Лезги хуьрер
Кьулан СтIал гзаф къулай, гуьрчег чкадал ала. И хуьруьн тарихни къадимди я. Хуьруьн виридалайни кьакьан чкадал медениятдин кIвалин дарамат эцигун патал хандакI эгъуьндайла, 3 метрдин дериндай сур дуьздал акъатна, анай куьгьне девирдин затIар, асул гьисабдай къапарин кIусар жагъана.
Хуьруьн къваларив Алпан ва арабрин девиррин сурар гзаф гва. Кхьинар алачир сурарни ава. Тарихчийри тестикьарзавайвал, абур виридалайни къадимбур я. Куьгьне мискIиндин дарамат чкIайла, хуьруьн тарихдикай малуматар гузвай кхьинар алай къванер дуьздал акъатна. Къванерал алай кхьинра ихтилат 1646-йисакай физвай. А чIавуз Элегуьндихъ фидай рекье элкъвена вири патарихъай хъархъун тарар экъечIнавай гъвечIи хуьр гьалтзавай. И хуьрелай элячIна, гзаф сеферра чапхунчийрин чIехи кIеретIар атана: монголар, арабар, туьрквер, иранвияр.
Вилик девирда хуьре 3 мискIин, 2 чад ва 7 регъв авай. Чатухъанри хуьруьн майишатда герек къведай вири алатар туькIуьрзавай. КьуланстIалвияр асул гьисабдай лежбервилел, багъманчивилел, сеняткарвилел, мал-хеб хуьнал машгъул хьана.
Кьулан СтIалрин машгьур тухумрик УстIарар, ПIирер, ДункIаяр, Кацер, СикIер, Къамбаяр, МегьяцIар, Къарнаяр акатзава.
Пешекарри къейдзавайвал, 1926-йисуз ина Кьасумбега ва Нурмегьамед Рамазанова гамарин артель ачухна. Гуьгъуьнлай адакай виче 800 касди кIвалахзавай гамарин фабрика хьана. Ана рухар, жижимар, чивекар, гуьлуьтар хразвай. Арадал гъизвай саки вири затIар къецепатан уьлквейриз ракъурзавай.
1886-йисан переписдин делилралди, Кьулан СтIалдал 124 майишат алай, хуьре 655 агьали (328 итим ва 327 дишегьли) яшамиш жезвай.
Алай вахтунда хуьр хейлин рекьерай вилик фенва, чIехи хьанва, ана девирдин шартIар арадал гъанва. Чи йикъара ана 1148 майишат ва 2760-далай виниз инсанар ава.
Мурад Мегьамедкеримован «СтIал Сулейманан район: тарихдин гелерай» ктабдай.
