Тамаша

Лезги театрдин коллективдин яратмишунрин кIвалах эхиримжи йисара вини дережада аваз вилик физва. И карда театрдиз регьбервал гузвай директор Динара Эминовади вири серенжемар кьабулзава. Кьилди къачуртIа, театрда эцигзавай гьар жуьредин жанрайрин тамашаяр хъсан ери ва мана-метлеб авайбур хьун патал ада Москвадай, Махачкъаладай, гьатта маса уьлквейрайни зурба алакьунар, тежриба авай хъсан режиссёрриз теклифзава.

Гьахьтин режиссёррикай сад яз, Россиядин лайихлу деятель, вири уьлкведа тIвар-ван авай режиссёр Тулпаров Скандарбек Данияловичаз Лезги театрдин сегьнеда тамаша эцигун теклифна. Ада и мукьва­ра урусрин драматург Александр Володинан сад хьтин тIвар алай пьесадин бинедаллаз эцигнавай “Кьве хьел” траги­ко­медия къадим девирда хьайи ва­къи­айриз талу­кьар­­на­ватIани, тамаша алай аямдихъ галазни хъсандиз кьазва.

Ина алай девирдин са шумуд суалдиз жавабар гузва: жуван хсуси хушбахтвал патал ватанпересвал ва дуствал квадариз жедани? Хъсанвилинни писвилин сергьят гьим я?

“Кьве хьел” тамаша эцигнавай пьеса авторди ибрет жедай кьисадин жуьреда кхьенва. Дегь замана­дин инсанрин арада девлетлуяр ва кесибар авайди тушир. Вири сад тир, са сихил, тайифадин чIехиди кьиле  авай. КIва­лер­ни авачир, яшамишни кьветIера, ­ма­гъарайра жезвай. Инсанрал тIва­рарни алачир, анжах — ла­кIабар: Япар яргъиди (Рамик Рамазанов), Тайифадин чIе­­хи­ди (Саидин Думаев), Дяведин инсан (Ва­лерий Сулейманов), Иердиз рахадайди (Гьамзабег Эмиралиев), Зирекди (Руслан Пирвердиев), Нер яргъиди (Ферман Мухтаров), Хъалхъас къиб (Амалия Керимова), Хендеда (Зарифа Къухмазова). Да­гъус­­­­тандин ла­йихлу художник Де­мир Исакьова гьазурнавай къадим девирдин инсанрин аламатдин пар­талрай ва декорацийрин шикилрай чаз гьа девирдин яшайиш лап гуьзгуьдай хьиз аквазва.

Тамашадин мана-метлеб ихьтинди я: тама яшамиш жезвай тайи­фадин ислягь уьмуьр бедбахтвилик акатнавай, чпин арада авай Яр­гъиди кьве хьелиналди яна кьиникь себеб яз сихилдин инсанри къалабулух къачунвай. Ам сихилдин ин­санрин арада къал твазвай Дяведин инсандин нагьахъ крар дуьз­дал акъудун патал тайифадин советдал рахун лазим тир. Амма ам агакьнач. Тайифадин чIехиди тахсиркарар жагъуриз алахънава, ам­ма­ Яргъидан къайгъусуз  Хендеда лагьайтIа, ам ни янаватIа чирна, гьа­дан паб жез гьазур хьанва. Тайи­фадин инсанрин, иллаки Зирекдан, Иердиз рахадайдан шак физва Япар яргъидал… Япар яргъи­ди ва адан кIани руш Хъалхъас къиб  тахсиркар вуж ятIа чириз гзаф алахъна­.

Эхирни чир хьана. Дяведин инсандин буйругъдалди Нер яргъидани Иердиз рахадайда Яргъиди хьилерай янай.

Аквазвайвал, уьмуьрдин секинсузвилер, инсанрин арайра авай нагьакьан крар, гьахъсузвилер, чIурувилер лап къадим заманайрилай инихъ давам жезва.Чи экуь, мублагь, обществодин еке дережадиз акъатнавай культура авай инсанрин арада вучиз жезва ихьтин къулайсузвилер? Къанни сад лагьай асирдинни къадим заманадин цIикьвед лагьай виш йисан яргъал девирдин арада вучиз са кIусни та­фават авач? Фикир це, инсанар!..

Эминат  Заирбегова