Къурбанд авунин зурба суваб

Алатай нумрада чна кхьейвал, Къурбанд суварин ва адан гуьгъуьналлай пуд юкъуз Аллагьдиз ибадат яз тукIвазвай гьайванриз (девейрикай, маларикай, хиперикай) къурбанд лугьуда. Къурбанд авун — им мумкинвал авай гьар са мусурман касдиз чIехи сунна кар я (са десте алимри ам важиблу кар я лугьузва).

Делил я а кардиз Къуръандин аят (108-сура, 2-аят, мана): «(Гьавиляй) капI ая вуна ви Раббидиз (са Адаз) ва (са Адаз вуна) къурбанд-гьайванар тукIукI (девеяр, калер, хипер)».

Гьадисда лагьанва (мана): «Адаман рух­вайри Къурбанд суварин юкъуз ийиз­вай Аллагьдиз виридалайни кIани амал иви экъичун (гьайван тукIун, къурбанд авун) я…» (Ибн Ма́жагь-3126).

Маса гьадисда лагьанва (мана):­ «Мумкинвал аваз, ни къурбанд аву­начтIа… къуй ам чи капIдай чкадиз мукьвални тахьурай» («Мугъний» — Ибн Къуда́магь, 11-94).

Гьадисда лагьанва (мана): «Ам куь буба Ибрагьим пайгъамбардин сунна я… ва квез (а гьайвандин сарин) гьар чIар­чIикай суваб ава» (Агь́мад).

1. Къурбанд гьайвандин шар­тIар­­: сагъ-саламат гьайван (кьецIи, буьркьуь, яхун, начагъ, карч ханвай, нукьсан квай гьайван виже къведач), хипен — са йис хьанваз кIанда (ва маса мазгьабра — зур йис къалурнава), калин — кьве йис, деведин вад йис.
2. ТукIвадай вахт: Къурбанд сува­рин йикъан пакамаз, суварин капI авурдалай кьулухъ башламишна, та кьуд лагьай йи­къан­ эхирдалди.

Са деве ва са кал ирид касдин паталай тукIуртIа жеда, са хеб — са касдин паталай. ГьакIни ихтияр ава са гьер жуван вири хизандилайни тукIваз — чан алайбурулайни, кьенвайбурулайни.

Мад сеферда рикIел гъин. Къурбанд ийиз кIанзавай касдиз къадагъа я: Зуль-гьижжадин сифте цIуд юкъуз чIарар атIун, кикер атIун ва бедендикай хам атIун (инал ихтилат къурбанддин гьайван (пул гана) ма­са къачуна, тукIвазвай касдикай физва)­. Эгер бубади вичин аялдин паталай­ къурбанддин гьайван тукIвазватIа, папазни аялдиз винидихъ къалурнавай къадагъаяр­ та­лукь туш, а къадагъаяр гьа гьайван тукI­ваз­вай (яни къурбанд авунин кар тешкилзавай) касдиз — бубадиз талукь я. И месэладин гьакъиндай алимрин арада жуьреба-жуьре фикирар ава). Гьадисда лагьанва (мана): «Зуль-гьижжадин сифте цIуд югъ алукьна­, квекай садаз къурбанд тукIваз кIан хьайи­­ла, къуй ада кя тавурай вичин чIа­рарикай ва хамуникай са куьникни» (Муслим). (Эгер тийижиз ва я рикIелай фена, а кар авуртIа, астагъфир авуна кIанда, амма ийизвай къурбанд дуьз жезва).

ТукIунин къайда: шариатда къалурнавайвал — Кьибледихъ элкъуьрна, дуьа кIел­на, ният авуна, къурбанд ийида. Ахпа пайда: са пай жуваз (кIвализ) тада, са пайни садакьа яз гуда. Ахпа къурбанд гьайван тукIурдалай кьулухъ ихтияр ава кикер ва чIарар атIудай.

Къурбанд авуниз гзаф лайихлувилер, еке менфятар ава: 1 — Аллагьдиз мукьвал хьун я; 2 — хизанриз шадвилер ва булвилер я; 3 — кесибриз куьмек я;  4 — мукьва- кьи­лийрихъ ва къуншийрихъ галаз алакъаяр хьун ва мягькемарун я, 5 — Аллагьдиз шукур авун я….

Гьавиляй гьар са мусурман кас алахъна кIанда гьар йисуз и зурба ибадат кьилиз акъудиз. Чна Аллагь-Тааладивай тIа­лабзава Ада чаз куьмек гун а карда, ам чавай кьабулун! Амин!

Ямин  Мегьамедов, диндин алим

________________________

Шихмегьамед   Агьмедов

 

Къурбан-Байрам

Къурбан-Байрам сувар къвезва,

Мусурманриз шадвал жезва,

РикIиз чими йикъар къвезва,

Чи арада садвал жезва.

 

Ислягьвал, дуствал, кIанивал

Чахъ гьамиша аваз хьурай,

Гьар са кас бахтлу жервал,

РикIе мурад аваз хьурай!

 

РикIер ачух мусурманар

Вири сад хьиз хьуй бахтавар,

Ислягьвални дуствал аваз,

Чун сад-садан рикIел алаз.

Сада-садаз ая хатур,

Несилризни и веси тур.

Мукьвал касдиз ая куьмек,

ЧIехивилиз ая гьуьрмет .

 

Чи Ид аль-Адха сувари

Чун са рекьел гъанва вири .

Ибадат ийиз, садакьа гуз,

Аллагьди кьабулрай лугьуз!