Сулейман-Стальский райондин 90 йисан къаршидиз

Лезги камалдин хазинада къуншидин дережадикай лагьанвай гзаф кьисаяр, мисалар ава. “Яргъа авай стхадилай мукьув гвай къунши хъсан я”, “Къунши къени хьайила, кьецIи рушни гъуьлуьз фида” ва икI мад…

Ислам диндини къуншийрин арада алакъаяр къенибур хьуниз эвер гузва. «Виридалайни къени къунши, къуншидиз хъсанвал, хийир хкатзавайди я», — лагьа­най чи Пайгъамбарди . Дугъриданни­, гьихьтин кар-кIвалах хьайитIани, сифте нубатда гьалтзавайди къунши ва ам мус хьайитIани эверай гьай я. Гьавиляй къуншияр са стхаяр хьиз хьун герек я.

Зи  ихтилат са касдикай, къуншидикай туш. Къе заз вичин яшар 90 йисав агакьнавай, Кьурагь райондин къуьн-къуьневай  Сулейман-Стальский райондикай рахаз кIанзава.

Тарихдиз вил вегьейтIа, и районди дагълух Кьурагь райондин агьалийрин уьмуьрда, яшайишда кьетIен чка кьуна ва алай вахтундани гьакI я. Дагъдин хуьрерин агьалияр лап фад вахтарилай Кьасумхуьруьн базардихъ галаз ала­къа­да хьана. Абуру чпи гьасилай хуьруьн майишатдин суьрсет, (як, ниси, шур ва мсб.) базарда маса гуз ва я техилдихъ де­гишариз хьана. Вилик вахтара дагъдин хуьрерин агьалийриз  и райондин хуьрера хванахваярни авай. Абурун арада чIехи гьуьрмет-хатур къалин тир. Хванахвайри чи хуьрерин агьалияр яр-емишдалди таъминарзавай.

Гила заз са кьве гаф яшар артух жердавай вич жегьил хъжезвай къенин йи­къан Сулейман-Стальский райондикай, адан къенепатан ва къецепатан акунрикай, жуван вилералди, кьатIун­рал­ди гьикI аквазватIа, гьадакай лугьуз кIан­зава.

Зун жуван Ватанда, иллаки Кьиблепатан Дагъустанда, жезвай крариз, вакъиайриз дикъет гузвай кас я. Гьелбетда, гьар са ватанперес хьиз, зунни хъсан крари шадарзава, татугайвилери пашманарзава, рикIик гъалаба кутазва. Сулейман-Стальский районда физвай гьерекатри анжах руьгь хкажзава. Мумкин я, гьар йикъа аквазвайвиляй ина яшамиш жезвай агьалийри жезвай дегишвилериз са акьван фикир тагун. Амма патан касдиз таъсир тавуна тазвач. Жувакай ла­гьай­тIа, за и районда жезвай лезги чIалаз талукь конференцийра,»Куьредин ярар» центради тухузвай мярекатра  иштиракзава, интернетдай Кьасумхуьруьн телевиденидиз килигзава.

Райондин кьиле авай къанажагълу ксари хайи чIал хуьниз, меденият вилик тухуниз кьетIен фикир гузва, екез къайгъударвал чIугвазва. Лугьун хьи, и районда чIаларбандиз — гьуьрмет, саларбандиз, зегьметчидиз дикъет ава.

Чкадин телевиденидин журналистрин кIвалах тариф авуниз лайихлу я. Абуру ери авай передачаяр тешкилуналди чпин везифаяр тамамарзава, тамашачийриз къуллугъзава. Патан тамашачийрин  фикирни желб ийизва.

Сулейман-Стальский район хуьруьн майишатдинди я. И хиле адахъ виле акьадай, тарифдин нетижаяр ава. Зегьметдал рикI алай инсанри чилел, кьве гъилни къакъажна, кIвалахзава, фермервилин майишатарни тешкил­нава. Техил, емишар, салан майваяр, къар­пуз-хали битмишарзава. Инвесторрин куьмекдалди интенсивный багълар, уьзуьмлухар кутазва. КIва­лахдай чкаяр арадал гъизва. Дигидай цин месэлаяр гьялзава, цIийи къанал  кардик кутунва. Райондин экономика къвердавай мягькем, халкьдин дуланажагъдин шартIарни хъсан жезвайди аквазва.

Гьукуматди ахъайзавай пуларни би­не авай, хийирлу крариз харжзава. Инвесторрини чпин кепекар гарал вегьезвайди туш. Гьабурни пакадин йикъахъ, хийир жедайдахъ чIалахъарун, абуруз чи­лер чара авун, са шакни алачиз, райондин руководстводин алакьунар я.

Чеб яргъара аватIани, и райондай акъатнавай агьваллу рухвайри хайи макандиз куьмекар гузва. Аялрин бахчаяр, спортдин дараматар эцигзава, майданар туькIуьрзава, школаяр ремонтдай пулар гузва, багълар кутазва.

Общественный ва политический дея­тель, лезги халкьдин баркаллу хва Имам Яралиеван «Умуд» фондунин кIва­лахни къейд авуниз лайихлу я. Ада эдебиятдин, медениятдин, образованидин мярекатрик къуьн кутазва, тафаватлу жезвай аялар, муаллимар, яратмишзавай интеллигенциядин векилар пулдин такьатралди руьгьламишзава.

Жегьил несилдин патахъай къайгъу­дарвал авун, еридин образование гун рай­онда сад лагьай чкадал ала лагьай­тIа, зун гъалатI жедач. Райондин руко­во­д­­стводи вузра кIелзавай студентрихъ га­лазни алакъаяр хуьзва, гуьруьшар теш­­килзава. Райондин дзюдодинни самбодин школа вири республикада машгьур я.

Райондин бязи школайрин кьуь­лердайбурун коллективри, аялрин яратмишунрин кIвалин манияр лугьузвайбурун ва халкьдин алатар  ядайбурун дес­тейри тамашачияр гьейранарзава. Ина несилрилай несилрал атанвай, чеб квахьу­нин къурхулувилик квай халкьдин сенят­карвилин кIвалахрин — Испикрин хъен­чIин къапар гьазурунин, гам-халича хрунин, чуьнгуьрар туькIуь­рунин сеняткарвилер кIвачел ахкьалдарунин къайгъударвални чIуг­вазва.

Культурадин хилен кIвалахни вичиз тешпигь авачирди, лап вини дережа­динди я. Суваррин мярекатар, фестивалар, выставкаяр, гьа жигьетдай яз эхиримжи йисара тухузвай лезги гамарин выставка, хуьрерин библиотекайра, культурадин маканра тухузвай гуьруьшар, «Халкьдин»  тIвар къачунвай далдамчийрин коллектив, «Куьредин ярар» центр — бес ибур культурадин хилен бегьерлу кIвалахдин нетижаяр тушни!

Хуьрер аваданламишунин кIвалахни вилик физва. Куьчейра къир цазва, ял ядай чкаяр, паркар туькIуьрзава.

И райондин агалкьунрин замин вуч я? Заз и суалдиз жуван кьатIунралди жавабни гуз кIанзава. Ина гьар са къуллугъчи, пешекар вичин чирвилериз, алакьунриз килигна, талукь, кутугай чкадал ала. КIва­лахдин чкаяр арадал гъуниз фи­кир гузва. Райондин кьилин девлет тир инсанрихъ, ина физвай гьерекатриз, райондин руководстводин къайгъударвилиз ки­лигна, пакадин йикъахъ инанмишвал ава.

Чи къунши райондихъ баркаллу тарихни ава, тартибдик квай къенин югъни, экуь гележегни. Чун а кардал кьадар авачир кьван шад я!

Заз къуншийриз райондин тамам жезвай 90 йисан юбилей мубарак аву­нал­ди лугьуз кIанзава: къуй куь гьар са­дан кIвале, хизанда хушбахтвал, берекат, мублагьвал, инлай кьулухъни агалкьунар хьурай.

Жемятдин къайгъуда авай регьберризни сагъламвал, яргъи уьмуьрар гурай!

Сейфудин Шагьпазов