Ислам динда михьивал хуьниз еке фикир гузва. Мугьаммад Пайгъамбардин  ﷺ  гьадисда икI лугьузва: “Михьивал — им имандин са пай я”. (Имам Муслим).

Эхиримжи вахтара республикадин гьар са пипIе михьивилер авун патал жуьреба — жуьре серен­жемар тешкилзава, субботникар кьиле тухузва. Им, гьелбетда­, шад жедай кар я. Амма, лу­гьу­дай­вал, тек са зирзибилар кIва­тIу­налди михьивал хуьз жедач, чна чак эл­къуьрна чун кьунвай мулкара, чкайра михьивилердай, акатай чкадал зирзибилар гадар тийидай хесетни кутуна кIанда. Амма и кар гьар са инсандин тербиядин дере­жадилай аслу я. Вири хъсан ерияр хьиз, михьивал хуьнин ерини инсанди бейнидик тербиядин куьмекдалди кужумзава. Гьавиляй и жигьетдай кIвалах тухун, сифте ну­батда, гьар са хизандин, ди­­де-бу­бадин хи­ве ава. Гьар гьина хьайи­тIани — кIва­ле, куьчеда, мугь­манвиле авай­­ла, чуьлда… ми­хьи­вилин къай­даяр хвена кIанда.

Диндин къанунралди, инсанди михьивал хуьнин буржи, жемиятдин вилик хьиз, кьилдин инсанрин (уьмуьрдин юлдашдин, дустарин, мугьманрин…) гьакI Ал­лагьдин виликни гьиссна кIан­да­. Ихтилат инал винел, патан акунрикай хьиз, хсуси гигиенадикайни физва. Имам Муслима ва Бухариди ахгакьарнавай гьадисда къейдзавайвал, жуван кьил ва беден гьафтеда садра чуьхуьн — им Реббидин вилик инсандин буржи я.

Пайгъамбарди  ﷺ  хсуси гигиена хуьн тийизвай (сарар чуьхуьн тийизвай, кьилин чIарар ба­чIах тир), винел патан акунрихъ гелкъвен тийиз, эйбежер гьалдиз атанвай ксариз гьамиша туьгьметдай.

Умар асгьаб халиф тир девирда, са дишегьли адан патав атана ва вич гъуьлуьн некягьдикай хкудун тIалабна. И кардин себебни дишегьлиди вичин гъуьлуь михьивал хуьн тавун я лагьана. Халифди а дишегьлидин итимдиз вичин патав эверна. Кили-гай­­тIа, гьакъикъатдани а кас хсуси гигиена хуьн тийизвай, эйбежер гьалда авай сад тир. Халифди адаз, гьамамдиз фена, беден чуьхуьн эмирна ва гуьгъуьнлай адал са къат михьи парталар алукI­на. Эйбежер кас халис инсандин кIалубдиз хтана. Дишегьли лагьайтIа, вичин гъуьл ахкурла, адан некягьдикай хкечIдай фикирдал аламукьнач. Ахпа халифди а итимдиз уьмуьрдин юл­дашдин вилик михьивал хуьн ин­сандин хиве авай буржи тирдакай лагьана ва а буржи гьамиша кьилиз акъудун тагькимарна.

Гьуьрметлу стхаяр ва вахар! Ша чун жемиятдин, инсанрин, гьакIни чи Халикьдин вилик хиве авай буржи тир михьивал хуьз алахъин.

Азим гьажи Панагьов