Салигьов Мегьамед-Кьасум Салигьович 1969-йисуз СтIал Сулейманан райондин Испикрин хуьре дидедиз хьана. 1975-1986-йиса­ра ада хуьруьн юкьван школада кIелна. ЧIехи классра кIелзавай йисара ада, жемиятдин мярекатра хьиз, спортдин акъажунрани иштиракзавай.

Вичи лугьузвайвал, школада отличник туширтIани, адаз жаванрин­ арада гьуьрмет авай. Ам школадин­ комсомолдин тешки­латдин сек­ретар­­­виле хкяна. А вахтара школайрин­ комсомолрин комитетрин кьилин везифа гьар са ученикди низам хуьнал­, чирвилер­ къачунал гуьзчивал­ тухун тир. Школадин ва райондин комсомолрин тешкилатрин арада­ кьиле­ фейи соцсоревнованийра приздин­ чка кьур М. Салигьов комсомолдин­ райкомдин секретарь Валентин Хан­балае­ван грамотадиз ла­йихлу хьана. Ада рикIел хкизвайвал­, комсомолдин тешкилатдин гьар са члендихъ тапшуругъ авай. Вирида­ комсомолрин дестейра «В.И. Ленинан биогра­фия»­, «Партиядин та­рих»­, «Комсомолдин тарих» ва маса темайрай политкружокар тухудай. Жаванарни жегьилар, гила хьиз чеб чпин ихтиярда авачир. А вахтунда виридахъ галаз идеологиядин кIвалах тухузвай, аялриз жаванриз дуьз тербия гузвай.

Школа акьалтIарай ам Курск­дин областдин Калиновка шегьерда авай хуьруьн майишатдин тех­никумдик ветеренар-зоотехниквилин пешедай)­­ экечIна. Ина кIелдайла, адаз армиядин жергейриз эверна.

М-Кь. Салигьова къуллугъзавай­ вахт Афгъанистанда Советрин Армияди интернациональный буржи­ та­мамарзавай йисарал гьалтна. Кьис­­метди ам а вакъиайрин иштиракчи авуна.

ИкI, 1987-йисуз ам Туьркменис­тан­дин военный округдин Ферганада­ авай бушлухрин десантдин воен­ный частуниз акъатзава. Ина Афгъанис­тандиз ракъурзавайбур гьазурзавай. Мегьамед-Кьасум гранатомет­чикви­­лин­ пеше чирдай дестедик акат­на.­ Учебный базаяр Къиргъизис­тан­дин Ош шегьерда хьуниз килигна, абур ли­шанар ягъиз гьаниз тухуз­вай­­. Ругуд вацралай ам Кабулда авай Витеб­скдин бушлухрин десант­рин 103 ди­ви­­зиядин парашютрин десантдин 350-полкунин разведкадин ротадиз аватна. Ротадин штатда гранатометчикар тахьуниз килигна, ам тади­ гьалда женгинин БМП-2-дин н­а­водчик-опе­­раторвилин пешедай гьазур хъийиз­ва.

1988-йисан 20-октябрдиз душма­нар къвезвай патахъай чинеба рехъ атIуз акъвазнавай гьерекатра адаз къвезвай моджахедрин чIехи десте акуна. Отделенидин командирдин буй­ругъдалди ада моджахедрин дес­тедиз женгинин машиндай гуьлле гана, са шумуд тергна. Адан гьерекат­ри душмандин кIеретIар терг ийиз куьмекна.

Салигьова къуллугъзавай раз­вед­ротадин кьилин везифа душман­дин военный объектар алай чкайрикай, моджахедрин кьадардикай­ ва абуруз гьи патахъай вегьез кIан­за­ватIа чирна, малумат вахтунда командовани­див агакьарун тиртIани, 1988-йисан­ июндин вацралай Мегьа­мед-Кьасум Салигьова Афгъанис­тан­дин Кабул­да, Вардака, Пактияда кьиле­ фейи военный цIуд операцияда иш­ти­ракна­.

— Афгъандин дяве рикIел хквезвани? — хабар кьуна за М-Кь. Салигьовавай.

— …А дяве мукьвал-мукьвал ри­кIел хквезва, бязи вахтара ахварайни аквазва. А чIаван дуствал, сада-садаз куьмек гун, гьахъвал ва регьимлувал — и къилихарни рикIел хквезва. Вавай гьич фикирдизни гъиз жедани, чи полкуна садани садазни тапарардачир.

Военный колоннайрихъ галаз­ физ­вай разведротадин аскер Ме­гьа­­мед-Кьасума рикIел хкизвайвал­, ана виридалайни женг тухуз четин чка Чарикар лугьудай шегьердиз физ­вай дере тир. АскIан тараривни ципицIлухрив, кул-кусрив ацIанвай (аниз «зеленка» лугьузвай) Чарикар­дин дередай Кабул-Хайратондиз физ­вай рекьикай чи аскерри вил къядай. ГьикI лагьайтIа, ана гьамиша къати ягъунар жедай, женг тухуз­ пара четин тир. Рекьин къерехдин кьве падни яна кукIварнавай военный техникадай ацIанвай. Гьикьван мукъаят хьайитIани, саки гьамиша аниз гьахьай военный колонна са пай улакьар пуч хьана, аскерарни телеф хьана хкведай.

1989-йисан февралдиз Афгъа­нис­тандай экъечIзавай военный час­тарихъ галаз Мегьамед-Кьасум Белоруссия ССР-дин Боровуха поселокда авай военный базадиз акъатна, къуллугъ гьана давамарна.

1989-йисан 7-мартдиз женгера­ къалурай  кьегьалвилерай,  интер­на­цио­нальный буржи, вилик эцигнавай везифаяр агалкьунралди  тамамарунай  Мегьа­мед-Кьа­­сум Салигьов «Дирибаш­виляй» медалдиз лайихлу хьана. Ам хейлин маса шабагьрин ва Афгъанистанда женгинин гьерекатар акъвазайдалай инихъ рикIел аламукьдай юбилейрин медалрин сагьибни я.

Къуллугъдикай азад хьайила, ам хайи ватандиз хтана. Са тIимил ял яна, кIелун давамариз, Калиновка­диз­ хъфена. 1991-йисуз техникум­ акьал­­тIар­на, ам вичик муьжуьд хуьр квай Агъасиеван тIварцIихъ галай совхозда «кадрайрин» отделда кIвалахал акъ­­вазна. Ина кьве йисуз зегьмет чIугуна.

Афгъанистанда къуллугъ авур йисари уьмуьрда пузмиш тежедай  гел турвиляй адахъ мад къуллугъ ийи­дай фикир авай.

Белиждин погранчастуниз инсанар кьабулзава лагьана ван хьайила, ам гьаниз фена.

1994-йисан октябрдин вацралай гилалди ада, са рехнени квачиз, отделенидин командирвиле, кьве йисалай прапорщиквиле, гуьгъуьнлайни старший прапорщик яз  учебный центрадин старший техник яз къуллугъзава.

М-Кь. Салигьова школайра, колледжра кьиле физвай ватанпересвилин мярекатра иштиракзава. Вичин женгинин юлдашрихъ галаз алакъа хуьзва. Абуру СВО-дай хтанвай саки 300 аскердал кьил чIугуна, абуруз сагърай лагьана. И кIвалах давамарзава. Украинада махсус серенжемда иштиракзавайбуруз, лазим шейэр кIватIиз, куьмекар гузва.

Мегьамед-Кьасум вичихъ галаз­ школада кIелай Диляра Мегьамедовадал эвленмиш хьана. Диляра­ Меликовнани военный къуллугъдал­ ала. 2002-йисалай ада сифте Белиждин военный частуна, ахпа Ярагъ-Къазмайрин погранзаставадал зегьмет чIугвазва. Абурухъ пуд велед ва ирид хтул ава.

Вичин вири уьмуьр военный къуллугъдиз бахшнавай, гьар са кардив жавабдарвилелди эгечIзавай, гьи декьикьада хьайитIани, Ватан хуьз гьазур тир Афгъанистандин дяведин ветеран, старший прапорщик Мегьамед-Кьасум Салигьоваз чна баркалла лугьузва.

Къагьриман  Ибрагьимов