Докъузпара райондин Текипиркент хуьруьн патав гвай Къурушрин гъвечIи ГЭС-ди кIвалах башламиш хъувунва, хабар гузва РД-дин энергетикадин ва тарифрин министерстводин пресс-къуллугъди.
Къейд ийин, вичиз тешпигь авачир жуьредин и станцияди вацIун ваъ, Шалбуз дагъдин булахрин михьи цел кIвалахзава: дагъда вир арадал гъанва ва адай къвезвай яд станциядихъ рекье твазва, гуьгъуьнлай ам хуьруьн майишатдин мулкар дугун патал ишлемишзава.
Хабар гузвайвал, ремонтдин кIвалахар авурдалай кьулухъ Къурушрин ГЭС-дин гужлувал виликдай авайдалай гзаф хьанва. Идалай вилик Къурушрин ГЭС регионда гидроэнергетикадин хел арадал атун лишанламишзавай объект тир. Гила лагьайтIа, ам алай аямдин — ракъинин энергия ишлемишзавай технологийралди алава хъувунвай гидроэнергетикадин сифте объект хьанва.
«СамурЭнерджи» компаниядин директор ва «Самурдин энергетикадин кластер» проектдин авторрикай сад Артур Алибегован гафаралди, электростанция эцигунин кIвалахар Ватандин ЧIехи дяве куьтягь хьайидалай кьулухъ хуьрер электрикламишиз алахънавай чкадин колхозчийрин теклифдалди гъиле кьунай ва, пар чIугвадай гьайванар ишлемишуналди, чкадин агьалийрин куьмекдалди эцигнай.
СССР-дин сад тир энергокъурулуш вилик тухунихъ галаз сад хьиз, 1960-йисара гъвечIи ГЭС-рин игьтияж тIимил хьана. Ида лагьайтIа, уьлкведин мулкунал ихьтин гзаф кьадар станцияр агалунал ва михьиз чукIунал гъана. Амма Къурушрин ГЭС, чкадин агьалийрин къайгъударвал себеб яз, саламатдаказ амукьна.
«СамурЭнерджи» компанияди станция гуьнгуьна хтунин месэла вилик эцигна ва 2024-йисуз капремонтдин кIвалахрив эгечIна.
Гила ГЭС-ди, республикадин энергокъурулушдик кваз, тамамдаказ кIвалахиз эгечIнава. 0,5 МВт-дин гужлувал авай ГЭС-ди датIана электроэнергия гьасилзава, муьштерийрин патай еке игьтияж авай вахтара ам вичин вини кьилин гужлувилив агакьзава — ида энергокъурулуш хуьдай ва дагълух районра электроэнергиядикай атIудай дуьшуьшрин кьадар тIимилардай мумкинвал гузва.
Объектдал гьакIни ракъинин панелар тайинарнава, абуру автоматика патал резервдин энергия ва станциядин хсуси игьтияжар таъминарзава, ида лагьайтIа, объектдин нетижалувал хкажзава. ИкI, Къурушрин ГЭС Дагъустандин мулкунал гибриддин жуьредин сад лагьай электростанция хьанва. ГьакIни ам лазим тир кьадар энергия гьасилунин макьсаддалди гуьнгуьна хутадай энергетикадин гьар жуьре технологияр ишлемишзавай сифте станцийрикай сад я.
РикIел хкин, «Самурдин энергетикадин кластер» — им Кьиблепатан Дагъустандин тIебиатдин гуьнгуьна хутаз жедай ресурсар ишлемишунихъ элкъуьрнавай, чпин дибда гъвечIи ГЭС-ар аваз, гибриддин жуьредин энергетикадин принципрал бинеламиш тир ВИЭ-дин (гуьнгуьна хутаз жедай энергетикадин чешмеяр) объектар арадал гъунин проект я. Важиблу делил ам я хьи, гидроэнергетикадин проект кьилиз акъуддайла, чилер цин кIаник кутунин лазимвал арадал къвезвач. Проектдин бинеда Кьиблепатан Дагъустандин мулкунал, санлай къачурла, 455 МВт-дин гужлувал авай энергообъектрин комплекс арадал гъун ава. Кьилди къачуртIа, кластердин проектдик акатзава: Самур вацIал гъвечIи 6 ГЭС-дикай ибарат каскад (гужлувал — 205 МВт-дин) эцигун; арадал гъанвай вирерал къекъведай (плавучий) ракъинин электростанцияр (СЭС) туькIуьрун; Дербентдин мулкунал чIехи СЭС эцигун (135 МВт); чиликай хкатзавай кузвай ятарин станция эцигун ва «къацу водород» гьасилдай производство арадал гъун.
Проект 2035-йисалди тамамдаказ уьмуьрдиз кечирмишунин нетижада Дагъустан Республикадин энергокъурулушдиз йиса 1 млрд кВт/сят «къацу энергия» атун лазим я. Санлай къачурла, проектда къалурнавай объектар эцигун патал 60 миллиард манат инвестицияр желбда, гьар йисуз республикадин бюджетдиз 500 миллион манат налогар къведа. Ина 550 касдиз — эцигунрин кIвалахдин вахтунда, 250 касдиз ишлемишиз вахкайдалай кьулухъ кIвалахдин цIийи чкаяр жеда.
Самурдин энергокластердин проектдин бинеда авай кIвалахар кьилиз акъудуни Дагъустан Республикада электроэнергиядин жигьетдай авай кьитвал тIимиларун лазим я.
Саида Мурадова
