Якъин, аялар патал гатун лагерь арадал гъунин гереквал авайвилин гьакъиндай интернетдин сетра кьиле фейи веревирдерикай лезги халкьдикай хабарар вилив хуьзвай гьар са касдиз чизва, хейлинбуру ихьтин веревирдера иштиракни авунва.

Михьиз лезги чIалан алемдиз, чи халкьдин уьмуьрдин, медениятдин, хайи дагъларин шартIариз гьахьдай мумкинвал жедай чкаяр… Ингье эхирни и фикир кьилиз акъудунин рекье сифте камар къачузва. Карчи, меценат Садикь Гьасанова лезги жемиятдихъ галаз санал цIинин гатуз Кьурагь райондин КIирийрин хуьре аялрин милли лагерь ачухун кьетIнава. Гъиле кьунвай и хъсан кардикай чна адахъ галаз ихтилат авуна.

– Садикь Абдулбегович, «Лекь­рен муг» этнолагерь тешкилунин фикир куь кьилиз гьикI хьана атайди я?

— Садазни сир туш хьи, чи халкьдин векилар, ватандивай яргъа яшамиш жез, къвез-къвез хайи лезги чIалавай къакъатзава. Хайи чIалал саки рахазмач. Парабуруз хайи халкьдин тарих чизвач, хайи медениятдивай яргъа жезва ва ватандиз тек-туьк дуьшуьшра хквезва. И гьалари зак гьамиша къалабулух кутазвай, и кардиз са гьихьтин ятIани таъсир ийиз кIан жезвай­. Гьа чIавуз зун «Лекьрен муг» милли­ лагерь тешкилдай фикирдал ­атана. Дегь заманайрин камалэгьли Конфуцийди лагьай келима рикIел хтана: «МичIивилиз лянет­ авунилай са шем куькIуьрун хъсан я».

– Куьне КIирийрин хуьр гьикI хьана хкянава?

— Шазан сентябрдиз зун Да­гъустандиз куьч хъхьана. Эвелни-эвел за лагерь тешкилдай чка хкя­­гъуникай фикирна. Чирхчирри­ заз До­къузпара райондин Миг­рагъ­рин­ хуьр теклифна. Чун и ажайиб­ чкайриз фена, килигна­. Ана вири­ шартIар авай, амма анаг яргъа я, физ-хтун патал къулай туш. Гуьгъуьнлай чаз чирхчирри Кьурагь райондин КIирийрин хуьре­ авай, Россиядин Игит З.Бат­мано­ван тIварцIихъ галай мектеб-ин­тернатдиз килигун теклифна. Энгел тавуна, фена чун и хуьруьз­ни. Мектеб-интернатдин директор Надир муаллимдихъ галаз ихтилатар авуна. Вичин разивал гайидалай кьулухъ ада чаз райондин кьил Замир Азизовахъ галаз гуьруьш кьиле тухунин меслят къалурна. Адани чахъ яб акална, хъсандиз кьабулна ва гьар са месэлада куьмек гун хиве кьуна. Гьа икI, милли лагерь КIирийрин хуьре тешкилунин фикир тестикьарна чна.

– Куьне интернетдин чешмейриз акъуднавай малуматдай аквазвайвал, программа девлетлуди, хъсан серенжемрив ацIанвайди я: тарих, хайи чIал чирун, дагълариз хкаж жез вердишарун, спортдин акъажунар кьиле тухун… Ихьтин регьят тушир крар кьилиз акъудун патал Квехъ махсус десте авани?

— Гьелбетда, чна чи вилик и куьруь муддатда хайи чIал чирунин, аялар чи тарихдихъ, медениятдихъ, тIебиатдихъ галаз жезмай кьван гзаф танишарунин макьсад эцигнава. Десте арадал гъун гьеле давам жезва, гзафбурухъ галаз чун икьрар хьанва. И жигьетдай ихтилатар хъувунин, садбурухъ галаз гуьруьшар кьиле тухунин ва куьлуь-шуьлуьярни веревирдер авунин месэла вилик кума.

– Майилвал къалурзавай ватанэгьлияр авани? Лагерда аялар тайинариз кIанзавайбурун патай арзаяр гзаф атанвани? Шумуд чка ава лагерда?

— Зенгер ийизвайбур, чаз «гьай» лугьузвайбур гзаф ава. Ви­рибуру къуьн кутазва, гъиле кьунвайди хъсан кар яз кьабулзава. Гзафбуру ихьтин мумкинвилихъ чеб фадлай къекъвезвайди тир лугьузва. Малумат раижайдалай кьулухъ са гьафтедин къене жуьреба-жуьре регионрай 15 касдилай арзаяр атанва: Дербентдай, Ханты-Мансийскдай… Гьатта Туьркиядайни зенгер атана. Ана яшамиш жезвай чи ватан­эгьлийризни чпин аялар лагердиз ракъуриз кIанзава. Алай вахтунин гьалар фикирда кьуртIа, абурулай и кар гьикI алакьдатIа, чидач.

Санлай къачурла, чна 50 чка тайинарзава. ГьакI хьайила, гьелелиг вахтни ама, чкаярни.

– Соцсетра бязибуру кхьизвайвал, лагердин тешкилатчийри малумарнавай путевкадин къимет, са делилни авачиз, гуя багьа авунва. ГьакI яни? Квез и «бизнесдин» куьмекдалди гзаф къазанжияр къачуз кIанзавани?

— Са патахъай, ихьтин къейдер рикIиз такIан жезва. Муькуь патахъай лагьайтIа, абуру хъуьруьн кутазва. Захъ жуван хсуси бизнес ава, ам лагердихъ галаз алакъалуди туш.

Эхь, за и гъиле кьунвай кардикай менфят хкудда, амма, гъавурдик квачиз къейдер кхьизвайбурун рикI хун хьайитIани, пулунин менфят — ваъ. Чи аялриз хайи лезги чIа­­лал рахаз чир жеда — ингье заз жедай менфят. Чи акьалтзавай несилриз чи иер тIебиат аквада, тарихни меденият чир жеда. Заз жедай менфят ам я хьи, завай аялрин рикIерик са тIимил кьванни ватан кIан хьунин гьиссер кутаз жеда. ­

Пулунин такьатрикай рахайтIа, за кьатIузвайвал, рикIик квай крар кьилиз акъудун патал чна къалурнавай такьатар бес жедач, за жуван хсуси такьатарни харжда.

– Квез гъиле кьунвай проект гегьеншардай, еримлу ийидай фикирар авани? Сир туштIа, идалай кьулухъ ийиз кIанзавай крарикай ихтилатун тIалабзава.

— Авайвал лагьайтIа, фикирдик еке крар ква. Амма абурукай рахун, са вуч ятIани хиве кьун, инсанар виликамаз умудлу авун за исятда герек авай кар тушиз гьисабзава. Ша чна сад лагьай кам къачун, ахпа чаз вахтуни вири къалурда.

Мумкинвиликай менфят къачуналди, заз куьмек гузвайбуруз, лагердикай малуматар раижзавайбуруз сагърай лугьуз кIанзава.

– Сагърай, Садикь Абдулбегович, гъиле кьунвай кар агалкьунралди кьилиз акъуддай къу­­ватар хьурай!

ФЛНКА-дин сайтдай

Кьурагь райондин КIирийрин хуьре, къацу суварин къужахда экIя хьанвай, къулайвилер авай интернатдин дараматда кардик кутадай “Лекьрен муг”  этнолагердин программадик акатзава:

• лезги чIал чирун;
• лезги халкьдин адетар ва та­рих чирун;
• балкIан гьализ чирун;
• чIемерукрай ягъиз чирун;
• сувариз акьахиз чирун;
• спортдин жуьрейрай акъажунар тешкилун;
• музейриз ва тIебиатдин иер­ чкайриз сиягьатриз фин;
• лезги халкьдин тIвар-ван авай инсанрихъ галаз гуьруьшар авун.

Ибурулайни гъейри, лагерда аялриз хуш жедай маса мярекатарни кьиле тухуда.

Къейд ийин, этнолагердиз Россиядин жуьреба-жуьре регионра, къецепатан уьлквейра яшамиш жезвай 8 йисалай 15 йисал кьван яшара авай аялар кьабулзава. Кьве программадикай сад хкядай мумкинвал ава:

1) 10-июлдилай 24-июлдалди (къимет — 28 агъзур манат);

2) 10-июлдилай 30-июлдалди (къимет — 40 агъзур манат).

Аялар лагерда тайинариз кIан­­­­завайбурувай тайин малуматар и нумрадиз зенг авуна чириз жеда: 8-905-137-74-52.

«Лезги газет»