Къайдасузвилер: себебар ва судурар

29-октябрдиз Махачкъаладин аэропор­туна арадал атай къанунсуз крарихъ галаз алакъалу яз кьиле фейи гьерекатри рикIиз регьятвал гайибур респуб­ликадани уьлкведа бажагьат ава. Ашкара я хьи, аэропортуна кIватI хьайибурун гьерекатар, ниятар палес­тин­вийрин тереф хуьзвайбуруз ухшар тушир. КIеретI-кIеретI инсанар Махачкъаладин аэропортуниз Израилдай хквезвай самолет себеб яз фена. Гегьенш чалпачухриз килигна, гуьгъуьнлай РФ-дин Силисдин комитетдин Дагъустанда авай управлениди уголовный дело къарагъарна.

Са ни ятIани алцураруналди, къецяй кискис гуналди, и жуьреда регьятдаказ тилит-тилит инсанар нагьакьан ниятар авайбурун эсердик акатуни, са шакни алачиз, чи жемиятдин, кьилди къачуртIа, жегьил несилдин тайин къатарин къана­жагъдик нукьсанар квайвилин гьакъиндай шагьидвалзава. Дуьньядиз килигунин тегьер чаз аквазвай хьтинди ваъ, маса жуьрединди хьана кIанзава.

Гьелбетда, Газада авай къенин гьалари вирибурун рикIер къарсурзава. Инсансузвал, миллетбазвал, мердимазарвал, фашиствал вири девирра вири сагълам несилри лянетламишзава. Ислягь агьалияр, аялар рекьизвай женгер тухузвай Израилдин кьушунар, гьукумдарар гьам уьлкведин Президентди, гьам республикадин регьберди меземмет ийизва.

Дагъустандин Кьил Сергей Меликова къейд авурвал, Палестинадин тереф хуьниз талукь яз, къанундив кьур жуьреда митинг тешкилунин гьакъиндай Гьукуматдиз гьич са арзани, теклифни атанач.

31-октябрдиз Махачкъалада, Дуст­вилин кIвале, жемиятдин, парламентдин­ векилрихъ, журналистрихъ галаз кьиле­ тухвай гуьруьшдал Сергей Меликова­ хъсандиз лагьана: «Дагъустан къе Па­лес­тинадин халкьдихъ гала. Телеф хьайибурухъ чна яс чIугвазва». Ада халисан дагъустанвийри Палестинадин халкьдиз четин вахтунда гьикI куьмек гузватIа, гьадакай ихтилатна. Кьилди къачуртIа, гатун вахтунда ял ягъун патал диде-буба амачир палестинви аялриз теклифзавайбур, чпин хивез везифаяр къачуналди, Палестинадин жегьилар чи вузра кьабулиз гьазурбур гьакъикъатда тереф хуьзвайбур я.  Региондин регьберди малумарна хьи, агакьардай мумкинвал хьайивалди, Дагъустан Газадин агьалийриз гуманитарный куьмек гузни гьазур я.

Гьалар къизгъин тир ихьтин макъам­ра гужлу гьиссер «къапарай акъудунихъ», рикIин теспачавилер туьнтвилелди къалурунихъ са метлебни, са хийирни авач. Амукьзавайбур нагьакьан нетижаяр, судурар я. Къецепатай гьалдарзавай мидяйрин чIалахъ хьун пара тажуб жедай кар я.  Уьлкведа, регионра халкьарин арада гъулгъула тунин чIуру ниятдалди Украинадин миллетбазри телеграм-каналрин куьмекдалди тухузвай гьерекатрикай идалай виликни СМИ-дин такьатра, соцсетра, мессенджерра тIимил кхьенач. РикIеллама, цIи махачкъалавийрин арада идалай виликни наразивилин серенжемар, гьарай-вургьаяр тваз кIандайбур майданриз акъатнай.

Винидихъ тIвар кьур гуьруьшдал С.Ме­­ликова аэропортуна чалпачухар арадал гъайи жегьилрин гьакъиндай къейдна: «Абур гьа «хъсандиз яшамиш жезвай» аялар, йифен берада Махачкъалада машинар кIевиз гьалзавайбур, рекьин къарши патаз экъечIзавайбур я, гьабуруз гьич са къанунни кхьенвач. Абуруз са куьнихъайни кичIезвач ва вири крарин патахъай ихтиярар авайбур хьиз яшамиш жезва. А жегьилрин арада 3-ноябрдиз чна чпиз бахшна РикIел хуьнин багълар ачухдай ксарин таяр-туьшер ава. Гъилера яракь кьуна, къе чун вири хуьзвай, гьа жергедай яз къецепатай и акция тешкилайбурукайни хуьзвайбурун таяр-туьшер я абур. Чи аскерар Запорожьеда, Днепрда, Купянскда ава ва абуру чи уьлкве хуьзва. Амма ибуру чи сенгерриз цIай гузвайбурун къастар кьилиз акъудзава. Им вуч лагьай чIал я? Хаинвал тушни?»

Къейд ийин, аэропортуна хьайи къанунсуз гьерекатрин пакадин юкъуз С.Меликова махсус оперштабдин заседание кьиле тухвана. Гьанални, гуьгъуьнлай хьайи гуьруьшдални ада тикрарнай: «И ксарин гьерекатри Палестинадин халкьдиз гьикI куьмек гана? Махачкъаладин аэропортунал гьужумуникди Газа ягъун акъвазарнани? Кьиникьар акъвазнани? Хсуси аэропортуна шуьшеяр кукIварай вагьшивилин гьерекат­риз Израилди таъсирнани? Ваъ!»

31-октябрдиз Сергей Меликова миллет­рин крарин рекьяй федеральный агентст­водин регьбер Игорь Бариновахъ ва Да­гъустандин муфтий Агьмад Абдуллаевахъ галазни кьилди гуьруьш тухвана. Абуру динрин арада меслятвал, садвал хьунин месэлаяр веревирдна. Муфтийди къейдна хьи, гьам къецепатан, гьамни къенепатан душманрин винел гъалибвал къачун патал тупламиш хьун герек я. «Республикада хьайи агьвалатриз тади гьалда фикир гунай за квез чухсагъул лугьузва. За умуд кутазва, ихьтин крар мад тикрар хъжедач. Дагъустанда садвал мягькемарунал чна вири къуватар эцигда. Гьяддин юкъуз кьиле фейи гьерекатар – ибур векъидаказ винел акъудай гужлу гьиссер я…», — лагьана муфтийди С.Меликовахъ галаз суьгьбет кьиле тухудайла.

Беябурчивилин серенжемдин нетижада аэропортуниз миллионралди зиянарни хьана. С.Меликова лагьайвал, «Дагъустандинни Россиядин душманри къе миллетрин арада чуьруьк тун ва гьар жуьре миллет­рин, динрин халкьарин векилар сад-садал гьалдарун кьетIнава. И кар абурулай алакьдач!»

Аэропортунал алтIуш хьанвайбурухъ галаз суьгьбетар тухун, абур секинарун, къанунсуз гьерекатриз рехъ тагунин патахъай тагькимарун патал РД-дин милли сиясатдин ва динрин крарин рекьяй министр Энрик Муслимов, РД-дин жегьилрин крарин рекьяй министр Камил Саидов чкадал фена ва абуру тухвай кIвалахди, шак алачиз, лап нагьакьан крарин вилик пад кьуниз куьмекни гана.

За интернетдин чешмейра жуьреба-жуьре регионрин, уьлквейрин агьалийри аэропортуна хьайи агьвалатриз гайи баянризни фикир гана. Умумиламишна лагьайтIа, абурун фикир ихьтинди я: «Гьерекатрин иштиракчияр Россияда цIай, къал-къиж хьана кIанзавайбуруз ухшар я».

Алава хъийин хьи, 31-октябрдиз Сергей Меликова аэропортунин кIвалах тамамдиз гуьнгуьна гьат хъувурдакай малумарнай. Серенжемда иштиракайбурукай лагьайтIа, хейлинбур къайдаяр хуьдай органри кьунва, бязибур судди дустагънава.

Аквазва хьи, нетижаяр, судурар гьич сад паталдини хийирлубур жезвач. Къуй миллетбазвилелди Газада ислягь агьалияр, аялар рекьизвай жаллатIрин гьерекат­рин эхир мукьвал хьурай! Къуй ислягьвал хьурай алемда, гьа жергедай яз Дагъларин уьлкведани!

Куругъли Ферзалиев