ГУЬЛБАЛА ХАНОВАН — 90 ЙИС

Гуьлбала Хановахъ галаз зун мукьувай хайи “Лезги газетдин” редакциядиз атайдалай кьулухъ таниш хьана. Амма заз ам гьеле Самурда яшамиш хьайи йисарилай чидай. Зун — Самурдин юкьван школадин муаллим, ам — Мегьарамдхуьруьн  райондин исполкомдин председатель. Алатай асирдин 70-йисар. Жегьил пешекар тиртIани, гзафбуруз хьиз, зазни жуван кIвал-югъ арадал гъун регьят хьайиди туш.  Вични — хайи хуьре авачирла, патавни мукьва-кьили, хва-стха гвачирла.

Гьар са шей хуьрерин, районрин, шегьер­рин исполкомрин махсус къуллугърин ихтиярда авай,  месэлаярни жуьреба-жуьре планрин сергьятра аваз гьялзавай. Заз лагьайтIа, тади куьмек герекзавай: маса къачунвай кIвал са жуьре кьванни ремонтна, иллаки къавар туькIуьрна, дагъдин хуьре — Миграгъа ялгъуздиз амай яшлу дидени буба Самурдиз, жуван патав хкана кIанзавай.

За жуван къелем ахтармишна: райондин исполкомдиз шиирралди чар кхьена:

Зун дагъларай хьайид я куьч,

Дарвилера гьат хъийич гьич,

Лугьуз, кIвалер къачун хьана,

Гьа кар асант акун хьана.

Гьайиф, къачур кIвалер я дар,

Авач чпихъ герек шартIар…

Чар икI куьтягь жезвай:

 

Гьарда санлай кутуртIа къуьн,

Киледал кIукI жеда якъин.

Гьич тахьайтIа, ваъ лугьумир,

“Куьз атанач накь” лугьумир.

Лугьумир бед пучмир талант,

А кар жеда заз лап залан…

Жаваб гунал вил ала зи,

Куь мердвилел гуьл ала зи.

15.07.74

Са артух вахт тефенмаз, райисполкомдай заз шиирралди  кхьенвай жавабни, гуьгъуьнал алаз герек кьадар тахтаярни шифер ахъаюн (маса гун) патал Самурдин хуьруьн Советдиз ракъурнавай къарарни ахгакьна!

За кьатIана: райисполкомдин кьилевайди халис итим, шаир я! Шаирдин чIал шаирдиз чир жеда кьван!..

Вахтар фена. Зи рагьметлу диде-бубадизни эхиратдин кIвал Самурда кьисмет хьана. Амма дустари зун меркездиз ял хъувуна.

Хайи “Лезги газетдин” редакциядиз кIва­лахал атайдалай кьулухъ зун сифте яз жуван жегьил йисарин амадагдал гьалтна. Ам вич редакциядиз атанай. Адан къаш-къамат, рахунин тегьерар, камаллувал, сабурлувал акурла, за генани кьатIана: им гьакI шаир ваъ, камаллу философ, юрист, насигьатчи, гзаф хъутIалрай  экъечIнавай арифдар я. Махачкъалада вичин хтулрин патав гва, абур тербияламишзава, азад вахтунда куьруь шиирар, кьисаяр, махар кхьизва.

Гуьлбала Адиевичан рикIел заз вичи куьмек авурвал хкайла, адан чин, пакам кьиляй Кетин дагъ хьиз, нурламиш хьана. Низ чида, адан патав, и зун хьиз, куьмек кIанз,  шумуд кас атанатIа, шумудаз куьмекар гуз, дуьз ре­кье тваз алакьнатIа…

Ингье са мисал. Мегьарамдхуьряй чи машгьур композитор, дустарал рикI хьайи дуст, яргъал йисара райондин пионеррин кIвализ регьбервал гайи Керимхан Бабаеван чар-арза атанай. Ана композитор вичин хизан галаз фермервилин кардал машгъул хьанвайдакай, амма чкадин бязи бюрократри адан рекьер атIуз­вай­дакай кхьенвай. Зун, газетдин векил яз, чкадал фена,  кардин кIан-пун ахтармишна, композитор гьахълу тирди акуна. Редакциядиз хтана, за “Мухан силис” кьил ганвай  фельетон кхьенай. И фельетонни гваз Керимхан Бабаев, гьахъ жа­гъу­риз, а чIаван чи республикадин Арбитраждин суддиз фенай. Суддин председатель гьа инал зун рахазвай Гуьлбала Адиевич Ханов тир. Гьахълувал хвенай касди! Композитордиз — фермердиз хьайи зиянарни арадал хкиз тунай!..

ИкI Гуьлбала Адиевичахъ галаз зи дуст­вал та адан эхиримжи йикъаралди давам хьанай. Адан къул алай гзаф затIар зи гъилелай чи газетдин чинриз акъатнай.

Ирссагьибрин гъилера чIехи арифдарди кхьенвай (чапдиз акъатай ва акъат тавур) гзаф затIар амайдал шак алач. Ахьтин чешмеяр садлагьана квахьдайди туш.

Эгер а ирс кIватIна, къайдадиз гъана, жилдера туна,  чап авуртIа, къвезмай несилризни лап вижевай савкьат жедай.

Шаирвални журналиствал, гьелбетда, юриствални Гуьлбала Хановаз Аллагьдин патай атанвай паяр хьиз тир. Ада Москвада ВПШ-да журналиствилин пешедай кьилин образование къачуна. Хейлин йисара Ме­гьарамдхуьруьн райондин, ахпа республикадин “Коммунист” (гилан “ЛГ”) газетра кIва­лахна. Адалай кьулухъ хайи райондин исполкомда, саки 13 йисузни Дагъустан Рес­публи­кадин Арбитраждин суддин председатель яз, халкьдиз, Ватандиз паквилелди къуллугъна.

Хуьрелрин хуьре кесиб хизанда дидедиз хьайи Гуьлбаладин кьисметдиз вичин аял йисарилай татай жуьредин имтигьанар  амач жеди. Иллаки Ватандин ЧIехи дяведин ва адалай гуьгъуьнин залан йисари ам вах­тундилай вилик чIехи авуна. Виринра ада, кIва­лахни ийиз, вичин чирвилерни хкажна. Мектебда, статистикадин техникумда (Москвада), ахпа ВПШ-да, гуьгъуьнлайни Осе­тиядин госуниверситетдин юридический ­фа­культетда (Владикавказ). Виридалайни гзаф  чир­вилер  ада  уьмуьрдай  къачурдал шак алач. Зегьметди ам лигимарна, кьисметди ам гъалибвилерай гъалибвилерихъ тухвана. ЧIехи наградаярни хейлин къачуна. Ам РСФСР-дин лайихлу юрист лагьай тIварцIин, “Знак Почета” ордендин, цIудав агакьна медалрин, гьуьрметдин грамотайрин сагьиб тир. 1978-йисуз ада “Социализмдин законлувал мягькемарунин карда Советдин кIвалах” кьил гана, лап герек, важиблу кIвалах кхьена, чапдай акъудна.

Ингье сабурдинни абурдин чIехи ме­сэлайрал машгъул хьайи чи хва, арха, чIе­хи ирсинин сагьиб фейи рехъ! Ам тариф­луди, гьейранвал ийидайди туш садани лугьудач.

Гьайиф, чIехи дуст чахъ галамач. Амма адан ирсини, къаматди чун инлай кьулухъни вичел желбда, хейлин цIийи рикIел хкунарни майдандиз къведа.

ЦIи Г.Ханован 90 йисан юбилей хуш гьалара къейдда: Хуьрелдал, Мегьарамдхуьре, Махачкъалада, масанрани…

Мердали Жалилов