1999-йисан июль. ЦIумада районда гьалар къизгъин хьана. Райондиз мукьва Чечен Республикадин хуьрера законсуз яракьлу дестеяр тупламиш жез башламишна. Кьилди къачуртIа, Чечен Республикадин Кенхи ва Халиди хуьрера 500 касдив агакьна боевикар кIватI жезвайдакай хабар агакьна. Идалайни гъейри, Чечен Республикадай Эчеда ва Хвайни хуьрер галай патахъ экстремистрин яракьлу десте къвезвайвилин гьакъиндай хабарар галукьзавай. Мурад-метлеб анра Карамахидин жуьреда шариатдин гьукум тайинарун тир. ИкI, йикъан сятдин кьудан зураз ЦIумада райондин Гигатль хуьруьвай са акьван яргъа тушиз, РОВД-дин КПП-дин патарив РД-дин МВД-дин къуллугъчийринни мукьув гвай Чечен Республикадин Кенхи ва Халиди хуьрерай атай боевикрин дестедин (абурун кьадар 50-дав агакьнавай) арада яракьлу акьунар кьиле фена. Аниз куьмекдиз тади гьалдай РД-дин МВД-дин махсус подразделенийрин къуллугъчияр рекье тунай. РД-дин МВД-дин личный состав казармадин къайдадал эцигнай. Боевикар кIватI хьанвай чкайриз Россиядин МВД-дин къенепатан кьушунрин женгинин вертолетрай цIай ганай.
ОМОН-дин хейлин къуллугъчийрал хирер хьанай. Мусибатдин вакъиаяр хьайидалай инихъ 20 йис тамам жезвай йикъарин вилик зун гьа вахтунда РД-дин МВД-дин ОМОН-дин штабдин начальникдин куьмекчи, милициядин майор Рагьимов Рамидин Шабановичахъ галаз гуьруьшмиш хьана ва адавай вичин вилералди акур вакъиайрикай суьгьбетун тIалабна.
Куьруь таржумагьал: Рагьимов Рамидин Шабанович 1957-йисуз Кьурагь райондин КIирийрин хуьре дидедиз хьана. Ана Советрин Союздин Игит Эсед Салигьован тIварунихъ галай юкьван школа, гуьгъуьнлай Ашхабадда милициядин махсус школа, 1992-йисуз Ташкентда СССР-дин МВД-дин высший школа акьалтIарна. Туркменистандин къайдаяр хуьдай органра, жергедин милиционервилелай башламишна, ВОХР-дин отделенидин начальниквилин дережадив агакьдалди жавабдар къуллугъар тамамарна. 1995-йисуз Челекен шегьердай милициядин капитан яз ватандиз хтана. Савадлу, викIегь къуллугъчи РД-дин МВД-дин ОМОН-да кIвалахал кьабулна. Ина оперативный ротадин командир, штабдин начальникдин заместитель хьана. Адаз милициядин майорвилин чин гана. Къуллугъдин рекьяй юлдашриз гьамиша вичелай чешне къалурна, Чечнядихъ галаз алакъада авай районра къизгъин гьалар авайла, законсуз яракьлу дестейри гьужумайла, кIвенкIве жергейра хьана. ВикIегьвал, уяхвал къалурунай адаз РФ-дин МВД-дин ГОУ-дин приказдалди “МВД-да гьакъисагъвилелди къуллугъ авунай” знак, 2000-йисан мартдиз РФ-дин Президентдин Указдалди “Ватандин вилик лайихлувилерай” II дережадин ордендин медаль гана. 2004-йисуз Рамидин РД-дин МВД-дин министрдин приказдалди Чечнядиз рекье твазва. Ина ада пуд йисуз Грозный шегьердин Октябрьский райондин ОВД-да, анай хтайдалай гуьгъуьниз хейлин йисара РД-дин МВД-дин личный сос-тавдихъ галаз кIвалах тухудай инспекцияда къуллугъна. 42 йисуз къенепатан крарин органра кIвалахай дагъви кьегьал отставкадиз экъечIнава.
- Вучиз ятIани, бандитрилай чпин патаз катиз алакьзавай. Себеб? — хабар кьуна за.
— Себебар гзаф тир. Сад лагьайди, гьужум ийизвайбурун шартIар, мумкинвилер артух тир: абур виликамаз гьазур жезвай. Абуруз хайи ерийрин рекьер-хуьлер, гьар са жигъир хъсандиз чизвай. Кьвед лагьайди, сир туш, чи республикада чеченарни тIимил яшамиш жезвач. Чкадин агьалийри куьмекар гузвай дуьшуьшар тIимил тушир. Ида чавай кьетIен уяхвал истемишзавай. Муькуь патахъай, вуна акI вучиз лугьузва? Бандитар кьазвай, тергзавай дуьшуьшарни тIимил тушир кьван. Исятда абур рикIел хкиз, хирер цIийи хъийиз кIанзавач заз.
- ЦIумада, Ботлих районрал бандитрин яракьлу дестейри гьужумзавайдакай квез аян тирни, тахьайтIа, бейхабардиз хьайи кар яни?
— Малуматар, гьелбетда, авазвай. Чи разведкани ксанвачир. Фашистрин хьтин гьужум, дуьз лагьайтIа, гуьзлемишнавачир. Дагъвийри, Чечняда дяве авайла, катайбур багърияр хьиз кьабулнай. Амма душман душман я, ада вичин ягьсузвал ийида. Гьа икI — и сефердани. Аквар гьаларай, Кавказдин мусурманрин конгрессдилай гуьгъуьниз абурун иштягьар са кьадар ачух хьанвай. Вагьабитрикай даях кьуна, абуру Дагъларин уьлкведа исламдин къанунар тестикьаруник умуд кутунвай. Чпин чIуру ниятар кьилиз акъудун патал 20 йис идалай вилик законсуз яракьлу дестейри чи республикадин районрал гьужумна. 1-августдиз чи аэродромдилай вертолетда аваз алава дестеяр женг кьиле физвай чкадиз рекье тунай, душмандиз кьулухъди рум ганай. Бандитрикайни хкатунар тIимил хьаначир. Къенепатан кьушунар, ополченцияр куьмекдиз атанай. Ансалта, Рахата хуьрер кукIварнайтIани, бандитривай чпин къастар кьилиз акъудиз хьаначир. Абур чпин магъарадиз кат хъувунай.
- Карамахи, Чабанмахи хуьрерикай вавай вуч лугьуз жеда? А вакъиаяр ваз вилералди акунайни?
— Гьелбетда. Зун кьиле авай ротади сифте йикъарилай гьана йифер, йикъар акъудна. Ана хьайиди мусибат я. Чабанмахидиз оперативный серенжемар кьиле тухуз фейи ОМОН-дин, 6-отделдин, Буйнакск шегьердин ОВД-дин ва маса махсус подразделенийриз вагьабитвилиз кьил янавай экстремистри садлагьана цIай гана.
Гьелбетда, чна игьтият хвенай ва мукъаятвилелди виликди фенай. ИкI, са десте Вини Женгутай галай патахъай, зун кьиле авай отряд Леваши галай патахъай, “Волчьи ворота” лугьудай чкадай, Карамахидиз мукьва хьана. Гуьгъуьнлай къенепатан кьушунар, жуьреба-жуьре къурулушрин къуллугъчияр, БТР куьмекдиз атанай.
…МичIи йиф. Кьасухдай хьиз, марфни гзаф къвазвай. Чкани — таниш туширди! Бирдан гьужумдиз фейи ОМОН-дин са дестедихъ галаз авай алакъа квахьна. Гьалкъада гьатнавай абурукай 10 кас са гъилди телеф хьана. Ина кьиле фейи женгера Россиядин регионрай атанвайбурукай, къенепатан кьушунрин аскеррикайни гзафбуру чан ганай. Гьа са вахтунда бандитрин гзаф дестеяр терг ийиз, хуьрер экстремистрикай азад хъийиз алакьнай.
- Ислягь девирда цIун юкьваз аватун гьихьтин кар я?
— Дяве — им женг я. Хайи чилел жуван къуллугъдин юлдашрин, жегьилрин мейитар акурла, гьелбетда рикI тIар жеда. Бегьем кIвал-югъ тахьанвай жегьил хизанар, куьрпе балаяр вилерикай карагдай…
- Ахьтин мусибатар акурдалай гуьгъуьниз вун хаталу къуллугъ хкягъунал пашман хьанайни?
— За рикIивай лугьузва, ваъ, пашман тушир. Жанавуррихъай кичIеди тамуз фин лазим туш, лугьудайвал, кичIедан милицияда вуч авайди я? КичIе кас тиртIа, Закир душмандин хуруз фидайни?! КичIе тиртIа, а мусибатар вилералди акур милициядин кьегьал къуллугъчияр ОМОН-дин жергейра акъваздайни?!
Къуй виринра секин гьалар хьурай.
Алаудин Гьамидов
