Чи ватанэгьлияр — гьар сана
Ихтилат биологиядин илимрин доктор, Нью-Йоркдин тIебии илимрин академиядин академик, РФ-дин алишверишдинни промышленностдин палатадин биологиядинни медицинадин рекьяй тир комитетдин член, ГосНИИ-дин биологический активный затIарин лабораториядин заведующий, Москвада кардик квай “Гуьрчегвал ва сагъламвал”ООО-дин генеральный директор Пенкер Бабаевна Авчиевадикай физва.
Ам 1955-йисан 15-майдиз Сулейман-Стальский райондин Кьулан СтIалрин хуьре чIехи хизанда дидедиз хьана. Пенкера 9-классда кIелзавайла адан буба рагьметдиз фена. Ам хизанда вад лагьай велед я. Буба кьилел аламачир кIуьд аялдиз, вири четинвилерни эхуналди, дидеди текдаказ тербия гана. Абуру вирида мектеб агалкьунралди куьтягьна ва уьлкведин жуьреба-жуьре вузрикни экечIна.
1973-йисуз мектеб акьалтIарайдалай кьулухъ П.Авчиева ДГУ-дин биологиядин факультетдик экечIна. 1975-йисуз, эвленмиш хьайидалай кьулухъ, адаз Москвадиз куьч хьун кьисмет хьана. Са нин ятIа патай куьмекар авачиз, анжах вичин алакьунралдини алахъунралди чIехи дережайрив агакьнавай Пенкер Авчиева международный премийрин ва маса чlехи шабагьрин сагьиб я.
Вичин пешедай ада зегьметдин рехъ парафино-белковый лабораторияда кIвалахунилай башламишна. Кьилди къачуртIа, Лукойлдихъ, Газпромдихъ ва маса тешкилатрихъ галаз кIвалахна. НафтIадин компанийрихъ галаз ада активвилелди кIвалахна ва исятдани давамарзава. И хиле къазанмишай агалкьунриз килигна П.Бабаевна Газпромдин премиядизни лайихлу хьана.
“Инсанди вичин рикIиз гьи пеше хуш ятIа, гьам хкягъун важиблу я. Са рехъ кьурла, жуван пешедин сирер деринрай чириз алахъуни инсандик гьевес кутада”, — лугьузва ада.
Хуьруьн мектеб куьтягьай П.Авчиевади 1994-йисуз Москвада илимдин хсуси лаборатория арадал гъана. Микробиологиядин биотехнологиядин хиляй чирвилер ва алакьунар авай пешекардал сифтедай четинвилер акьалтзавайтIани, адалай къуллугъчийриз мажибар вахт-вахтунда гудай рекьер жагъуриз, вири уламрай экъечIиз алакьна. Гележегда коммерциядин тешкилатар арадал гъана, мумкинвилерни артух хьана. Ада тешкилай лабораторияда арадал гъизвай затIариз чIехи алимри хъсан къимет гана. Адахъ вишелай гзаф илимдин макъалаяр, гьа жергедай яз монографиярни ава.
Ада регьбервал гузвай “Сагъламвал ва гуьрчегвал” тешкилатдин асас кIвалах тешпигь авачир хьтин биологиядин активный затIар ва косметикадин такьатар гьасилунихъ галаз алакъалу я. Исятда ада и тешкилат мадни еримлу авуниз кьетIен дикъет гузва. Тешкилатдин сергьятра аваз жуьреба-жуьре азаррин вилик пад кьуниз, сагълам тIуьнриз талукь илимдин проектар кьилиз акъудиз алахъзава. П.Авчиевади гегьенш мярекатрани иштиракзава, метлеблу лекцияр кIелзава.
Ватанэгьлиди Дагъустандихъ промышленность вилик тухунин, кIвалахдай цIийи чкаяр арадал гъунин барадай еке мумкинвилер аваз гьисабзава. “Дагъустан патал къенин юкъуз важиблу проектар гзаф ава. Вири Дагъустанда ЦОП-ар (Центр здорового питания) ва ЗОЖ-дин (Здоровый образ жизни) пешекарар гьазурдай маканар арадал гъайитIа, хъсан жеда. Мукьвара за жуван хайиди тир Сулейман-Стальский райондиз ихьтин программа ракъурна. Гьелбетда, алай макъамда коронавирусди гьалар къизгъинарнава, вири къуватар эллер и бедбахтвиликай хуьнин рекьихъ элкъуьрнава, гьавиляй цIийи проектрикай фагьумун четин я”, — къейдна П.Бабаевнади.
Адан фикирдалди, Сулейман-Стальский районда кардик квай минералдин рычал ятарин бинедаллаз косметика арадал гъиз жеда. Къейдзавайвал, и цин минералдин такьатар Карловарскийбурулай са кIусни усал туш.
Адан рикI сиягьатрал, театрдал, выставкайра иштиракунал гзаф ала. Хцини адан пешедин рехъ кьунва. МИФИ куьтягьнаватIани, гада дидедин лабораторияда аспирантурадик экечIна ва МГУПП-да ада биотехнологиядин кафедрада агалкьунралди диссертация хвена.
Пенкер Бабаевнадин алакьунриз, вини дережадин пешекарвилиз къецепатан гьукуматрини еке итиж ийизва. Мукьвара адаз кIвалахдин, тежрибадин сирерикай ихтилатун патал Чилидай, Новая Зеландиядин илимдин министерстводай теклифар атана.
Ам акьалтзавай несилар патал лайихлу, лап хъсан чешне я. Къуй чи ватанэгьлийрихъ сагъвал ва гъиле кьур гьар са карда анжах агалкьунар хьурай!
К.Ферзалиев
