Дагъларин уьлкведин тарихдин ктабдин чинра гьатнавай делил я: Дагъустандин Огни, Избербаш ва Каспийск шегьерар арадал атун 1930-1940-йисара анра эцигиз гъиле кьур шуьшедин, нафтIадин, военный карханайрихъ галаз алакъалу я. Абур эцигунин ва ахпа республикадин санайи вилик тухунин кардик дагълух хуьрерин агьалийри зурба пай кутуна. Абурун арада Докъузпара райондин Усугъчай хуьряй тир Ярагьмедов Балагьмед Баламирзоевични авай. Ада Каспийскдин «Дагдизель» заводда яхцIур йисалай виниз зегьмет чIугуна.
Усугъчайвидин зегьметдин книжкадиз вил вегьейла, аквада хьи, ана са акьван кхьинар авач. ЧIулав гьуьлуьн флотда къуллугъна хтай 1963-йисалай Балагьмеда вичин уьмуьр «Дагдизель» заводдихъ, Каспийск шегьердихъ галаз алакъалу авуна. Фрезировщикдин куьмекчидилай кIвалах башламишай Ярагьмедов яваш-яваш къуллугъдин гурарай виниз хкаж хьана ва ада хейлин йисара карханадин 25-нумрадин цехдин чIехи коллективдиз регьбервал гана.
Са рахунни алач, ихьтин дережаяр чеб чпелай гъилиз къвезвайди туш. Заводдиз фейи гьа сифте йикъалай Ярагьмедов вичел тапшурмишзавай гьар са кардив мукьуфдивди, жавабдарвилелди эгечIна. Ам кIвалах еридивди тамамариз алахъна. Гьа са вахтунда ада, кагьулвал тавуна, вичин чирвилерни хкажна. Зегьметни чIугваз, мастервилин пуд йисан курсар, ахпа Дагъустандин механический техникум куьтягьна. ЧIехи уьлкведин военный карханайрин тапшуругъар тамамарзавай заводда, инженервилин чирвилер авачиз, жавабдар къуллугъ кьиле тухуз жедачир.
Балагьмеда Дагъустандин политехнический институтдин инженервилинни механиквилин факультетни акьалтIарна. Кар алакьдай устIаррихъ, инженеррихъ галаз санал кIвалахиз, тежриба кIватIна. Цехдин начальниквиле тайинардалди, Ярагьмедова 37-цехдин мастервиле, планово-распределительный бюродин начальниквиле, 35-цехдин начальникдин заместителвиле кIвалахна, чIехи коллективрин арада гьуьрмет къазанмишна.
— Чи «Дагдизель» хьтин завод Советрин Союзда авайди тушир,- лагьанай Б. Ярагьмедова. — Ина уьлкведин авиациядин, флотдин гимияр, оборона патал герек гзаф магьир ва кьит тадаракар акъудзавай. Гьа са вахтунда уьлкведин промышленностдин жуьреба-жуьре хилер патал лап цIийи ва гьакьван къуватлу машинарни станокар, яшайишда халкьдин патай игьтияж авай шейэрни гьазурзавай. Жувак мадни дамах кутазвай делил ам тир хьи, заводдин бинеяр кутурбурун арада чи ватанэгьлияр авай. Захъ галаз кIвалахзавайбурун чIехи пайни лезгияр тир, гьар сад вичин рекьяй устадлу фяле, устIар, инженер, техник, регьбер.
«Россиядин флотдин 300 йис», «Зегьметдин ветеран» медалрин, «Социалистический соревнованидин гъалибчи» знакрин, СССР-дин гимияр расдай промышленностдин, Дагоблсовпрофдин, КПСС-дин Каспийск шегьердин комитетдин ва маса ведомствойрин гьуьрметдин грамотайрин иеси 2001-йисуз «Дагдизель» заводдай экъечIдай чкадал атана. Идан гьакъиндай зегьметдин ветеранди ихьтин баян ганай:
— Каспийск шегьердин зегьметдиз къабил 60 процент инсанри чи заводда кIвалахзавай. Гьар са цехда — 600-700 касди. Зи уьмуьрдин юлдаш Бичеди, кьве руш Гьуьруьятани Эльмиради гьа и заводда кIвалахзавай. ГьакI гзаф шегьерэгьлийрин хизанриз заводдикай хайи кIвал хьанвай. Амма аслу тушир ва кьилдин государстводиз элкъвей Россиядин гьукуматдин кьилиз атайбуру вири какадарна, оборона мягькемарзавай тадаракар акъудзавай завод барбатI жедай, михьиз акъвазардай чкадал гъана. Гьихьтин устIарар, инженерар, механикар, токарар, слесарар, фрезировщикар бейкарриз, чIехи пай базарра ракьар маса гузвайбуруз элкъвена. Бес им акьалтIай чIуру кар туширни?!
Зегьметдин эхиримжи йисар инженерди Махачкъаладин ТЭЦ-дин механический цехда кIвалахиз акъудна. Вад веледдин, цIудалай виниз хтулрин буба Балагьмед Ярагьмедов, зегьметчи инсан, акьалтзавай несилриз хъсан чешне я.
Нариман Ибрагьимов
