И мукьвара “ЦIийи дуьнья” газетдин редакциядиз экономикадин илимрин кандидат, профессор, Ахцегьрин езне  Хизриев  Имамудинан  тIварцIелай итижлу чар ва документальный кинофильм атана. Ватандин ЧIехи дяведа фашизмдин Германиядихъ галаз женг чIугур чи бубайрин игитвилер, хайи Ватандин азадвални аслу туширвал патал жегьил чанар къурбандна, ЧIехи Гъалибвал къазанмишай абур эбеди яз рикIера хуьн ва чпин чешнейралди акьалтзавай несил ватанпересвилин руьгьдаллаз тербияламишун лазим тирди тестикьарзавай материалри чун къайгъусуз тунач. Украинада цIийи кьилелай кьил хкажнавай фашизмдихъ галаз женг чIугвазвай алай девирда талукь тир таблигъат гегьеншарун иллаки важиблу яз акуна.

1944-йисан 3-декабрдиз “Красный Крым” газетдиз акъатай са ма­къалада икI кхьенвай: “Яру Армиядин кьушунри Севастополь азад хъийизвай женгерин йикъара Дагъустан АССР-дин Лак райондин К.Марксан тIварунихъ галай колхоздин ­председатель Мегьамед Абакарова 30 000 манат пул душманди саки чукIурнавай Севастополь туькIуьр хъувуниз­ яна. Адан кьил кутунин тереф Дагъустандин вири зегьметчийри хвена. Нетижада са шумуд вацран къене дагъвийри 4,5 миллион манатдилай артух пул кIватI­на ва алава яз герек тадаракрив, эцигунрин материалрив, гьакI недай суьрсетдив ацIай 12 вагон гьазурна.

Дагъустандин зегьметчийрин савкьват вахкун патал 1-декабрдиз  Севастополдиз ВКП (б)- дин Дагъустандин обкомдин тешкиллувилин отделдин заведующий С.Айдинбегов, комсомолдин Буйнакский райкомдин секретарь У.Гьа­жиева, Махачкъаладин электромастерскойрин портунин начальник И.Компайниченко ва масабур атана”.

А чIавуз Дагъустандин делегация ирид юкъуз­ шегьерэгьлийриз мугьман хьана. ЧIулав гьуьлуьн флотдин “Севастополь” линкорда адан экипаждихъ, шегьер хвейи матросрихъ га­­лаз гуьруьшмиш хьана, тарихдин вакъиаяр кьиле фейи чкайрал (мыс Херсонес, Балаклава­, Сапун-дагъ, Малахов тепе…) кьил чIугу­на”.­­

2022-йисан 19-августдиз, гьа вакъиайрилай инихъ 78 йис алатайла, Дагъустандин ветеранрин десте мад сеферда Игит шегьер Севастополда агьалийрихъ галаз гуьруьшмиш хьана.

Ватанпересвилин и кьетIен мярекатдик кьил кутур ва адаз спонсорвал­ авур Имамудин Хизриев юлдашрихъ галаз вичин бубади (ам сержант, артиллериядин расчётдин командир тир) женгера иштиракай чкайра къекъвена.

Делегациядин кьил Абдулла Мегьамедова ветеранрин кIвализ пишкеш яз “Дагестанцы-моряки на флотах и флотилиях в годы Великой Отечественной войны” ктаб багъишна. Гзаф хушдиз кьабулна, къунагъламишна абур севастополвийри: шегьердин тамашуниз лайихлу чкайрихъ, Севастополь хуьнин женгерин иштиракчи ветеранрихъ, дяведин вакъиайрихъ галаз алакъалу тарихдин памятникрихъ галаз танишарна, жегьилрихъ галаз итижлу гуьруьшар тешкилна.

— Зи рагьметлу буба Хизриев Татам, — къейдзава И.Хизриева, —  Кеферпатан Кавказдин шегьерарни хуьрер фашистрикай азад хъувунин женгерин иштиракчи тир. 1941-йисуз мектеб куьтягьайдалай кьулухъ “Красный октябрь” колхозда фялевална, са йисалай Советрин Армиядиз фена.  1943-йисан 3-октябрдиз Тамань полуостров патал ягъунра кIва­чел хер хьайи дагъви сержант Сочи шегьердин госпиталда къаткурна. Дя­ведилай гуьгъуьниз  ада колхозда, счетовод, бухгалтер яз, кIва­лах давамарна. Женгера къалурай жуьрэтлувилерай ам “Яру гъед”, Ватандин дяведин 1 ва 2-дережайрин орденар, “Кавказ хуьнай”, “1941-1945-йисарин Ватандин ЧIехи дяведа Германиядин винел Гъалибвал къазанмишунай”, Жукован медалриз лайихлу хьана. Ам 86 йисан яшда аваз 2008-йисан 29-апрелдиз рагьметдиз фена. Рагьметлу диде Умурагьмат Гьажиевадин тIварцIихъ Буйнакск шегьерда зи къаюмвилик квай хатасузвал хуьнин колледж гала.

Имамудин Татамович, алай макъамда вуна авунвай кIвалах — дагъвийрин нуфузлу дестедихъ галаз Крымдиз фена, бубайрин женгинин рехъ, абурун баркаллу крар рикIел хкун, чешнейралди акьалтзавай несил ватанпересвилин руьгьдаллаз тербияламишзавай кинофильм туькIуьрун важиблу кар я. Пара кьадар сагърай! — жаваб гана чна адан чарчиз телефондай.

— Инсанди гьялна кIанзавай виридалайни еке месэла  — им валай халкь патал хийирлу са вуч ятIани ийиз алакьна лагьана, вичиз вичин къадирлувилин, метлеблувилин, хсуси дамахдин гьисс къазанмишиз алакьун я. И жигьетдай зун бахтлу кас я, вучиз лагьайтIа общест­водин метлебдин гьар са кардив эгечIна, ам гьялиз алакьайла, заз гьахьтин гьиссер ава. Ингье, и сефердани ният авур кар — диде-буба  рикIел хуьн, абурун чешнейралди жегьилар дуьздаказ тербияламишун, халкьарин арада дуствилин алакъаяр мягькемариз алахъун — кьилиз акъудиз хьуни зак гьахьтин сагълам гьиссер кутазва, — насигьатдин тарс гузва тежрибалу муаллимди.

Дашдемир Шерифалиев