Гафарин алемдай

Нубатдин сеферда лезги эдебиятдин мезрейра сейрда авайла, зал  накъа, накьаш, хивенгьар гафар гьалтна. Пуд гафни гегьенш къатариз малум тушир, вири гафарганрани гьат тавунвайбур я. Амма абурун манаяр чирдай чешмеяр авачизни туш. Сиф­те­ нубатда чи писателри, шаирри ишлемишнавай дуьшуьшриз фикир гун лазим я. Маса гафаралди лагьайтIа, гьа гафар квай предложенийри абурун манаяр тайинаруниз куьмек гуда.

Месела, накъа гаф зал Зияудин Эфендиеван “Тахсирлу аш” эсерда гьалтна: “Ада, тIурунал кIунтI­ ийиз­, накъа балугъдин саягъда сив ахъайиз­, са ар­­­­тух жакьванни тийиз, вичин тагъардиз ве­гьез­вай”. Аквазвайвал, ихтилат акула балугъдикай физ­ва.­ Гьа ихьтин таржума и гафуниз Къ.Акимован гафаргандани ганва.

Асеф Мегьманан са гъезелда «накьаш» гаф дуьшуьш хьана: “Накьашдив ял авуртIани, вафадин тел кьатI жедай туш”. И гаф чаз М. Бабаханован гафарганди чирна: накьаш — пинцет, щипчики.

Халкьдин мецин яратмишунра “хивенгьар” гаф малум я: “Туьрезар байтул хьайи, Хивенгьар ма­­къул­ хьайи, Я дердиниз дарман тахьай, Я Аллагьдиз тIува татай, Я иеси ясардин!..”. И дуьшуьшдилай гъейри, и  гафуникай менфят къачунвай кьвед лагьай мисал гьелелиг жагъанвач.  Гафарган­ра­­­ни и гаф малум туш. Амма хивелаг гаф авазва. Гъанвай предложенида авай бязи муькуь гафарни кьериз-цIаруз гьалтзавайбур я. Вири и делилри чун са фикир­дал гъизва: чи чIалан девлет эдебиятда, фольклорда “чуьнуьх” хьанва. Ам дуьздал акъудун, га­­фа­рин дуьзгуьн манаярни тайинарун важиблу кар я.

К.Ферзалиев