И шаирдин бязи цIарар заз фадлай таниш тир: 1970-йисуз акъатай жегьил лезги шаиррин шииррин “Чешме” кIватIалдайни 2016-йисуз чап авур вичин “Я уьмуьр…” ктабдай. Ихьтин цIарари зи фикир иллаки чпел желбнай: “Килигайла, — рикI я лугьуз, якIун гъвечIи тике я. Гекъигайла, — дагъларилай, гьуьлерилай еке я”.

РикI! РикI!

Дуьнья вири къужахда кьаз кIанда ваз.

ГьикI, гьикI

Чка хьанва акьван гъвечIи чанда ваз?!

“Чешме” кIватIал туькIуьрай Иб­рагьим Гьуьсейнова а чIавуз жегьил Саидаз ихьтин къимет ганва: “С.Гьуьсейнов, гъвечIи михьи кIам хьиз, рагара акьаз, гадар жез, ра­къинал нур гуз, муркIарик къал ийиз, устадвилин майдандихъ рекье гьатзава”. И цIарар пайда хьа­йидалай инихъ 51 йис алатнава. Амма Саидахъ галаз таниш, гуьруьш  хьун кьисмет хьаначир. Ингье­ цIийи йисан вилик квай йикъара ам вич — агъсакъал, ветеран, гьакIни абу­рун езне, Дагъустанда машгьур­ кас, жегьилар ватанпересвилин руьгьдаллаз тербияламишунин рекьяй генерал-полковник М.Танкаеван тIварунихъ галай фондунин председатель, РФ-дин журналистрин Союздин член, Рутул ва Шамил районрин гьуьрметлу гражданин Гьасан-Гьуьсейн Абдулжалилов редакциядиз атана акъатна. Чна суьгьбетарна, гьелбетда, шиирарни кIелна.

Саид Гьуьсейнов 1936-йисан февралдиз Рутул райондин Кичерин хуьре дидедиз хьана. Патарив лезги­ хуьрер (Лакунар, ИчIер, Игра­хар, Хъуьлуьдар) гвайвиляй гзаф кичевийризни лезги чIал чир хьана. Саида вичин чIехи бубайрин бинеярни Кьурагь райондин Штулай тир лу­гьуз­­ва. Дах Султан савадлу кас тир. Дербентдин педучилищеда са йисан курсар куьтягьай ада хуьре муаллимвална, ВКП(б)-дин Рутул рай­ком­да инструкторвиле кIва­­лахна. 1942-1947-йисара армияда, фронт­да хьана. Адахъ хейлин наградаярни авай.

Саида чпин хуьре сифтегьан мек­теб, 1953-йисуз Рутула 10-класс акьалтIарна. Ахпа кьуд йисуз­ ЧIулав гьуьлуьн флотда къуллугъна. И чIавуз  ам военный радиомеханиквилин са йисан курсариз ра­къур­на. Советрин Армиядин жергейра вичин хиве авай пак буржи кьилиз акъуддайла, командирри тапшурмишай гьи кар хьайитIани гьакъисагъвилелди тамамарзавай намуслу кичеви гада женгининни политикадин гьазурлухвилин отличник тир. Гьавиляй адаз кьве сеферда отпуск, ВЛКСМ-дин ЦК-дин Гьуьрметдин грамота гана, частунин пайдахдин патав шикил яна, ди­де-бубадиз низамлу хва тербияламишунай командованидин патай чухсагъулдин чар рахкурна.

Гимийрин радиоаппаратурайрай къачур дерин чирвилер дагъви гададин гележегдин пешедиз элкъвена ва ам гзаф чкайра хьана. ИкI, 1959-1963-йисара Каспийскда “Дагдизель” заводда, 1969-йисалди Ленинграддин НИИ-дин Молдавияда авай экспериментальный цехда, ах­па Казандин, Горькийдин радиотехнический заводра зегьмет чIугу­на, яни тапшурмишай крар намуслувилелди кьилиз акъуддай хъсан пе­шекар тирвиляй гагь саниз, гагь ма­саниз герек чкайриз рекье твазвай. Казандин заводда зегьмет чIуг­ва­дайлани, Саид Султанович вири­бу­руз чешне тир. Пятилеткадин зар­­бачидин, соцсоревнованида гъалибчидин тIвар, шикил датIана карханадин Гьуьрметдин доскада хьана.­

СССР-дин альпинист С.Гьуьсейнов Карачаево-Черкесияда Домбайда, Осетиядин дагълара, Бександин дереда альпинистрин лагерра ва гзаф маса чкайрани хьана­. “Да-тIана командировкайра, рекьера хьуни, гзаф чкаяр акуни заз гзаф де­лилар, гьакI чирвилерни гана”, — лугьузва зегьметдин ветеранди.

— Шиирар кхьиз 5-классда кIел­за­­­вай чIавалай башламишна, — суьгь­­бетзава Саид Гьуьсейнова. — Сифте за азербайжан чIалал кхьизвай. Ахпа 2-3 шиир лезгидалди кхьена, Махачкъаладиз “Социализмдин пайдах” газетдин редакциядиз ра­къур­най. Амма анай гьелелиг бе­гьем­бур хьанвач лагьана жа­ваб хтанай. ЯтIани за кхьинар акъвазарначир, регъуьвилер ийиз, я садазни абур къалурни ийизвачир. За армия­дани йи­физ, вири ксанвайла, кхьидай. Са шумуд шиир дуьньядиз маш­гьур хьайи Азадвилин остров­дин регьбер Фидель Кастродизни бахшна.

Зи яратмишунрин кьисметда дегишвал тур ихьтин са кар хьанай, — давамарзава Саид Султановича. — Зун армиядай хтайла, чи хуьруьз машгьур шаир Алирза Саидов атанай, вичин хванахваяр тир Идрис ва Рамазан Османоврал кьил чIуг­ваз. Абуру адаз чи хуьрени са шаир ава лагьана. А.Саидова заз эверун буйругъна. Чун таниш хьана, зи са кьадар шиирарни тупIалай авуна. Ада абур Махачкъаладиз газетдин редакциядиз рекье тун тIалабна, вич килигда лагьана. За, гежел тевгьена, кьве шиир ракъурна: “Самурдин гаф” ва “Виликди алад”. А чIа­вуз чи хуьруьз вири газетар хквезвай. Зи шиирар газетдиз акъатна акурла, зун гьасятда са чипIинин еке хьанай­. РикI хура къудгаз башламишна. Зак руьгь, еке гьевес акатна. Заз редакцияди гонорарни рахкурнай.

Ашкъиламиш хьайи жегьилди редакциядиз мукьва хьун кьетIна. Уьмуьрдин юлдаш Кьакай яз, Каспийскда адан мукьвабур авай. Атана Саид гьабурун патав. Кьабулна ам “Дагдизель” заводдиз кIвала­хал. Ана гьакъисагъвилелди зегьмет чIу­гу­нихъ галаз сад хьиз Саид Гьуьсейнов, общественный уьмуьрдани активнидаказ иштиракиз, коллективдин вилик, гьакI радиодайни рахаз хьана. Яратмишунрикни гьерекат акатна, жегьил шаирдин тIвар, шиирар ктабра гьатна. ИкI, 1962-йисуз урус чIалал “Крылья на взлёте”  тIвар алаз кIватIал акъатна. Ана маса ша­иррин шейэрихъ га­лаз санал Саид Гьуьсейнован шии­рарни гьатна. 1970-йисуз акъатай лезги шаиррин “Чешме” кIва­тIал­дикни Саидан хейлин шиирар ква. “Коммунист”, “Да­гъустандин правда” газетрин, “Дуст­вал” альманахдин чинрани чап хьана адан гъили­к­ай хкатай хейлин шейэр. “Заз а чIа­вуз Литинститутдиз гьахьун теклифнай, амма бя­зи себебралди фе­начир”, — къейдзава С.Гьуьсейнова.

Адан яратмишунриз Алирза Саидова, Байрам Салимова, Межид Гьажиева ва масабуруни итиж ийизвай, абуру адаз рекьерни къалурзавай. Саи­дахъ вичин тематика, анжах вичиз хас тир кье­тIен хатI ава. Гъиликай хкатзавай шейэрай Саид Султанович уьмуьрдал, багъри ерийрал, дагъларал, инсанрал, Ватандал кьару кас яз аквазва.

2016-йисуз шаирди вичин 80 йисан юбилей къейдна. “Мавел” издательствода адан шииррин “Я уьмуьр…” ктаб акъатна (туькIуь­рай­ди, редактор Мердали Жалилов). Ветеранди, камаллу агъсакъалди галатун гьиссзавач, ада кIвалах­за­ва — теснифзава. ИкI, шииррин кьве ктаб  гьазурнава ва “Мавелдиз” вуганва. Сад — лезги чIалал (“ТIарам симер”), муькуьдини — рутул чIалал (“ГъвечIи хура — чIехи рикI”). Гьарма сад 400 чиникай ибарат я.

РФ-дин писателрин ва журналистрин союзрин член Саид Султановичаз 80 йисан юбилейдиз “Честь и долг” орден, жегьил-жаванар ватанпересвилин руьгьдаллаз тербияламишунин жигьетдай тухузвай кIва­лахдай генерал-полковник Танкаеван тIварунихъ галай фондунин патай Гьуьрметдин грамота, медалар ва маса шабагьар гана.

Гьуьрметлу хизанда уьмуьрдин юлдаш Мафиятахъ галаз санал вад хвани са руш тербияламишнава. Ви­рида хъсандиз кIелнава, Москва­да, Таллинда, Махачкъалада,  Дер­бентда яшамиш жезва.

“Хуьре хъсан я, — лугьузва агъса­къалди. — Чахъ чи майишат — багъ­-бустан ава. Экологиядин жигьетдай михьи продуктар гьасилзава. Хтулри, птулри кьил чIугурла, чун мадни шад жеда”. Хва Артура Таллинда урус чIалал акъатзавай газетдин редакцияда корреспондентвиле кIва­лахзава. Ада а газетдиз Дагъус­тан­дикай, Рутул райондикай, Кичерин хуьруькай еке макъалани акъудна.

— “Социализмдин пайдах” газетдихъ галаз 1959-йисалай башламишай алакъа за  гуьгъуьнлай “Коммунист”, “Лезги газет” газетрихъ галазни давамарна, — лугьузва Саид Султановича. — Чухсагъул редакциядин коллективдиз, гьар сеферда зун хуш гьалара кьабулзава, месля­тар къалурзава, виликди рекьер ачух­зава. Зи рикI гьамиша газетдихъ кузвайди я. Ам кхьизва, кIел­зава. Гьайиф хьи, зав “Лезги га­зетдин” ви­ри нумраяр агакьзавач, почтальонди­ Рутулай хкизвач. Поч­­­тунин уп­рав­лениди, печатдин ва информациядин министерстводи, редакциядини чкайрал алай жавабдар ксар тагьки­марун, абурувай истемишун лазим я. Зи кIвале гьазур шиирар мадни ама. Аллагьди гайитIа, гьабурни  чапдай акъудун зи фикирдик ква.

ЦIийи йис мубаракрай, гьуьрметлу Саид Султанович! 90, 100 йи­сарин юбилеярни къейддайвал, Квехъ чандин сагъвал, кIубанвал, хизанда хушбахтлувал хьурай!

Ш.Шихмурадов