Бубайрин девиррилай гзаф менфятлу, кфетлу суьрсет яз гьисабиз хьайи, са арада чи халкьдин рикIелай михьиз алатай нехв гьасилзавай майишатар, кьилдин ксар лезги районра (санлай республикадани) гзаф туш. И рекьяй Сулейман-Стальский районда гъиле кьун хъувур кIва­лах тебрик авуниз лайихлу я.

— Инвестицийрин проект кьилиз акъудун яз, районда 2012-йисалай нехв гьасилиз эгечI­на, и кардални “Лезги чIа­хар” ООО маш­гъул я, — лугьуз­ва райондин хуьруьн майишатдин ва суьрсетдин управленидин начальник Мегьамедзагьид Бабаева. — Вад йис идалай вилик карханади 50 гектарда нехв цанай. Гуьгъуьнлай ада и техилди кьазвай майданар йисандавай-суз артухариз хьана. Мисал яз, 2016-йисуз нехв 160 гектарда битмишарна. Идалайни гъейри, эхиримжи йисара районда хуьруьн майишатдин маса карханайра, арендадин участокрани нехв цазва.

Алай вахтунда “Лезги чIахар” ООО-да ва маса карханайринни арендаторрин никIера эхиримжи гектаррай нехуьн бегьер кIватI хъийизва. Мегьамедзагьид Бабаевахъ галаз чун нехуьн никIериз ва Агъа СтIалрин хуьруьн территорияда кардик квай нехв гьялдай гъвечIи заводдиз фена.

Малум  хьайивал, “Лезги чIахар” ООО-ди 180 гектарда нехв ва 100 гектарда къуьл цанва. Гьар са гектардай 28 центнердив агакьна къуьл кIватI хъувунва.

Вилик  йисара  нехв  цанвай  ни­кIерин гьар са гектардай 12-13 центнер ­бе­гьер вахчузвай. Республикадин юкьван дережада гьисаба кьур­тIа, им пис не­тижа я лугьуз жедач. Алай йисуз ни­­­кIера менфятлу и те­хил­дин та­рифдин бегьер битмиш хьанва, гек­тардин бегьерлувили 20 центнер теш­ки­лзава.

Лагьана кIанда, “Лезги чIахар” карханади, нехв асул гьисабдай гзаф йисара менфят къачун тийиз гадарнаваз хьайи гуьнепатан зонадин мулкара цазва.

Чун фейила, “Куьре-Агро” МТС-дин патав ачухнавай гъвечIи заводдани кIвалахар къизгъин тир.

— Чи заводда нехв михьзава, ам 800 граммдин кьадарда аваз пачкайра твазва, регъвена, чIахар яз, къапара твазвай продукциядин кьадар 500 граммдиз барабар я, — лугьузва “Куьре-Агро” ООО-дин директор Мурад Селягьова. — Санлай къачурла, заводди са шумуд маркадик кваз йиса 150 тонндилай виниз продукция акъуд­зава, вични — “Гележегдин сагълам хуьрек” лишандик кваз.

Чаз акурвал, гъвечIи завод хъсандиз тадаракламишнава, ана Санкт-Петербургдай, Липецкдай, Каспийскдай хкана, тадаракар эцигнава. Заводда са сятина 250 килограммдилай виниз техил гьялзава.

Мегьамедзагьид Бабаева ва Мурад Селягьова лагьайвал, экологиядин жигьетдай михьиди тир нехуьн продукциядин патахъай муьштерийриз еке игьтияжни ава. ИкI, нехв, чIа­хар, гьакIни нехуькай регъвена гьазурзавай гъуьр районда, Дербентда, Махачкъалада, республикадин маса районрани шегьерра, гьакIни (виликамаз  икьрар кутIунна) Москвада, Санкт-Петербургда, Ростовда, Саратовда туьквенрай маса гузва.

Чна винидихъ лагьайвал, яваш-яваш районда маса карханайри, арендаторрини никIера нехв цаз эгечIзава. ИкI, алай йисан бегьер патал “Па­ласа” ООО-да 76 гектарда, “Горец” ООО-да 117 гектарда, “Зардиян” ООО-да 25 гектарда нехв цанвай.

— “Лезги чIахар”, “Куьре Агро”, “Паласа” хьтин инвестицийрин чIехи проектар кардик кутазвай инсанрилай чун гзаф рази я, — лугьузва муниципальный райондин кьил Нариман Абдул­му­талибова. — ГьикI лагьайтIа, абуру райондин экономика мягькемаруник, инсанриз кIвалахдин чкаяр арадал гъуник, райондин бюджетдиз къвезвай налогрин кьадар артух хьуник,  чилер ишлемишуник еке пай кутазва. Нехуьн продукциядикай кьилди рахун хьайитIа, эхиримжи йисара ам райондин яржарикай садаз элкъвенва.

Хазран Кьасумов