Рамазандин вацран эхиримжи цIуд йикъахъ чIехи дережа ва кьетIенвилер ава. Агъадихъ чун абурукай бязибурукай рахада.
— Рамазандин вацран эхиримжи цIуд югъ атайла, чи Пайгъамбар (къуй Аллагьдин патай салават ва саламар хьурай вичиз) ибадатар, диндар крар мадни артух ийиз алахъдай: йифер кпIара, ибадатра акъуддай ва и кар авун патал хизанарни къарагъардай, юкъузни диндар крар гзаф ийидай. Дугъриданни, вири мусурманри адалай чешне къачуна кIанда!
— Рамазандин вацран эхиримжи цIуд юкъуз игьтикаф авун лап лайихлу кар я. (Яни цIуд юкъуз, экъечI тавуна, мискIинда амукьна кIанда. Ам зурба сунна я ва и муддатда гьар са инсанди Раббидин вилик текдиз вичин гьахъ-гьисаб тухун герек я).
— Рамазандин варз куьтягь жедалди сад-кьве югъ амаз закатуль-фитIр (зеэр) гана кIанда. (Къейд ийин хьи, адакай еке кьве менфят ава. 1. Хвейи сивера хьайи нукьсанар ада тамамар хъийизва. 2. Сив хуьнин суварин юкъуз кесибрин суфрадал шадвалдай тIуьнар, садакьаяр жезва).
— Рамазандин вацран эхиримжи цIуд йифе (тек, витр йифера) Лайлат-уль-Къадр ава. Ам йисан къене авай виридалайни зурба ва лайихлу йиф я. Ам Аллагь-Таалади чи уьмметдиз ганвай зурба савкьат я. Виликдай хьайи уьмметрикай бязи инсанри 83 йисан къене авур ибадат ва диндар амалар чаз, мусурманриз, са йифен къене гьабурулайни артух ийидай мумкинвал ганва!
Аллагь-Таалади Къуръанда лугьузва (97-сура, мана):
“1. Гьакъикъатда, Чна ам (Къуръан) “Лайлат-уль-Къадрдиз” (Аллагьдин вилик еке къадир ва лайихвал авай йифиз) (авудна) ракъурнава (а йиф рамазандин вацра ава)!
- Ваз вуч чида вуч ятIа “Лайлат-уль-Къадр” (еке къадир ва чIехи дережа авай Йиф)?
- “Лайлат-уль-Къадр” (еке къадир ва чIехи дережа авай Йиф) — агъзур вацралай хийирлу я (ам гзаф берекатлу йиф я: гьа и са йифиз авур диндар крар агъзур йисан къене авур диндар крарилай хийирлуни я, артухни)!
- Адан (а Йифен) къене малаикар ва Руьгь (Джабраил) чпин Раббидин изиндалди Адан гьар са эмирдин гьакъиндай гзаф (сефер) (чилел) эвичIзава.
- Ам (а йиф) саламатвал я (вири писвилерикай, хийир ва берекат я, салам ва тебрик я — малаикрин патай) та экуьнин лаз экъечIдалди”.
И сурадин эхиримжи аятдин эхирдиз алимри ихьтин баян гузва:
Йиф ибадат ийиз акъудай мусурмандал “Лайлат-уль-Къадр” гьалтунин ва ам кьабул хьунин лишанрикай сад пакамахъ рагъ цIарцIар гудай нурар галачиз акун я. А кар и аятда къалурнавай “…гьатта матIлаъ-иль-фажр” келимадин манади тестикьарзава. Яни экуьнахъ югъ ахъа жезвай вахтни “кваз (санал)” — гьакьван чIавалди — а йиф вири писвилерикай саламатвал, хийирни берекат я, малаикрин патай гзаф кьадар саламарни тебрикар я. А чIавуз малаикрин гзафвиляй арадал къвезвай абурун нурари ракъинин нурар кIевзава…
— “Лайлат-уль-Къадр” йифиз и дуьа кIелун хъсан я: “Аллагьумма иннака гьафуввун каримун тугьиббу-аль-гьафва, фагьфу гьанни” (мана): “Я Аллагь! Гьакъикъатда, Вун гзаф афивалдайди, керимди (мергьяматлуди) я, Ваз афивал ийиз (гзаф) кIанда — (бес), гьаф ая заз (гъил къачу залай)”. (Ибн Мажагь).
— Дугъриданни, рамазандин вацра тамамдиз ва адан гуьгъуьнай къвезвай шаввал вацрани ругуд юкъуз сив хуьн аямда (вири уьмуьрда) сив хуьниз барабар я. Гьадисда къалурнавайвал, рамазандин вацран сив цIуд вацран сивиз барабар я — гьар са диндар кардин суваб цIуд сефер артухарзавайвиляй. Шаввалдин ругуд югъ цIудаз зарб авурла, пудкъад югъ — кьве варз жезва. Яни атIа цIуд варзни и кьве варз тамам са йис жезва. Мусурман касди гьар йисуз а йикъара сивер хвейила, ада вичин вири уьмуьрда датIана сив хвейидай жезва! Пайгъамбарди (къуй Аллагьдин патай салават ва саламар хьурай вичиз) лагьанва (мана): “Ни рамазандин вацра сивер хвена, ахпа гуьгъуьнай шаввал вацрани ругуд юкъуз хвейитIа, аямда сив хвейи хьиз я!” (Муслим).
Чна Аллагьдивай Ада чи ибадатар, хъсан крар кьабулун, суваб гун, чун писвилерикай хуьн ва чав рамазандин варз гзаф кьадар йисара агакьарун тIалабзава. Амин!
Ямин Мегьамедов,
диндин алим
