Къадим Дербент, жуьреба-жуьре делилар аваз (иник суьргуьн авунни акатзава), жуьреба-жуьре вахтара урусрин тIвар-ван авай ксарин, гьа жергедай яз писателринни ватан хьайиди тарихдал рикI алайбуруз малум я. Писатель-декабрист  Александр Бестужев-Марлинскийдин  кьадар-кьисметни гьахьтинди  хьана.

1825-йисуз декабристрин восстанида иштиракуниз килигна, ам сифте Якутскдиз, анайни Дербентдиз суьргуьннай. Къадим шегьерда ам 4 йисуз (1830-1834) яшамиш хьана. Вичиз  же­мятди гзаф гьуьрмет авур пи­са­телди ина “Аммалат-Бек” (1832) ва гьуьгъуьнлай “Мулла-Нур” (1835-1836) (куьлуь-шуьлуьй­ри­кай рахазвач) повестарни  кхьенай.

Алай йисан 23-октябрдиз А.Бестужев-Марлинский ди­дедиз хьайидалай инихъ 220 йис тамам хьана. И вакъиадиз талукь яз шегьердин культурадин маканра, музейра, мектебра жуьреба-жуьре мярекатар тешкилна.

Дербентдин музей-заповедникдин ва шегьердин музыкальный училищедин коллективри и мукьвара тешкилай вечер иллаки метлеблуди хьана.

Мярекат “I Петрдин кIвал” — музейдин комплексда кьиле тухвана. Анал рахай Дербентдин музейрин комплексдин директордин заместитель Зулейха Ня­ме­товади ва Бестужев-Марлинскийдин музейдин руководитель Ругия Мардановади, тIвар-ван авай писателдин уьмуьрдиз ва яратмишунриз, ам Дербентда яшамиш хьайи вахтуниз талукьарна, итижлу суьгьбетар авуна.

Вечердин иштиракчийриз Дербентдин музучилищедин му­аллимар ва студентар тир Бетул­ Нагъиевади, Назиля Ирзаевади, Раиса Заловади, Сейранат Исмаиловади, Мадина Исаевади ва Гъулангерек Исмаиловади тамамарай А.Пушкинан, М.Лермонтован, С.Есенинан чIалариз кхьенвай романсар, А.Бестужев-Марлинскийдин эсеррай хуралай кIелай чIукар иллаки бегенмиш хьана.

Нариман Къарибов