Играми газет кIелзавайбур! Зун чIалан пешекар туш, хайи чIалахъ рикI кузвай адетдин са лезги я. Эхиримжи вахтара жуьреба-жуьре майданра лезги чIал хирде ийизвай, гъиляй-виляй вегьезвай дуьшуьшар арадал къвезва. Ихьтин гьалар акваз, завай гьакI къерехдилай килигиз акъвазиз хьанач. ЧIалан жигьетдай заз жувахъ авай са шумуд фикирдикайни лугьуз кIанзава. Мумкин я зи теклифар дуьзбур тахьунни. И кардай кьил алимри, муаллимри акъудда.
Интернетдин жуьреба-жуьре сайтра (иллаки — соцсетра) лезги чIалан жигьетдай еке гьуьжетар кьиле физва. И гьуьжетрин иштиракчийрин арада чIалан пешекарарни ава, чIалахъ галаз са алакъа авачирбурни. Кьвед лагьайбуру сад лагьайбурук, яни пешекаррик, чIал хирде ийизва лугьуз, тахсирар кутазва, чпин теклифар, меслятар илитIзава, чпел гьалтайтIа, “дуьзгуьн рекьер” къалурзава. Гьайиф къведай кар ам я хьи, абурукай гзафбурувай са предложение кьванни гъалатIар квачиз кхьиз жезвач. Кхьизвай гафарайни кьил акъудун еке зегьмет алай кIвалах я. И кардин себеб вуч я? Хайи чIалай чирвилер, я абур къачудай мумкинвал тахьун.
Зи аялри мектебда кIелзава. Веледрихъ пакадин хъсан югъ хьунин къайгъуда авай гьар са диде-бубади хьиз, зани абурун кIелунрал гуьзчивалзава. Нубатдин сеферда аялриз кIвале тамамарун патал ганвай тапшуругъриз килигдайла, за 3-класс патал 2018-йисуз чапдай акъуднавай лезги чIалан ктаб тупIалай авуна. Адан авторар Ж.Мейланова, С.Шагьмарданов, Б.Бегов, А.Юзбегов, А.Тагьиров я. Ктабда ганвай тапшуругърик, лезги гафар аваз-аваз, къецепатан чIаларай атанвай гафар (урус, перс, туьрк) гзаф кутунва. Авторрик тахсир кутаз жедач, гьикI лагьайтIа, абур вири гафарганра гьатнава. Зи фикирдалди, чун кхьинра, рахунра жезмай кьван хайи чIалан гафарикай менфят къачуз алахъна кIанда. Заз, хайи чилихъ, чIалахъ рикI кузвай ватанпересдиз хьиз, гъвечIи чIавалай чи аялриз халис лезги чIал чир хьана кIанзава.
Са шакни алач, чи алимри, муаллимри чIугвазвай зегьмет екеди я. Сагърай чеб! Абуру за лугьузвай месэладиз фикир ганайтIа, хъсан жедай. Чи чIала гзаф кьадар нугъатар ава. Чеб гьакьван девлетлу, гзаф хъсан, иер гафарив ацIанвай. Ша чна халис лезги гафар вилик кутан! Къецепатан чIаларай атанвай гафар эвезиз жедай нугъатра авай гафар чи литературадин чIалаз гъин. Заз чиз, и карди чIал мадни вилик тухуда.
Ашукь Алихан
