Хайи чIаларин гьакъиндай Дагъустандин Кьил Сергей Меликова теклифай «Дагъустан Республикадин государстводин чIалар хуьн, чирун ва еримлу авун» госпрограмма Гьукуматди алай йисан 20-ноябрдиз акъудай 359-нумрадин къарардалди тестикьарна. Ам къведай йисан 1-январдилай къуватда гьатда.
РикIел хкин, са шумуд йисуз кьилиз акъуддай махсус программа кьабулунин важиблувал авайдакай Сергей Меликова алай йисан 20-майдиз Халкьдин Собранидиз кIелай Чарче малумарнай. ЧIаларин гьакъиндай къанун авачир регион патал ихьтин госпрограммадихъ чкадин халкьарин медениятрин жуьреба-жуьревал, эйнивал хуьнин карда хъсан метлеб хьуник гзафбуру умуд кутунва. Садазни сир туш хьи, саламатвилел гьалтайла, Дагъустандин милли чIалар зайиф гьалда ава. Иллаки гъвечIи, чпин кIел-кхьин «жегьил» халкьарин чIалар квахьунин хаталувилик акатунин къурхулувал артух жезва. Са патахъай, тажуб жедай карни я: дуьньяда терг хьанвай чIаларал чан хкунин алахъунар ийизвай миллетарни малум я…
Республикадин чIалар исятда авай гьаларикай умуми малуматар гунилай башламишнавай программада, санлай къачурла, хейлин серенжемар кьиле тухун герек тирди къалурнава. Абур асул гьисабдай образованидинни илимдин министерстводиз, иник акатзавай идарайриз талукь я. Госпрограммадик кутадай теклифар гьазурунин, ам вич кьилиз акъудунин месэла РД-дин информациядинни печатдин агентстводин гуьзчивилик жезва.
Къейд ийин, программа гьеле кьабул тавунмаз, милли чIаларал акъатзавай республикадин дережадин прессадин векилриз хайи чIалар хуьнин патахъай чпихъ авай теклифар малумардай мумкинвал ганвай. Важиблуди тир и месэладай хейлинбуру хийирлу теклифар агакьарна, абур гележегда кьилиз акъудунин серенжемарни кьиле тухуз гьазур тирди малумарна. Гзафбуру гьахълувилелди къейдзава хьи, хайи чIалар халкьдин арада машгьурунин, раижунин рекье алай аямдин технологийри, интернетди хъсан «алатралди» таъминарзава. Бес ихьтин мумкинвилерикай чна лазим кьадарда менфят къачузвани? Гьелбетда, ваъ, и рекье неинки чна, гьакI муькуь халкьарини зайифвал къалурзава. Интернетда хайи чIалаз талукь майданар тIимил тешкилнава.
Сергей Меликова вичин Чарче къейднай: «Къе чаз аквазвай гьал ахьтинди я хьи, хайи чIаларал рахазвайбурун кьадар къвез-къвез тIимил жезва». Гьавиляй ада госпрограмма гьакI са тIвар паталди ваъ, нетижалуди, метлеблуди хьун патал талукь идарайрал кIевелай тапшурмишна.
Къейд ийин, 2-декабрдиз РД-дин информациядинни печатдин агентстводин регьбер Арсен Юсупова газетрин, журналрин, телевиденидин векилрихъ галаз госпрограммадин серенжемриз талукь совещание кьиле тухвана. Кьилди къачуртIа, анал госпрограммадай СМИ-рин хиле кьилиз акъуддай бязи серенжемар веревирдна, иштиракчийри хъсан теклифар гана. Хайи чIалар машгьурунин карда иллаки милли газетрин редакцийрин кIвалах башкъа тирди къейдна. Кьилди къачуртIа, веревирдерин вахтунда иштиракчийри урус чIалан мультфильмаяр (авторвилин къайдаяр чIур тавуна, талукь тир ихтиярар къанундалди къачурдалай кьулухъ) милли чIалариз элкъуьрунин, аялрин фикир желбдай махсус контент арадал гъунин ва хейлин маса проектрин тереф хвена. Ихьтин месэлаяр гьялунин рекьер веревирдна, гьа жергедай яз образованидиз талукь грантрин куьмекдалдини.
Госпрограммада гзаф месэлаяр къейднава. Ингье бязибур: хайи чIаларал телепрограммаяр гьазуруниз куьмек гун, гьа жергедай яз аялризни жегьилриз талукьбурузни; СМИ-рин редакцияр хайи чIалар хуьнин месэлайрал тамамдаказ желб авун; Дагъустандин гележегдин несил патал къиметлу эсерар теснифзавай жегьил литераторриз куьмек гун; хайи чIаларинни эдебиятрин хиле муаллимар, илимдин къуллугъчияр гьазурун ва абурун дережа хкажун; Дагъустандин халкьарин чIалар чируниз республикадани, адалай къецени куьмек гун ва мсб.
Къвезмай несилрал хайи чIалар тIебии саягъда агакьаруниз кьецI гудай хаталу крарикай сад тайин чIалал рахазвайбурун кьадар къвердавай тIимил хьунихъ галаз алакъалу я. Гежел вегьин тавуна, гьар сада фикир гана кIанзавай эвелимжи месэлани гьа им я.
Куругъли Ферзалиев
