Дагъустанда “къацу энергетикадиз” желбдай
инвестицийрин кьадар 50 миллиард манатдилай алатда
Дагъларин уьлкведа мукьвал тир 5 йисан къене энергетикадин хиле, ракъинин электростанцияр (СЭС), гарун паркар кардик кутуналди, чIехи проектар кьилиз акъудун фикирдиз къачунва. Республикадин гьукумдин кьилевайбуру гьисабзавайвал, цIийи объектри агьалияр дурумлудаказ ва хъсан еридин электроэнергиядалди таъминардай мумкинвал гуда, тарифриз талукь рекъемар хкаж хьунин вилик пад кьада.
Лагьана кIанда, электроэнергия гьасилдай цIийи рекьер вилик тухунихъ республикада хъсан гележег ава. Алай йисан июлдин вацра Южно-Сухокумск шегьерда 15 МВт гужлувал авай ракъинин станция кардик акатна. Им регионда кьилиз акъуднавай альтернативный энергетикадин сад лагьай проект я. 2024-йисалди Дагъустанда чпин умуми гужлувал 169 МВт-диз барабар жедай СЭС-ар эцигдайвал я. Абуру саки 100 агъзурдав агакьна кIвалер михьи энергиядалди таъминардай мумкинвал гуда.
Къейд ийин хьи, республикадин гьукумдин кьилевайбуру гарун мумкинвилерикайни менфят къачуниз кьетIен фикир гузва. Мукьвара Дагъустанди “НоваВинд” компаниядихъ галаз икьрар кутIуннава. Адан бинедаллаз Дагъларин уьлкведа умуми гужлувили саки 315 МВт тешкилдай гарун электростанцияр эцигда. Республика патал цIийи жуьредин станцияр Махачкъаладилай кеферпата авай мулкара пайда жеда. Алай вахтунда ина 12,5 МВт гужлувал авай гарун сад лагьай электростанция эцигиз гатIуннава.
Гьелбетда, региондихъ ГЭС-ар эцигунин жигьетдай хъсан мумкинвилер ава. “РусГидро” ПАО-диз 2028-йисалди 49,8 МВТ гужлувал авай чIехи гидростанция кардик кутаз кIанзава. “ГидроЭнерджи” компания лагьайтIа, умуми гужлувал 6 МВт-диз барабар тир гъвечIи 6 ГЭС-дикай ибарат проект кьилиз акъудиз гьазур я.
Къенин юкъуз Дагъустанда электроэнергия гьасилзавай 16 ГЭС кардик ква. Амма абурулай электроэнергиядин жигьетдай республикадихъ авай игьтияжрин анжах 60 процент таъминариз жезва. РД-дин энергетикадин ва тарифрин министерстводи, “СО ЕЭС” АО-дин филиалдин (РД-дин энергокъурулушдин региондин диспетчердин управление (Дагъустандин РДУ) малуматрал асаслу хьана, хабар гузвайвал, 2021-йисуз Дагъустанда 7,7 миллиард киловатт электроэнергия ишлемишна, гьа са вахтунда гьасилнавайдан кьадар 4,85 миллиард киловаттдиз барабар я.
РД-дин энергетикадин ва тарифрин министр Ризван Мурадован гафаралди, республикада, энгел тавуна, гьасилзавай ва ишлемишзавай электроэнергиядин кьадар са дережадиз гъана кIанзава. Анжах исятда кардик квай электростанцийрин къуватар и кар кьилиз акъудун патал бес жезвач. Региондихъ энергия гьасилдай маса рекьер, чешмеяр ава ва, Р. Мурадова гьисабзавайвал, михьи энергия гьасилунин карда абурукай менфятлудаказ хийир къачуз жеда.
“Дагъустанда электроэнергия гьасилдай цIийи проектар кардик кутуни республикадиз лап чIехи инвестицияр гъидай рекьер ачухда. Ихтилат 6 йисан къене тахминан 75 миллиард манатдив агакьна такьатар желб авуникай физва.
Идалай гъейри, цIийи объектар пайда хьунин нетижада кIвалахдай цIийи чкаярни арадал къведа, налогрин база вилик тухудай шартIар тешкилиз жеда. Кьилинди, регион дурумлудаказ электроэнергиядалди таъминариз алакьда”, — лугьузва Р. Мурадова.
Министрди гьакIни къейд авурвал, 6 станция эцигуни республикада электроэнергия гьасилун 24 процентдин (йисан къене — 1200 кВт) артухарда.
РД-дин энергетикадин ва тарифрин министерстводи гьакIни хабар гузвайвал, Дагъустандин гьукумдин кьилевайбур инвесторриз лазим тир куьмекар гуз гьазур я. Мисал яз, чилин мулкар чара авун, эменнидилай, чилелай гузвай налогриз талукь кьезилвилер таъминарун ва икI мад.
“Чна министерствода “Проектрин офис” кардик кутунва. Ада инвесторрихъ галаз кIвалах кьиле тухуда. Чи макьсад ракъинин, гарун, цин мумкинвилерин куьмекдалди Дагъустанда электроэнергиядин жигьетдай къвердавай артух жезвай игьтияжар таъминаруникай ибарат я”, — алава хъувуна Р. Мурадова.
Натали Гьажиева
