Кьурагь. Тарихдин жуьреба-жуьре вакъиайрин шагьид. Гьич садрани къецепатан душмандин вилик гардан кIир тавур макан. Сур девирра и чилерал са шумуд сеферда чапхунчийрин (хазаррин, монголрин, туьркверин, персерин…) гьужумрик акатай Гияр тIвар алай шегьер хьана. Тарихдин чешмейрай малум жезвайвал, V асирда, нубатдин гьужумдин нетижада Гияр шегьер чилихъ галаз сад авуна. Адалай кьулухъ чан аламукьай чкадин ва патарив гвай хуьрерай куьч хьайи агьалийри чи йикъарин Кьурагьрин хуьруьн бинеяр кутуна.
Кьурагь райондиз лекьерин макан дуьшуьшдай лугьузвач. Дагъларин къужахра экIя хьанвай хуьрер гьакъикъатдани лекьерин мукариз ухшар я, анра уьмуьрзавай инсанар лагьайтIа, — цавун бушлухар муьтIуьгъарзавай азад къушариз.
1929-йисан 3-июлдиз ВЦИК-дин Президиумдин къарардалди Кьурагь район арадал гъана. Адалай инихъ 90 йис алатнава. 11-октябрдиз Кьурагь районда и вакъиадихъ галаз алакъалу шадвилин мярекатар кьиле фена.
Югъ алахьай гуьлуьшанди тир. Сувариз талукь серенжемар Кьурагьрин хуьруьз мукьва шегьре рекьин чапла пата авай спортдин стадиондал тешкилнавай. Ина Кьурагь, Моллакент, Аладаш, Къумух, Кьуьчхуьр, КьепIир, КIири, Гелхен, Шимихуьр, Хпуькь ва маса хуьрерин майданар ачухнавай. Гьар са майдандал жуьреба-жуьре хуьрекар алай суфрайри, хуьрерин тарихдиз, лезги халкьдин медениятдиз талукь выставкайри мугьманрин фикир чпел желбзавай. Гьар са патахъай зуьрне-далдамдин ванер къвезвай.
Сятдин 10-даз республикадин жуьреба-жуьре пипIерай атанвай багьа мугьманри стадиондин юкьвал туькIуьрнавай суварин сегьнеда чкаяр кьуна. Абурун арада Дагъустандин Халкьдин Собранидин, гьукуматдин, министерствойринни ведомствойрин, жуьреба-жуьре районрин администрацийрин, илимдинни жемиятдин векилар авай.
Мярекат, сифте гаф рахуналди, Кьурагь райондин кьил Замир Азизова ачухна:
— Играми кьурагьвияр, мугьманар, суварин иштиракчияр! Къе чи райондин уьмуьрда лишанлу вакъиа кьиле физва: Кьурагь райондин 90 йис тамам хьун шад гьалара къейдзава. Баркаллу ва девлетлу тарих авай и маканди Дагъларин уьлкведиз цIудралди кьегьал рухваярни рушар гана. Абурун арада жуьреба-жуьре рекьера чIехи агалкьунар къазанмишнавай алимар, духтурар, инженерар, карчияр, хуьруьн майишатдин пешекарар ва масабур ава. Советрин Союздин Игитар Эсед Салигьовни Араз Алиев, Россиядин Федерациядин Игит Зейнудин Батманов неинки са Кьурагь райондин, гьакI вири республикадин дамах я…
Абурун кьегьалвилерилай чешне къачуна, акьалтзавай несилдин векилрини чпин алакьунар къалурзава, хайи райондин тIвар машгьуруник чпин пай кутазва.
За квез райондин 90 йис тамам хьун рикIин сидкьидай мубаракзава. Къуй куь кIвалера берекат, гьуьрмет, шадвилер хьурай.., — лагьана Замир Азизова.
Кьурагьвийриз Дагъустандин Кьил Владимир Васильеван патай сувар РД-дин Хатасузвилин советдин секретардин сад лагьай заместитель Сефербег Гьамидова тебрикна. Ада районди экономикадинни яшайишдин, медениятдинни спортдин рекьерай къазанмишнавай агалкьунар къейдна, Кьурагь райондай акъатнавай машгьур ксарин тIварар рикIел хкана.
РД-дин Халкьдин Соб-ранидин депутат, бюджетдин ва финансрин рекьяй комитетдин председатель Сейфулагь Исакьова Дагъустандин Халкьдин Собранидин Председатель Хизри Шихсаидован тебрикдин тел кIелна.
Сулейман-Стальский райондин кьил Нариман Абдулмуталибова къунши райондин агьалийриз сувар мубарак авунихъ галаз санал Кьурагь жуьреба-жуьре рекьерай виликди физвай районрикай сад тирди къейдна:
— Са шакни алачиз, райондин кьилин девлет чкадин агьалияр я. Абурун къастунин кIевивили, гьакъисагъ зегьметди райондиз яшайишдинни экономикадин хилера агалкьунар къазанмишдай мумкинвал гана. Кьурагьрин берекатлу чилел къагьриманрин, алимрин, шаиррин тамам несилар чIехи хьана. Абурал къе неинки кьурагьвийри, вири лезги халкьди дамахзава.
Заз чи къунши районда берекатар пара хьана кIанзава. Чкадин жемятдихъ чандин сагъвал, шад вакъиаяр, хушбахтвал хьун зи мурад я, — лагьана Нариман Абдулмуталибова.
“Лезги газетдин” кьилин редактор Мегьамед Ибрагьимова Кьурагьрин жемятдиз газетдин редакциядин коллективдин патай сувар мубаракна. Вичин рахунар ада райондин 90 йис тамам хьуниз бахшнавай “Лекьерин макан” шиирдалди акьалтIарна.
90 йис хьанва къе хайи райондин,
Заз кьеб хьайи, заз уьтквемвал гайи ватандин.
Кьилел даим рагъ хьурай ви, лекьерин макан,
Дагъ хьурай ви агалкьунар, дердерин лукьман.
Ви сур тарих чIехи ирс я агакьнавай чал,
Ви рухвайрин везифа я хуьн ви хайи чIал.
Дагъвияр я кьурагьвияр гвай намус, эдеб,
Зат михьи яз, пакдиз хуьзвай бубайрин муг-кьеб.
Чи дидеяр багьа я чаз кьегьалар хайи,
Ватан патал чанар гайи архаяр хвейи.
Берекатар артух хьурай ви мублагь чилел,
Гьар са хуьре куьрпе хьурай дидедин метIел.
Хайи Кьурагь, бубайрин ягь, за гузва ваз кьин,
Зун хва жеда тIвар хуьдай ви баркаллу чилин.
Кьурагьвийриз юбилей Махачкъала шегьердин депутатрин собранидин депутат Хиби Алиевани тебрикна.
Гуьгъуьнлай мугьманар гьар са хуьруьн майдандал фена, милли хуьрекрин дад акуна, выставкайрихъ галаз таниш хьана, агьалийрихъ галаз рахана.
Юбилейдиз талукьарнавай мярекатдин сергьятра аваз 11-октябрдиз Кьурагь районда “Кьурагь дагъларин авазар” лишандик кваз милли манидин республикадин дережадин фестиваль кьиле фена. Гьар йисуз тешкилзавай и мярекатди Дагъустандин медениятдин уьмуьрда кьетIен чка кьунва. Фестивалди гьар йисуз чпихъ акьалтIай алакьунар авай манидарар винел акъудзава, гьевескарриз виликди фидай мумкинвал гузва.
Алай йисуз фестивалда Кьиблепатан Дагъустандин са жерге районрай (Агъул, Сулейман-Стальский, Мегьарамдхуьруьн, Докъузпара, Хив ва мсб.) атанвай цIудралди манидарри иштиракна. Лезги ашукьри чуьнгуьрдихъ галаз лагьай манийри мярекат генани гурлу авуна.
Фестивалда тафаватлу хьайи иштиракчияр РД-дин культурадин министерстводин дипломриз лайихлу хьана.
Агьмед Магьмудов
Шикилар — Бакир Агьмадованбур
