел эцигнава багьна,

Къвез-физава и замана,

Гьарда вичиз вич тийижиз.