ЦIийи ктабар 

ЦIийи йис алукьайла, чав шад хабар агакьна, “Лезги газетдин” жегьил мухбир Тамила  Хуршидовадин  (Салмановадин) шииррин сад лагьай ктаб чапдай ­акъатна.

Мегьарамдхуьруьн райондин Бут-Къазмайрал яшамиш жезвай ва ери-бине Ахцегь райондин Ухулрин хуьряй тир Тамила Хуршидова чи газет кIелзавайбуруз Т. Салманова хьиз пуд-кьуд йис идалай вилик, куьруь, ахпа чIехи ва итижлу макъалаяр кхьиналди, чир хьана. Ада, жегьил дидеди, кIвалин кайваниди хкязавай темаяр вичиз хъсандиз чизвайбур, рикIик секинсузвал кутазвайбур, руьгьдиз таъсирзавайбур я. Вичиз эсер авур кардикай кIелдайбуруз таъсирдайвал, фикир ийиз тадайвал кхьинни ийизва. Адан ихьтин макъалаяр рикIел хквезва: “Гьевесдин лувар лезги чIал”, “Гъиляй физ гьайиф я”, “Лезги газет” сандухдаваз”, “Дяведин йисарин аялдин кьисмет”, “Дидейрин буржи”, “Адан уьмуьрдин кье­тIен рехъ”, “Кавказдай Берлиндиз кьван”, “Руьгьдин веревирдер”…

Са акьван вахт алатнач, газетдин чинриз адан шиирарни акъатиз гатIунна. Авайвал лагьайтIа, редакциядин къуллугъчийри Тамила Салманова филолог, муаллим я лагьана фикирнавай. Ахпа малум хьайивал, мухбир, шаир юкьван чирвилер авай жегьил дишегьли, аялрин диде, кIвалин кайвани я. Бинедилай Аллагь-Таалади ганвай бажарагъдин банд геж хьиз ачух хьа-на­тIани, ада вичикай ван алаз малумарна ва генани виликди физ гьерекатна! Газетдиз вичин макъалаяр, шиирар акъатуни адак мадни гьевес кутуна. Салмановади-Хур­шидовади вичин эсерар интернетдин талукь сайтрани эцигна. Шиирар кIелай­бу­руз адахъ кьетIен бажарагъ авайди акуна ва адан эсерриз хъсан къиметни гана. Абурукай сад ДГУ-дин профессор, филология­дин илимрин доктор, Дагъустандин халкьдин шаир Фейзудин На­гъиев тир. “Кварцин нур” ктабда авай сифте гафуна кхьенвайвал, лезги­ ши­иратдиз вичин хсуси хатI, ва­къиа ва затI къалуруна ви­чиз хас тир кье­тIенвал авай, хци кьатIун, михьи чIал авай  шаир атанва. Им кIелдай­бур патал чIехи сав­кьат, лезги шиират патал чIехи агалкьун­ я….

Тамила Хуршидовадин хъсан шиирриз гекъигунрин чигвал, чIалан фасагьатвал, везиндин цIийивал, манадин деринвал, къаматрин тамамвал хас я…

Дугъриданни, шаир гьар йикъан­ уьмуьр­­диз, дуьньядин вакъиайриз вичин вилерай килигзава, адан къиметарни, веревирдерни, килигунарни аламатдинбур, руьгьдик ци­цIивал кутадайбур, гьейранвалдайбур я. Ара-ара адан шииррин цI­арара садани ­талгьай фикирар, ишлемиш тавунвай ­ге­къигунар, ибараяр гьалтзава. Шиирар кIе­лизни, рикIел хуьзни регьятбур я. Сад-кьве мисал.

Гатана рак, гьахьна кIвализ,

Рагъ аватна адан чиниз.

Дуьньядилай зун кIан тирди

Якъин хьана ширин чандиз.

“Экуь зул”

 

Вун акурла, къведа илгьам,

Векъи цIарар жеда цIалцIам,

Зи сефил рикI жеда хуррам,

Заз фикиррин луж атурай,

Вун татайла, вуж атурай?

“Вуж атурай?”

 

Вахтар фена, яд са кьадар авахьна,

Свасвилин квар куьгьне хьана, пас кьуна­.

А виликан нур амачир, хкахьна,

На лугьуди, пашман тир ам, яс кьуна.

“Кварцин нур”

 

Хиялдава хайи дагълар,

Кьве пай хьай чан тIазва лугьуз.

И пата — марф, а пата — хар,

Чпин кьилел къвазва лугьуз.

“Асеф Мегьманаз”

 

Бенде тахьай икьван чIавал,

Тек ваз хьана чир зи агьвал.

Ихтибарна кузвай рикI вал,

Руьгьдин ракIар гатай билбил.

“Билбил”

 

Лирикадин эсерра шаирдиз кIанивилин михьивал, эсер, гьайбат къалурдайла кIел­за­вай­ди гьейранардай гекъигунар, цIарар жа­гъанва.

Дерт гвай кьве рикI сад-садавди агуддай

Зи лал ашкъи на акъудна цавариз.

Вун заз илгьам, муьгьуьббат гуз герек я,

ЦIурурзавай зи тIал муркIад дагъ хьтин.

Агь, гила геж зун гъавурда акьуна:

Вацран йифел серин югъ куьз гьейран я.

Дердерин гьуьле пер кьуранва зи,

Гъамари рикIел хер хранва зи,

Жегьил уьмуьр куьз икI хьурай сефил?

Руьгьдин цлай тIуз фер атанва зи.

Заз вун ава — сад ава,

Ашкъидикай дад ава.

Гатфар фена, зул — вилик,

Зи уьмуьрда гад ава.

Шаирдин яратмишунра вичел гьар юкъуз­ хайи маканда гьалтзавай зегьметчи инсанриз (муаллимриз, дяведин ветеранриз, аскерриз, духтурриз, фермерриз, фялейриз, багърийриз) бахшнавай эсерар гзаф я. Гьа са вахтунда кIанивиликай, тIе­биатди­кай, йисан вахтарикай теснифнавай шиирарни фикир желбдайбур я.

Т. Хуршидовадин яратмишунра айгьамдин, зарафатдин, сатирадин шииррини тайин­ чка кьазва. “Бязи папар”, “ХьанайтIа за­кай суьгьуьрчи”, “Хъсан туш”, “ИкI жедани?”, “Пехилбуруз”, “КIелда вуна”, “Ажугъ”, “Пе­хил Мегьри”, “Къе са диде…”, “Накь азраил атана”­ шиирра ада вичел гьар юкъуз гьалтзавай инсанрин амалриз, къилихриз, юзунриз фикир гузва, нагьакьан, татугай ерияр къейдзава ва абур кIелдайбурун вилик гъизва. Татугай амалар квайбуруз абур хкудун патал куьмекзава. Гьа са вахтунда абуруз чпин чIуру къилихрикай сифте нубатда чпиз зиян, писвал хкатдайдан патахъай тагькимарзава.

Социальный сетра ктаб акъатуниз ­талукь яз ганвай муштулухдин малуматда Т. Хуршидовади вичин гьиссер ачухзава: “Белки, зи и ктаб акъатдачир, эгер зи ма­йилдихъ галай, соцсетра эцигзавай зи сиф­тегьан цIарарай халис шиирар акур инсанар тахьанайтIа. Авайвал лугьуда: зи шиирри виридаз сад хьиз таъсирнач, хушвал гъанач. Чпин веревирдералди, баянралди зи кефи хайибурни акъатна майдандиз. Амма шадвал авурбур, “кхьихь, акъвазмир, “чан руш, вах” лугьу­дайбур пара хьана. Абуру ва иллаки “Лезги газетди” зак мадни руьгь кутуна, заз алава къуват гана. За абуруз рикIин сидкьидай сагърай лугьузва”.

Чнани эзберзава: — Тамила, кхьихь, ­акъвазмир! Жуван бажарагъдикай, милли шии­ратда лайихлу чка кьадайвал, менфят къачу. Ви кварцин нурни лап яргъариз агакьрай!

Абад Азадов