15-сентябрдиз Али Алиеван тIварунихъ галай спортдин ва жегьилрин дворецда Дагъустандин халкьарин садвилин йикъаз ва 1999-йисуз республикадиз сухулмиш хьайи террористрин международный кIеретIар кукIварайдалай инихъ 20 йис тамам хьуниз талукьарнавай чIехи мярекатар кьиле фена. И серенжемра Дагъустандин Кьил Владимир Васильевани иштиракна. Идан гьакъиндай “Лезги газетдиз” РД-дин Кьилин ва Гьукуматдин Администрациядин пресс-къуллугъди хабар гана.
Спортдин ва жегьилрин дворецда 1999-йисан вакъиайрин иштиракчияр, федеральный, республикадин ва муниципалитетрин исполнительный, законар акъуддай властдин, къанун-къайда хуьдай органрин, спортдин ва илимдин общественностдин, интеллигенциядин векилар, муниципалитетрин делегацияр, республикадин вилик кьетIен лайихлувилер авай ксар кIватI хьана.
Концертдин чIехи программа къалурайдалай гуьгъуьниз, кIватI хьанвайбурухъ элкъвена, Владимир Васильев рахана.
“Играми дагъустанвияр, женгинин, баркаллу и вакъиайрин иштиракчияр хьайи гьуьрметлу ксар, къе ина куьн чахъ галаз санал хьуналди чун бахтлу я. Лишанлу, рикIерик шадвилин, гьа са вахтунда гъамлувилин гьиссер кутадай и вакъиа къейд ийидай чIавуз чахъ галаз шерик хьунай, и мярекатда чахъ галаз санал иштиракунай куьн сагърай, чи играми мугьманар! Заз куьн Дагъустандин чилел сухулмиш хьайи террористрин международный кIеретIар кукIварайдалай инихъ 20 йис тамам хьунихъ галаз алакъалу язни тебрикиз кIанзава. Тарихда чIехи ва дибдин дегишвилер арадал гъайи, чпелай Дагъустандин кьадар-кьисмет тамамвилелди аслу хьайи вакъиаяр тIимил авач. Дагъларин уьлкведин халкьарин садвили, абурун дуствили ва абуру сада-садаз архавал авуни лап четин макъамра агъур имтигьанрай лайихлудаказ экъечIиз куьмек гана.
Яргъал тир 1741-йисуз, къуватар санал кIватIна, Надир шагьдин кьушунар кукIваруналди, Дагъустанди халкьдин садвилин барадай тарихдин ва руьгьдинни ахлакьдин тежриба кIватIна. Адакай дагъустанвийриз къенин юкъузни куьмек жезва. Къе чна кьетIендаказ квелди дамахзава лагьайтIа, стха халкьарин гзаф асиррин тарих авай садвилиз гъулгъулайри, душманвили, чуьруькри гьич са чIавузни хасаратвал ганач. Виридаз талукь умуми крара инсанар тупламиш хьун важиблу тирди чи алатай несилрин зегьметдин баркаллу крари ва абуру женгера къалурай кьегьалвилери шумудни садра тестикьарна.
И йикъара чна террористрин международный кIеретIар кукIварайдалай инихъ 20 йис тамам хьун къейдзава. Бандитрин тешкилатар сухулмиш хьуни инсанрин ислягь уьмуьр тартибдикай хкудна, республикадин ва вири Россиядин садвал, саламатвал къурхулувилик кутуна. Гзаф камаллу кас яз хьайи Расул Гьамзатова а чIавуз лагьанай: “Бандитар Дагъустан дагъустанвийрикай азад ийиз атанва”. А чIавуз Дагъустандин гзаф миллетрин векилрикай ибарат халкь, вири сад хьана, чапхунчийриз акси экъечIнай. Бандитрин гьужумдин хура акъвазун, абурун вилик пад кьун патал общество, армия, гьукумдин къурулушар, диндин къуллугъчияр — вири тупламиш хьанай. Гъалибвал къазанмишун чаз багьаз акъвазна. 226 аскер, къенепатан крарин 53 къуллугъчи, 25 ополченец телеф хьана — чна абур вири рикIел хуьзва ва гьамиша гьуьрметдивди рикIел хуьда. Гуьгьуьллубурун жергедай тир 106 касдиз — ВикIегьвилин орденар, 42 касдиз — “Ватандин вилик лайихлувилерай” ордендин медаль, 16 касдиз “Дирибашвиляй” медаль гана, вишералди ксарив республикадин чIехи наградаяр агакьна. А вакъиайрин иштиракчияр тир 13 кас лап вини дережадин тIварцIиз — Россиядин Игитвилин тIварцIиз лайихлу хьана. Террористрин хура тIем гъиз тежер пару хьиз акъвазуналди, Дагъустандин ополченцийри, къанун-къайда хуьдай органрин ва аскервилин къуллугъчийри Дагъустан душмандикай къутармишна”, — лагьана региондин Кьили.
“12-сентябрдиз ополченцийриз и лишанлу вакъиа мубаракун патал Дагъустандиз Россиядин Президент Владимир Путин атана. Ада лагьана: “Им акьалтIай къиметлу кар я. А чIавуз террористриз акси гьерекатра дишегьлийри, итимри, гьатта аялрини иштиракна. Им неинки Дагъустан патал, тIебиатдин и агъур шартIара яшамиш жезвай ксар патал важиблу, им Россия патал важиблу тир — международный бандитриз халкь чпихъ галачирди къалурун важиблу тир. Лайихлувал гьа идакай ибарат тир, куьне авур кьилин кар гьа им я”, — алава хъувуна региондин руководителди.
И йикъара Ботлих, ЦIумада, Новолак районра чIехи мярекатар кьиле фена. Абура Дагъустандин чилел телеф хьайи аскервилин къуллугъчийрин, къенепатан крарин органрин къуллугъчийрин багърийри иштиракна. Дагъустандин чилел телеф хьайибурун тIварарихъ мектебар язава, абур рикIел хуьн яз, гуьмбетар эцигзава. Новолак районда зун ана телеф хьайи игитрин хизанрихъ, дидейрихъ, мукьва-кьилийрихъ галаз гуьруьшмиш хьана. Заз абурун патай чеб текдиз амукьнавайди гьисс тавунай вири дагъустанвийрив дериндай разивилин келимаяр агакьариз кIанзава. Куьн вири пара кьадар сагърай”, — лагьана Владимир Васильева.
Идахъ галаз сад хьиз, Дагъустандин Кьили кIватI хьанвайбур региондин хушбахтвал патал тухузвай кIвалах давамардайдахъ инанмишарна.
“Концерт кьиле фидай чIавуз жегьилар дуьзгуьндаказ тербияламишун гьикьван важиблу ятIа, инсанар гъавурда гьатдай сиясат — республикади цуьк акъудунихъ, гьар са касдив гьукумди вичин итижар хуьзвайди гьисс ийиз тунихъ элкъуьрнавай сиясат тухун гьикьван важиблу ятIа, лап тайиндаказ, гъавурда гьатдайвал, искусстводин чIалалди къалурна. И кIвалах чна галай-галайвал ва ян тагана кьиле тухуда. Къе Дагъустанди ислягьвилин ва яратмишунрин уьмуьр кечирмишзава. Ида реформаяр кьиле тухудай, инсанрин хушбахтвал патал дегишвилер арадал гъидай, чи республика хушбахт ва цуьк акъудзавай макандиз элкъуьрдай мумкинвал гузва.
И шадвилин, лишанлу юкъуз заз чи виридан умуми кIвал тир Дагъустандин хушбахтвал патал яшамиш жезвай ва зегьмет чIугвазвай вири ксариз сагърай лугьуз, республикадин ва уьлкведин сергьятрилай яргъара яшамиш жезвай чи ватанэгьлийрин тIварцIихъ разивилин кьетIен келимаяр лугьуз кIанзава”, — малумарна эхирдай Дагъустандин Кьили.
В.Васильеван гуьгъуьналлаз РД-дин сад лагьай Президент Муху Алиев рахана.
“1999-йисуз Дагъустандал вегьей международный террористар кукIварун — им республикадин лап цIийи тарихда виридалайни кар алай ва виридалайни лишанлу вакъиа я лугьуз жеда. Гьа чIавуз дагъустанвийри чпин игитвилин тарихда жанлу мад са чин кхьена. Гьелбетда, Россиядин ва Дагъустандин ихьтин душмандал анжах Россиядин армиядин куьмекдалди тIем гъиз жедай, гьа са вахтунда чаз и гъалибвал къазанмишуник дагъустанвийри кутур пай агъузардай ихтиярни авач. Абуру халкьдин милли руьгьдин къуват, жуван чил кIан хьунин къуват пулдин, яракьдин къуватдилай, чара уьлквейрин итижар патал женг чIугваз атанвай киридихъ кьунвай бандитрилай чеб хейлин вине, гужлу тирди къалурна”, — къейдна, кьилди къачуртIа, Муху Алиева.
КIватI хьанвайбурухъ элкъвена рахай РД-дин Халкьдин Собранидин Председатель Хизри Шихсаидова лагьана: “Террористрин международный кIеретIар Дагъустан Россиядикай хкудиз алахъай 1999-йисан вакъиайри чи уьлкведин алай аямдин тарихда дибдин дегишвилер туна. Россия сад тир уьлкве яз амукьунин месэла вилик акъвазнавай. Дагъустанвияр бандитрин тешкилатрин хура виридалай вилик акъвазна ва абур вири окоприз физ ва бандитрихъ галаз женг чIугваз гьазур тир”, — инанмишвал къалурна Хизри Шихсаидова.
Рахунрилай гуьгъуьниз суварин концерт давам хьана.
«Лезги газет»
