ХпитIар тамаринни суварин, бу­лахринни кIамарин къужахда­, вегьей вил гьуьлел кьван агакьдай кьакьан синел алайди тир. Баркаллу тарих авай и хуьряй­ вилик вахтара чпелай кар-кIва­лах алакьай, хуьруьн тIвар хкажай инсанар гзаф акъатна. Абурукай сад Исабегов Исабеган хва Балафенди тир.

Исабег ХпитIрин хуьре агьвал­ авай инсанрикай тушир. Мулк, мал-къара авачир ам Бакудиз фена, фялевал авуна. Бакудин фялейрин инкъилабдин гьерекатар И. Исабеговаз вилералди акуна­, вични абурун терефдар тирди ада рикIивди гьиссна. Пакадин йикъак­ умудар кваз хуьруьз хтана, абур кьилиз акъатунал вил алай            И. Иса­бегов 1922-йисуз кечмиш хьана.

И чIавуз Балафендидин 12 йис тир. Имияр Велибегни Агъабег  авайтIани, буба кьилел алачир хизандин вири къайгъуяр гададин хиве гьатна. Гьавиляй Балафенди агьвал авайбуруз бат­раквал авуниз мажбур хьана, ­масабурун кIвалера кIва­лахар ­ийиз, Агъа Арагъиз, Кьасумхуьрел ­акъатна.

Чарабурун кIвалерал кIвала­хар ийиз яшамиш хьуни Балафендидиз секинвал гузвачир, адан рикI тIарзавай. Ам Кьасумхуьруьн больницадин балкIанар хуьз фена.

Йисар къвез-физвай, Б. Исабегован рикIе виликди финин мурадар авай. Ам савадлу, зигьин авай гада тир.

Балафенди 1930-1931-йисара Буйнакск шегьердиз профкурсариз, гуьгъуьнлай Махачкъалада ДагЦИК-дин патав ачухай батрак­ринни кесиб-синифрин курсариз рекье туна. Ахпа ВКП(б)-дин обкомдин патав гвай таблигъатчияр гьазурдай са йисан курсарни куьтягьна, партиядин Кьасумхуьруьн райкомда кIвалахиз эгечIна.

Кар алакьдай, халкьдив рахаз, адан дерди-баладиз яб гана, куьмек гуз алакьдай Балафенди Исабегов 1934-1938-йисара Ялцугърин хуьруьн Советдин председатель, Кьасумхуьруьн райис­полкомдин инструктор, исполкомдин председателдин заместитель, гьа са вахтунда Кьасумхуьруьн районда наркомземдин векилни ­хьана.

1938-йисан эхирра Балафенди Исабегов Кьурагьиз военный комиссариатдин кьиле акъвазун патал рекье туна. Ибур четин вахтар тир. Европада цIийи дяведин хъен къекъвезвай. Уьлкведа кьушунрин жергеяр къалин ва гьазур­лухвал артухарун, армиядин къуд­ратлувал хкажун патал серенжемар кьабулзавай.

Комиссарвиле Б. Исабегова­ пуд йисуз кIвалахна. Ватандин ЧIе­хи дяве башламиш хьайи сад ла­гьай юкъуз комиссарди вичин буржи гьиссна: «Зун, жегьилар рекье тваз, Кьурагьа ваъ, душмандин хура акъвазиз физвайбурун кIвенкIве хьун герек я».

Дяведин йисара фронтра офи­церар бес жезвачир. Гьавиляй райондин военный комиссар­вилин къуллугъдилай старший лейтенантвилин чин аваз гуьгьуьллувилелди фронтдиз фейи Б. Исабегов Тифлисдиз командирар гьазурдай курсариз рекье туна. Ина адахъ лезгияр галай: Вини Арагъай — Эрзихан, Шихидхуьряй — Лачин ва масабур.

Кавказдин нафтIадихъ ялзавай фашистрин чапхунчияр Волга вацIал кьван мулкар са шумуд вацра къачудай планар кьилиз акъудиз алахънавай. Яракьрин ва техникадин жигьетдай артуханвал авайтIани, душмандивай вичин планар кьилиз акъудиз жезвачир. Иллаки Сталинграддин женгерилай гуьгъуьниз Кьиблепатан фронтда душмандиз еке ягъунар кьазвай. Ротадин командир яз, Исабегов Балафендини гьа къати ягъунрин иштиракчи тир.

1943-йисан гад. Кьулухъ чIуг­вазвай чапхунчийри Ростов шегьер вичин къармахрай акъат тавун патал еке алахъунар ийизвай. Фронтда кьиникьар гзаф жезвай. Пуд лагьай гвардейский дивизиядин штабдиз 9-гвардейский полкунай хабар агакьна: «Ротадин командир Исабегов Балафенди игитвилелди телеф хьана». Им 18-августдин югъ тир.

Гьа икI, военный комиссардин, фронтда ротадин командирдин уьмуьр чагъинда аваз кьатI хьана.

Вичин хцел Куйбыш тIвар эцигай Балафенди Исабегов Ростовдин областдин Куйбышевский рай­онда стхавилин сурара кучукна.

Комиссар Балафендидин гада Куйбыш Исабегова ХпитIрин хуьре, сад лагьайда яз, кьилин образование, ахпа илимрин кандидатвилин тIвар къачуна. Ада яргъал йисара ВЛКСМ-дин Кьасумхуьруьн райкомдин, обкомдин сек­ретарь, КПСС-дин Дагъустандин обкомдин инструктор, партиядин Кьурагь райкомдин 1-секретарь, КПСС-дин обкомдин 1-секретардин куьмекчи яз кIвалахна.

Комиссар Балафенди Ростовдин областдин Куйбышевский районда кучукнавайди Куйбыш Исабеговаз геж чир хьана.

1980-йисуз, СССР-дин оборонадин министерстводин архивдай вичин тIалабуниз жаваб хтайла, хва бубадин сурал фена. Русское хуьре игитвилелди телеф хьайи аскерризни офицерриз хкажнавай памятникдилай бубадин тIвар кIелайла, культурадин кIвале адан шикил акурла, женгинин орденрикайни медалрикай чир хьайила, Куйбыш Балафендиевич гзаф шад хьанай.

Хазран  Кьасумов