Ассалам алейкум, играми юлдашар, дустар!
Чи баркаллу ватанэгьли Сейфедин Рамазанович Къулиеван экуь къамат рикIел хкуниз талукьарнавай мярекатда иштиракдай ва жувахъ авай келимаяр лугьудай мумкинвал хьунал за шадвалзава.
Ихтилат хъсан тартибдик кваз кьиле фин патал за чарчел кхьенвай жуван фикирар раиж авун кьетIна.
Зурбади яргъалай хъсандиз виле акьада, лугьудай гафар, гьакъикъатдани дуьзбур я. Къенин мярекат вичиз талукьарнавай касдикайни гьа икI лугьуз жеда.
Сейфедин Рамазановичан гьунаррал, адан девлетлу ирсинал, ада галатун тийижиз чIугур зегьметдин нетижайрал чавай къе, цIуд йисар арадай фейила, къимет эцигиз жезва.
Халкь авур халикьди адаз вири гана: пагьливандин хьтин чан – тан, яратмишунрин тегьерда кIвалахунин ашкъи – гьевес, хайи чил, а чилел яшамиш жезвай инсанар ва, иллаки, вичин ватандашар сергьят авачир кьван кIан хьунин ерияр.
Заз Сейфедин Рамазановичахъ галаз яргъалди ва мукьувай алагъ-салагъда жедай, адан регьбервилик кваз кIвалахдай мумкинвал хьанач. Амма адахъ галаз кьиле фейи куьруь вахтунин гуьруьшрини адан уьмуьрдин рекьиз вил хъиягъуни заз ам лап дерин зигьин авай, гегьеншдаказ фикирзавай кас, акьалтIай сабурлу, гьич са кIусни дамах гвачир гъейратлу кас яз гьисабдай мумкинвал гузва. Ам яшайишдин хейлин хилерай дерин ва пешекар чирвилер авай кас тир.
Сейфедин Рамазанович яшамиш хьайи девирдихъни вичин тIал алай, муракаб месэлаяр хьайиди я. А месэлаяр энгел тавуна гьялунин дуьзгуьн рекьер жагъурун лазим жезвай.
Алатай асирдин 50 йисарин девирдин политический регьберрилай зун квелди рази я лагьайтIа, гьа чIавуз дагъвияр дуьзендиз авудунин и чIавалди гьич такур хьтин зурба кIвалахдин кьиле акъвазиз жедай кас, абуру ягъламиш тахьана, дуьм-дуьздаказ хкяна. Къулиев республикада гьа чIавуз кьиле фейи тарихдин метлеб авай а гьерекатдин лап сифтегьан халисан тешкилатчи яз чир хьун ва рикIел хуьн герек я. Дагълаай дуьзендиз куьч хьунин нетижада Дагъустандин экономический географияда дибдин дегишвилер арадал атана. И кар хиве кьун ва адал дуьздаказ къимет эцигунни герек я.
Куьруь баянралдини рахунралди С.Къулиевал ва ада тунвай къени зурба ирсинал къимет эцигиз хьун четин я мумкинни туш. Анжах ният чIуру ксар ада вичин уьмуьрдин рекье рехъ гайи нукьсанрихъ къекъведа.
С.Къулиева тунвай ирс мукьуфдивди, гьакIан кьуру гьарай-эвер галачиз, тади квачиз, фагьум-фикирна веревирд авун герек я. За гьисабзавайвал, адан ватанэгьлийрин – невейрин арадай майдандиз дерин чирвилер авай, гьар са касдай кьил акъудиз жезвай ксар майдандиз экъечIда, абуру и аламатдин касдин са гъерезни авачир зегьметдин сирер чаз ачухда. Къурушрин лап цIийи тарих гележегдин несилар патал хуьнин ва адал вичиз къвезвай къимет эцигунин чарасузвал ава.
Чи хуьр къе аваданламишнавай тамам са шегьердиз ухшар я. Алай аямдин къуруш — им Къулиева тунвай аманат, виш йисарани квахь тийидай ирс я лагьайтIа, зун ягъалмиш жедач.
Сергьятламишнавай кьадар майишатар куьчарун патал тайинарнавай мулкар ада акьван менфятлудаказ ва дуьзгуьндаказ ишлемишна хьи, а майишатрин кьадар тайинарнавайдалай са шумуд гъилера гзаф яз хьана.
Вичин хуьруьн жемятдин дердийрихъ рикI кузвай кас, вич гьихьтин шартIара, иллаки къунши Азербайжанда, аватIа аннамишзавай кас яз Сейфедин Рамазанович хуьруьн жемят балкIанрин завод бинеламиш хьанвай чилерал куьчарунин чараяр акунин къайгъуда хьана. И кIвалах ада галатун тийижиз ва дурумлудаказ тухвана.
Къейд авун лазим я хьи, къурушвияр дагъларай дуьзендиз куьчарунин алахъунар виликрайни са шумудра авурди тир. Амма Сейфедин Рамазанович хьтин къастунал лап кIевивалдай кас майдандиз экъечI тавуни къурушвийриз гьа са чкада бинеламиш жедай мумкинвал гузвачир ва абур чи милли чилерик акатзавай ва маса хейлин чкайра бинеяр кутуниз мажбур хьана.
Дугъри я, къурушвияр чи халкьдин милли мулкаривай яргъаз къакъатнава лугьуз гьайиф чIугуртIани жеда, кардин гьакъикъат чин тийиз, бязи вахтара и кардай тахсирарни Къулиевахъ кутазва. Къе инанмишвилелди лугьуз жеда хьи, им адаз кIанз ва адан алахъунар себеб яз хьайи кар туш. Месела гьялунин лап дуьзгуьн рехъ жагъуруникай умуд атIайла, авай мумкинвилер ва арадал атанвай шартIар гьихьтинбур ятIа, гьадан патахъай юкIвар — чипIер ягъайдалай гуьгъуьниз Сейфедин Рамазановичаз вичин хуьруьн жемятдин кьисмет, адан ацукьунин-къарагъунин адет хьанвай къайдайриз жезмай кьван тIимил зиян хкIадайвал, гьялунин рехъ жагъана.
Республикадин вилик-кьилик квай ксарин арада кесерлу къуват – Азербайжандихъ галаз алакъаяр хуьзвай, исятдани а алакъаяр зайиф жезвач, къуват авайди сир туш эхир. А къуватди къурушвийриз Дербентдин регионда бинеламиш жедай мумкинвал ганач.
Къурушвияр дуьзендиз куьчарунин месэладив са жуьреда эгечI тавунин нетижада Дагъустандин лайихлу хва, вичин халкьдин бахтлу гележег патал рикIин сидкьидай ва уьтквемдаказ женг чIугур кас тир республикадин Гьукуматдин Председатель Абдусалам Мукьтадирович Айдунбегов отставкадиз финиз мажбур хьана.
Инал заз мад са кардикай лугьуз кIанзава, тIебиатди жуьреба-жуьре рекьерай пай ганвай бажарагълу пешекар – алим С.Къулиев рикIел хуьниз талукьарнавай серенжемар анжах къенин мярекатдалди сергьятламишун лазим туш. Адан кIвалахдиз талукь яз я Дагъустандин аграрный академияда, я хуьруьн майишатдин илимдин ахтармишунардай институтда илимдинни тежрибадин конференция кьиле тухун лазим я. Гьа идалди, багъри чил гьикI кIан хьун, а чилел яшамиш жезвай инсанриз гьикI къуллугъ авун лазим ятIа, гележегдин несилриз къалурдайвал, и кар авун герек я. Гена Аллагьдиз шукур, а идарайра Сейфедин Рамазанович мукьувай чиз хьайи ва адахъ галаз сих алакъада хьайи ксари зегьмет чIугун давамарзава.
Ихьтин конференция тухуник Къурушрин хуьруьн администрацияди, Хасавюрт райондин муниципалитетди, Дагъустан Республикадин хуьруьн майишатдин ва суьрсетдин министерстводи кьил кутун лазим я. Иншаллагь, белки гьакI женни ийида.
Малум тирвал, Сейфедин Рамазанович жумарт рикI авай, нубат алачиз вичин кефина эцягъайлани сабурлувал квадар тийиз алакьдай кас тир. Колхоздиз регьбервал гузвай эхиримжи кьве йисуз шулугъчийрин гуьтIуь гьа са дестеди Сейфедин Къулиев усаларун патал адал буьгьтенар вегьиз, адан намусдик хкIадай къудармаяр чукIуриз хьайиди залда авай бязибурун рикIел, аквар гьаларай, алама. АкI тир хьи, а футфачийри гьа са чкадай нагьактьан тарсар къачузва. Аквар гьаларай, абуру чпелай Сейфедин Рамазанович футфачивилин басрухдикди вич-вичяй акъудиз хьуник, ам руьгьдай аватна, хъендик акатуник умудар кутунвай. Амма а ксарин умудар буш яз акъатна. Сейфедин Рамазановича зегьметдал рикI хьунин, руьгьдин уьтквемвилин ерияр мадни гьуьндуьр дережада аваз къалурна.
Адан и гьунарлувал таквазвайдай кьаз хьун мумкин туш. Къулиева зегьметда къазанмишнавай агалкьунрал союзный государстводи гьадалай виликни лап вини дережада аваз къимет эцигун герек тир.
Къумукьрин дуьзенлухрин лайихлу векилар, Сейфедин Рамазанович Къулиевахъ галаз са девирда яшамиш хьайи ксар ва кIвалахдин рекьяй адан юлдашар тир Алимханов Рашидханан, Идрисован, Алхасован тIварарихъ чи виридан патай разивилин келимаяр лугьун тавун дуьз кар жедачир. Абуру Сейфедин Къулиеваз, адав цаварилай агакьарна, вичин хиве гьатнавай пак буржи кьилиз акъудунин карда манийвилер ганач.
С.Къулиеван руьгьдихъ элкъвена ихьтин келимаяр лугьуз кIанзава:
Рамазан Сейфединович, вун гьамишалугъ яз Аллагьдин рагьметдикни бендейрин алхишрик кваз хьурай. Къурушрин михьи ният гвай жемятдин рикIерани мецерал ви тIвар эбеди яз жеда.
На тунвай девлетдин ирс, мал-мулк агъзурралди несилриз бес я.
Эхирдайни хълагьин, вучиз ятIани чна С.Къулиева дяведин йисара чIугур зегьметар рикIелай ракъурзава. А чIавуз ам Гуржистандинни Азербайжандин къишлахрин чилерал Дагъустандин Совнаркомдин патай векилвилер ганвай кас тир.
Им адан уьмуьрдин мад са тереф я. Вични игитвилин тереф.
Сагърай.
Нариман Рамазанов, жемиятдинни сиясатдин деятель, медицинадин илимрин кандидат
