Нейросетар вучар я, вучиз абуру чи яшайишдин вири хилериз, гьа жергедай яз искусстводиз таъсирзава? ТIебии тушир нейросеть — им ишлемишнавай делилар гьисабдиз къачунин куьмекдалди жуьреба-жуьре тапшуругъар кьилиз акъудзавай компьютердин программа я. МасакIа лагьайтIа, нейросетар инсандин мефтIедиз ухшар ава, и программадини инсандин мефтIеди кIвалахунин къайда сад я.
Ша чна са декьикьада цава авай самовар фикирдиз гъин. Куь мефтIеди гьасятда шикил арадал гъизва: вили цав, памбаг хьтин хъуьтуьл цифер ва абурун арада гимишдин ранг алай самовар. ИкI, нейросетдивай и шикил неинки фикирдиз гъиз, гьакI ам гьакъикъатдизни элкъуьриз жезва, вични и кар куь мефтIеди авур йигинвилелди. Им гьич инанмиш тежедай хьтин, аламатдин, гьа са вахтунда кичI кутадай гьакъикъат я.
Са патахъай, тIебии тушир интеллектдивай (ИИ) мумкинвилерин сергьятар гегьеншариз жезва, месела, кIвалахдин тежриба авачир ксар патал тапшуругъар кьезилариз, гьакIни адан куьмекдалди гзаф кьадар тежрибаяр (экспериментар) кьилиз акъудиз. Муькуь патахъай килигайла, ихьтин материалрик кьезилдаказ тIем акакьуни шаблонар, хийир авачир шейэр гзаф хьунал гъида. Амма виридалайни гзаф кичI кутазвайди им туш. Кар ана ава хьи, къалп шикилрилай гъейри, ИИ-дивай музыка, шиирар, художественный эсерар, гьатта видео арадал гъиз жезва, квелай гьакъикъи шейэр къалпбурулай тафаватлу ийиз алакьдач.
Ихьтин технологияр арадал атунихъ са манадинбур тушир нетижаяр ава. Мисал яз, Интернетдин къурулушда «фейк», яни къалпбур тир, компьютердин программади арадал гъизвай искусстводин эсерар мукьвал-мукьвал пайда жезва. Абур «къалпбур» яз гьисабзава, вучиз лагьайтIа, компьютердивай вичин «кьилелди» са вуч ятIани туькIуьриз жедач: ада, инсанди туькIуьрнавай шейэрин паяр къачуз, я тахьайтIа, икьван чIавалди авай са квекай ятIани цIийиди арадал гъизва.
Гьаниз килигна, искусствода стилрин копияр, плагиат мукьвал-мукьвал гьалтзава. Амма и кIвалах чIуру ният авачиз ва инсан тушир системади арадал гъанва эхир. Гьаниз килигна, нейросетриз авай ихтияррин месэла арадал къвезва. Stability AI лугьудай нейросеть, плагиат гьазурун себеб яз, гьата суддиз вуганва. Дуван гьеле эхирдал атанвач, амма къецепатан уьлквейрин юристри къейдзавайвал, суддин къарарди авторвилин ихтияррин ва тIебии тушир интеллектдин хиле кьиле тухузвай сиясат лап дериндай дегишарда.
Нейросетри искусстводиз гьеле гиламаз ийизвай таъсирдиз фикир гайила, инсаниятдин яшайишдин маса хилер, месела, образование квел гьалтдатIа фикирдиз гъиз кичIе жезва. Абурукай гьар сада чаз зурба дегишвилерал гъидай гьам лайихлувилер, гьамни кимивилер аквазва. И дегишвилер хъсан патахъ, тахьайтIа, писбур жедани, нетижа куьне хкуд, гьуьрметлу газет кIелзавайбур.
Аида Ражабова,
ДГУ-дин филфакдин РДО-дин студентка
