Дагъустан Республикадин Кьил Владимир Васильева гьар гьафтеда кьиле тухузвай нубатдин совещанидал ирид вацра республикадин бюджетдиз пулар кIватIай гьалдиз килигна. Совещанида республикадин шегьеррин ва районрин муниципалитетрин векилрини иштиракна. Идан гьакъиндай “Лезги газетдиз” РД-дин Кьилин ва Гьукуматдин Администрациядин пресс-къуллугъди хабар гана.
Кьилин доклад РД-дин Гьукуматдин Председателдин Сад лагьай заместитель Гьажимегьамед Гьуьсейнова авуна.
Ада малумарайвал, санлай къачурла, республикадин бюджетдиз (ихтилат хсуси налогрикай ва налогар тушир доходрикай физва) 26,6 миллиард манат ва муниципалитетрин бюджетдизни 10,4 миллиард манат атана.
Докладчиди къейд авурвал, алатай йисан 7 вацран нетижайрив гекъигайла, цIи сад авунвай бюджетдиз налогар ва налогар тушир доходар санлай къачурла 6 процентдин гзаф атана.
Гь.Гьуьсейнова налогар кIватIунин карда пайгарвилелди кIвалахзавай муниципалитетрин тIварарни кьуна. Алатай йисан нетижайрив гекъигайла, виниз тир нетижаяр Буйнакский, Гумбет, Къарабудахкент, Къизилюрт, Лак, Новолак, Сулейман-Стальский, Хасавюрт, Хунзах, ЦIунтIи, ЧIарода районрин ва Буйнакск, Къизляр, Южно-Сухокумск шегьеррин администрацийри къалурна. ТIварар кьур муниципалитетри 12-20-32 процентдив агакьна налогар гзаф кIватIна.
Докладдихъ яб акалайдалай гуьгъуьниз Владимир Васильева кIватI хьанвайбурун фикир кар алай месэлаяр гъиле-гъил аваз гьялунал желбна. Адан гафаралди, анжах менфятлувилелди месэлаяр гьялуналди, гьа гьисабдай яз налогар кIватIдайлани, хъсан нетижаяр къазанмишиз жеда.
Дагъустандин Кьили кIватI хьанвайбурун рикIел къе республика патал акьалтIай важиблу месэлаяр гьялзавайди хкана. Мисал яз, алай вахтунда Дагъустанда Россиядин са шумуд региондай атанвай кадастрдин пешекаррикай ибарат дестеди кIвалахзава. Абурун алахъунрин нетижада регионда гзаф кьадар объектар кадастрдин учетдиз къачуз хьун гуьзлемишзава. Ида муниципалитетрин чкадин бюджетриз алава пулар къведай мумкинвал гуда. “Имни акI лагьай чIал я хьи, муниципалитетриз виликди фидай, чпин месэлаяр гьялдай дурумлу чешмеяр кардик акатда. Лугьун лазим я хьи, икьван гагьда ихьтин къайда кардик квачир”, — къейдна В.Васильева.
Республикадин ва муниципалитетрин бюджетриз пулар атунин месэла веревирд ийидайла, вири ГУП-рин кIвалах ахтармишунин ва абуруз къимет гунин везифа вилик эцигна. Совещанидин иштиракчийри лагьайвал, къенин юкъуз государстводин унитарный карханайрикай (ГУП-ар) са артух менфят авач ва гьакI хьайила и карханайра дегишвилер тун лазим я. И месэладай мукьуфдивди кьил акъудун кьетIна.
Совещанидал къейд авурвал, налогар тушир доходар арадал гъунин жигьетдай республикадихъ еке мумкинвилер ава. Абурни государстводин эменни, газдин сетар, ГУП-ар дуьзгуьндаказ ишлемишунихъ галаз алакъалу я.
Россиядин Федеральный налогрин къуллугъдин Дагъустанда авай управленидин руководитель Газинур Апсалямова регионда налогар кIватIзавай гьалдикай куьрелди суьгьбетна.
Ада малумарайвал, алатнавай ирид вацра республикадин сад авунвай бюджетдиз 17 миллиард манат атана. Идакай 12,8 миллиард — республикадин ва амайди — районрин ва шегьеррин муниципалитетрин бюджетриз. Алатай йисан гьа и вахтунив гекъигайла, республикадин сад авунвай бюджетдиз атай налогрин кьадар 18,9 процентдин (2,86 миллиард манат) артух хьана. Гьа гьисабдай яз республикадин бюджетдиз 17,5 процентдин ва муниципалитетрин бюджетриз 22,6 процентдин налогар гзаф атана.
Республикадин кьилин налоговикди мадни хабар гайивал, регионда хъендик квай карчияр, бизнесменар дуьздал акъудунин кIвалах давам жезва. Йисан сифте кьилелай инихъ кьиле тухузвай рейдери ва маса серенжемри 2428 кас дуьздал акъудна. Абуру са жуьредин регистрацияни авачиз кIвалахзавай. 1091 объект налогрин учетдал эцигна. ИкI тухузвай кIвалах себеб яз алава 5,5 миллион манат налогар кIватIна.
Владимир Васильева талукь къуллугърин ва ведомствойрин векилриз карчивилихъ, бизнесдихъ галаз алакъалу хел чпин кьетIен гуьзчивилик кутуна кIанзавайдакай лагьана. Адан гафаралди, республикада карчивилел, бизнесдал михьивилелди машгъул жезвай виридаз бегьерлувилелди кIвалахдай пайгар ва къулай шартIар тешкилун лазим я.
Совещанидикай галай-галайвал квевай “Лезги газетдин” сайтдай кIелиз жеда.
«Лезги газет»
