Мубаракрай!

Дагъустандин радиода яргъал йисара лезги чIалал передачайрин редакция­да кьилин редакторвиле кIвалахай журналист, эколог, писатель, РД-дин культурадин лайихлу работник, «Дагъустандин къизилдин къелем» премиядин лауреат, «Лезги газетдин» амадаг Ражаб Тагьирбеговаз:

Гьуьрметлу инсан, Цмур хуьруьн хва,

Лезги хабардар, радио рахаз,

Лекь хьиз элкъвейди дагъларал хайи,

Агуд тийиз гьич са нукьтIа къайи…

«Къизил къелемдин» хьана иеси,

Савадлу ийиз шумуд са несил.

 

ТIебиатдин яз лап чIехи сирдаш,

ЧIалара туна адан гьар са къаш.

Чирна авайди гьардахъ са суьгьуьр,

Инсандин беден саф, сагълам ийир.

Лезги Ватандин алем я надир,

Эй зи багърияр, хуьх адан къадир!»

 

И сагьибдин къе 80 я яшар,

Тебрик тийидай  яни бес и кар?

Яшамиш хьухь, дуст, сагъ яз ва кIубан,

Нахушвилерал илисиз дабан!..

 

Ви юбилей тебрикзавай «Лезги газетдин» редакциядин коллектив.

ЧIаларин сагьиб – Мерд Али.

______________________________________________________

Бегьерлу уьмуьрдин сагьиб

Яргъал йисара «Дагъустан» ГТРК-да­ лезги чIалан передачайрин редакциядин кьилин редакторвиле кIвалахай радио­журналист, гьикаятдин куьруь жанрайрин эсерар кхьизвай писатель, тIебиат хуьнин мес­элайрай меслятар къалурзавай алим-практик, Дагъустан Республикадин культурадин лайихлу работник ва хъсан общественник Ражаб Велиметович Тагьирбегова накь вичин 80 йисан баркаллу юбилей къейдна.

Адет яз, са кьадар рекьиз фейила, гьар са кас элкъвена кьулухъ килиг хъийида, фейи мензил, алакьай крар-кIвалахар фикирдиз хкида. Ражаб Велиметович уьмуьрда фейи рехъ гьихьтинди хьана? Завай и суалдиз са гафуналди, «бегьерлуди» лагьана, жаваб гуз жеда. Жуван жавабдин гьахълувал къалурун патал агъадихъ заз Р.Тагьирбегован уьмуьрдин ва яратмишунрин рекьел акъвазиз кIанзава.

Ражаб Тагьирбегов 1943-йисан 27-сентябрдиз Цмуррин хуьре зегьметдин фронтдин иштиракчи Велиметан ва 12 веледдиз уьмуьр гайи кIвалин кайвани Саиматан хизанда дидедиз хьана. Ражаб и чIехи хизанда ирид лагьай аял тир. Адаз зегьметдин дад фад чир хьана. Са бубат кIвачи чил кьурвалди, ам кIвалахиз колхоздиз фена. Дидедихъ, чIехи стхайрихъ,  вахарихъ галаз никIерай кьилер, багъ-бустандай емишар, майваяр кIватI хъувуна.

Р. Тагьирбегова Кьасумхуьруьн юкьван­ школада 8-класс, 1963-йисуз Махачкъала­дин зооветеринарный техникум акьал­тIар­на, 1963-1966-йисара отделенидин командир яз Арзамас шегьерда Советрин Армиядин жергейра къуллугъна. Аскервиляй хтайдалай кьулухъ Ражаб Велиметовича Дагкниготоргда, 7-нумрадин типографияда­, полиграф-объединенида, Дагъустандин педагогвилин институтда биологиядин факультет (заочно) акьалтIарайдалай гуьгъуьниз Махачкъалада КАСПНИРХ-да илимдин къуллугъчивиле (ам чи гьуьлерин, вацIарин, вирерин девлетар, цин тIебиат михьидаказ хуьнин месэлайрал машгъул хьана) кIвалахна.

Гьеле школада кIелай, винидихъ къалурнавай идарайра кIвалахай йисара газетриз ва радиодиз маракьлу макъалаяр­ кхьиз хьайи Ражаб Тагьирбеговаз «Дагес­тан» ГТРК-дин кьиле авайбуру лезги чIалан передачайрин редакциядиз кIвала­хал тек­лифна. 1978-йисалай эгечIна, тамам 26 йи­суз ада гьа са чкада кIвалахна: сифтедай аялринни жегьилрин передачайрин редакторвиле, 1987-йисалай чIехи редакторвиле ва 2002-йисалай кьилин редакторвиле.

1983-йисуз Ражаб Велиметовича КПСС-дин обкомдин патав гвай Марксизмдинни Ленинизмдин Университет (журналиствилин факультет), 1984-йисуз телевиденидин ва радиовещанидин работникрин пешекарвал хкаждай Вирисоюздин институтдин курсарни акьалтIарна.

Радиожурналиствиле кIвалахай йисара адан алакьунар, бажарагъ, устадвал мадни ачух хьана, виликди фена. Гьазурзавай передачайра Р. Тагьирбегова радиожурналистикадин цIийи къайдаяр ишлемишиз хьана. Ада кьил кутуналди радиодай гуз хьайи «70 декьикьа», «Экуьнан ярар», «Вахтунин камар» передачайри, гьакIни пионерар ва школьникар патал гьазурай передачайри, дяведин ва зегьметдин ветеранрикай, республикада машгьур алимрикай, яратмишдай интеллигенциядин векилрикай, искусстводин устадрикай гьазурай радиоочеркри радиодихъ яб акалзавайбурун патай кIанивал ва машгьурвал къазанмишна.

Адаз яргъал йисара тухуз хьайи «70 декьикьа» радиопрограммадай 1996-йисуз­ Да­­гъустандин журналистрин Союздин «Да­гъус­тандин къизилдин къелем» премия, культурадин хиле яргъал йисара бегьерлу зегьмет­ чIугунай 1996-йисуз РД-дин Госсоветдин къа­рардалди «Дагъустан Рес­пуб­ликадин куль­турадин­ лайихлу работник» лагьай гьуьр­метдин тIвар гана. Ражаб Велиметович «КурквачI къа­ри» ва маса радиотамашайрин авторни я.

Регьбер яз, Р.Тагьирбегова радиодин лез­ги передачайрин редакцияда цIийи­ви­лер кардик кутуна, ана яратмишдай хъсан, дуствилин коллектив арадал гъана. Кьилди къачуртIа, адан чалишмишвал себеб яз, Дагъустандин радиодин къизилдин фондуна 20-далай виниз лезгийрин машгьур шаиррин ва писателрин эсерар, радиотамашаяр, программаяр ва передачаяр хуьзва. Абур «Радиодин фондунай» рубрикадик кваз эфирда гузва.

Ражаб Тагьирбегов Дагъустандин композиторрин эсерар радиодин фондуниз кьа­булунин комиссиядин членни тир. 15 йисалай виниз адан шикил радиодин Гьуьр­метдин доскада хьана, «Дагестан» гостелерадиодин коллективди теклифуналди, ам са шумудра Махачкъаладин Кировский райондин Собранидин депутатвиле, Да­гъустандин журналистрин конференцийрин делегатвиле хкяна.

Лагьана кIанда, СССР-дин ва Россиядин журналистрин союзрин член тир Ражаб Тагьирбегова 30 йисалай виниз вахтунда «Лезги газет», «Комсомолец Дагес­тана», «Дагестанская жизнь», «Ветеран» газетрихъ, «Самур», «Женщина Дагестана», «Соколёнок» (лезги, дарги, табасаран­ чIаларал акъатзавай) журналрихъ галаз сих алакъа хвена ва и кар гилани давамар­зава.

Бажарагълу радиожурналист хьиз, Ражаб Тагьирбегов кьетIен хатI авай писателни я. Адан къелемдикай «Къацу аптека», «Эхиримжи аждагьан», «Хъуьруьн гунагь туш хьи!», «Хийирлу меслятар», «Кьиб­лепатан Дагъустандин дармандин наба­татар», «Мамуля-Бабуля» ва «Аламатдин кац»  ктабар хкатнава. Абурукай кьве ктаб («Удивительный кот» ва «Мамуля-Бабуля») урус чIалазни таржума авунва. Адан гьикаяйриз зарафат, айгьам, хъуьруьн хас я.

«Къацу аптека» ктаб писателди медицинадин бегьем куьмек авачир шартIара гзаф азарар сагъарунал машгъул жезвай инсанривай кIватIнавай гьакъикъи делилрин бинедаллаз кхьенва. Ана Кьиблепатан Да­гъустанда дуьшуьш жезвай 27 жуьредин набататрикай кхьенва, абурун химический состав, абур кIватIунин, кьурурунин, хуьнин, жуьреба-жуьре азаррикай сагъардайла, дар­манрин набататар гьикI ишлемишдатIа,  гьа къайдаярни галай-галайвал къалур­нава.

«Хийирлу меслятар» тIвар алаз урус чIалай таржума авуна Ражаб Тагьирбегова 2002-йисуз акъудай ктабда инсанриз гьар йикъан уьмуьрда куьмек гудай, кIвалин шартIара абурун зегьмет кьезилардай 300-далай виниз меслятар ава.

Малум хьайивал, журналистикадинни эдебиятдин рекьиз акъатуниз Ражаб стхадиз Цмурдилай акъатай зурба писатель Зияудин Эфендиева ва яргъал йисара «Лезги газетдин» жавабдар секретарь яз кIвалахай тежрибалу журналист Тагьирбег Алисултанова еке таъсир авуна. Абур кьведни Р. Тагьирбегован халуяр тир. Журналиствилин рекье адаз гьеле 1944-йисалай гатIунна яргъал йисара «Лезги­ газетдин» редакцияда корректорвиле кIва­лахай иранбуба Сиражудин Селимова ва радиода кIвалахай  халудин свас Салигьат Алисултановади хейлин куьмекар гана. Халуйрал атай хтулар бажарагъдин патай пай ганвайбур, бахтлубур жеда лугьудай мисалдин гьахълувал мад сеферда тестикь жезва. 2004-йисан июндин вацра РФ-дин Зегьметдин кодексдин 81-статьядин 2-пунктунай радиодин милли передачайрин кьилин вири редакторар (радиояр амукь тавуникди) кIвалахдивай къерех авуна.

РикI алаз «кIвалахдик квачир мишер муьрхъуь кьада», «акъвазай яд ктIида» мисалар тикрардай Ражаб Велиметович секиндиз кIвале ацукьнач. Ам мергьяматлувилин ва 2009-йисалай общественный кIвалахрал машгъул я. ИкI, 10 йисалай виниз Махачкъала шегьердин Советский райондин ветеранрин Советдин председателдин заместитель, президиумдин член яз, ада жегьил несил ватанпересвилин руьгьдаллаз тербияламишунин рекье еке кIвалах тухузва.

Юбилярди вичиз гьахълудаказ алимринни шаиррин, писателринни муаллимрин, игитринни генералрин макан лугьузвай, баркаллу тарих авай Цмуррин хуьруьхъ галазни сих алакъа хуьзва, хайи хуьр патал мергьяматлу кIвалахар ийизва. ИкI, жуьреба-жуьре йисара ада Цмуррин школадин библиотекадиз вичин патай 100-далай виниз ктабар, кьве «Дуьньядин политикадин карта», ватанпересвилин манияр ва лезги писателринни шаиррин сесер кхьенвай кассетаяр, школадиз волейбол ва футбол къугъвадай тупар, Цмурдал ачухай Гъалибвилин музейдиз Дагъустандай тир Советрин Союздин 58 игитдин шикилар, са шумуд ктаб, Ватандин ЧIехи дяведа иштиракай цмурвийрикай материалар ва шикилар гана.

Гьелбетда, бажарагълу журналист, пи­сатель, публицист, общественник тир Ражаб Велиметовичакай, ада авур кIва­лах­рикай яргъалди рахаз жеда. Ганвай шабагьри, грамотайри адан гьунарлу крарин гьакъиндай шагьидвалзава. Ам ЧIехи Гъалибвилин 70 йисан юбилейдин, «Россиядин ватанперес», «Дагъустан Республикадин вилик­ лайихлувилерай», «Дагсоветдин ветеранрин 30 йис», «Ветеранрин Россиядин Советдин 60 йис», «ВЛКСМ-дин 100 йис», «Дяведин аялар», «И. Сталинан 130 йис», «Дагъустандин халкьдин ополченида иштирак авунай», «Октябрдин социалистический революциядин 100 йис» медалрин, Вирироссиядин ветеранрин общественный организациядин Дагъустандин региональный отделенидин, Махачкъала шегьердин ва Дагъустандин дяведин, зегьметдин ва къайдаяр хуьдай органрин ветеранрин Советрин, Дагъустандин журналистрин Союздин, ДАССР-дин гостелерадиодин, ВГТРК-дин (Москва), ВЛКСМ-дин Дагъустандин обкомдин грамотайрин, са шумуд дипломдин сагьиб я.

Ражаб Велиметовичаз рикIин шад­вал­, яратмишунрин рекье илгьам, уьмуьр­­­дал кьарувал гайи ва гузвай чешме мад ава – ам адан чIехи, гьуьрметлу ва низамлу хизан  я.  1973-йисуз  Ражаб  Велиметови­­ча ва Наила Сиражудиновнади чпин сирер, рикIер сад авуна, хизан кутуна. Кай­ва­ни­ди Да­гъустандин медицинадин ин­­ститутда, СССР-дин илимрин Академия­дин Да­гъустандин филиалдин биологиядин отделда жуьреба-жуьре жавабдар къуллугърал кIвалахна. 2009-йисуз, начагъвал себеб яз, хъсан пешекар, кIвалин кайвани, веледрин диде рагьметдиз фена.

Ражаб Велиметович ферли  2  велед­дин буба, цуьквер хьтин 6 хтулдин ва 1 птулдин чIехи буба я. Гада Рустама сифтедай Дагъустандин политехнический­ ­техникум, гуьгъуьнлай политехнический­ институт акьалтIарна, са фирмада ин­женер­ яз кIвалахзава. Руш Жамиляди­ Да­гъус­тан­дин пединститут акьал­тIарна­, школада­ муаллим-психолог яз кIва­лах­зава. Хтулрикай пуда кьилин образование къачун­ва, муькуьбуру гимназияда кIел­­зава.

Къелемдин стхадикай макъала кхьидайла, зи рикIел Низами Генжевиди лагьай келимаяр хтана: «Лугьун жуваз: къадир жечни кьисметдин, къужахдава вун бахтунин, гьуьр­метдин». 80 йисан юбилей мубарак авуналди, чаз лугьуз кIанзава: чан сагъ, хизандикай, веледрикай, хтулрикай рикI динж яз, ваз 100 йисан баркаллу юбилей къейд ийидай югъ акурай, гьуьрметлу Ражаб Велиметович!

Хазран  Кьасумов,

РФ-дин журналистрин Союздин член