ЦIинин йис республикадин Кьил Сергей Меликова образова­ни­динди яз малумарнава. Чахъ и хиле агалкьунар авай ксар тIимил авач. Зи хуьруьнви  Гьажиев  Эмирагъа ­ ­Эм­риллагьовични  кIва­лахда гьуьрмет къазанмишнавай инсанрикай я. Ам 1947-йисан 1-февралдиз Азербайжан Республикадин Агъсу райондин Нуран хуьре Эмриллагь бубадин ва Къизбес бадедин (чпиз  рагьмет хьурай) хизанда рушарилай гуьгъуьниз гада велед яз дуьньядал атана. Низ чидай­ кьван и аялдихъ гьихьтин уьмуьр, яшайиш, агалкьунар жедай­тIа, кIва­лахда гьихьтин гьуьрмет къазан­миш­дай­тIа.

Къурушвияр Азербайжандин Агъсу, Исмаил, Шемахи, Хачмаз, Къу­­ба, КцIар районра гзаф яшамиш жезва, хьана. Къурушрин хуьр Хасавюрт райондиз куьч хьайила, рагьметлу Къулиев Сейфедин бубади и винидихъ тIвар кьунвай районра яшамиш жезвай пара къурушвийриз хуьруьз хтун теклифнай, гьабурун жергедай яз — рагьметлу Эмриллагь бубадизни. Амма ада вич, куьч хъхьай­тIа, бу­байрин ватандиз — дагъдин Къурушдиз хкведа лагьанай.

Эмриллагь бубади Къурушдал колхоз тешкил хъувурдалай кьулухъ хайи ватандиз хтунин къарар кьабулна. Гьа икI, адан хизан 1957-йисуз хайи хуьруьз куьч хъхьана. Гьажиев Эмирагъади хуьруьз хтай вахтунда Азербайжандин школадин 3-класс акьал­тIарнавай. Хъсан зигьин авай аял хьуниз килигна, ам муькуь аялрилай гуь­гъуь­на амукьнач. Математикадай лап вилик жергейра хьана. А вахтунда Къурушрин хуьруьн муьжуьд йисан школадин директор миграгъви Атемов Гьамидулагь муаллим тир. Хуь­руьн­вий­рикай ана Къубат ва Аладин муаллимри кIва­лах­за­вай. Аладин муаллимни колхоздин председателдин къуллугъдал хъфена. Амай муаллимар ви­ри маса хуьрерай тир. Абурун тIва­рарни кьун тавуна жедач (Аллагьди рагьметрай абуруз, чаз чирвилер гайи, дуьньядин сирерай кьил акъудиз чирай, уьмуьр­дин шегьредал акъу­дай): Атемов Гьамидулагь, Ра­ма­занов Рамазан, Къаф­ланов Шихнесир, Мамедкеримов Пирали, Афисат муаллим ва мсб.

Матема­тикадай хъсан чирвилер хьуниз килигна,  Эмирагъадин пата­хъай Гьамидулагь муаллимди Эмриллагь бубадиз теклифна: 8-класс акьал­тIа­райла, Эмирагъа Дербентдин педучилищедиз ракъурин. Гьа икI, 1962-йисуз Эмирагъа Дербентдин педучилищедиз гьахьна. Эк­заменар агалкьунралди вахкай ада­кай 1-курсунин студент хьана. Сту­дент­вилин кьуд йис акваз-такваз акъат­на. Эмирагъа муаллимди ри­кIел­ хкизвайвал, 2-курсуна кIелза­вай­­ла, са студент кIел тавунай вацран стипендиядикай магьрумнай. Руководитель Светлана Сергеевнади адаз училищедин профсоюздин комитетдай куьмек гана. Ада лугьуз­вай­вал, училище акьалтIарайла, гьарма сад гьи хуьряй ятIа, гьанра кIв­а­­лахун патал рекье хтунай. Эмирагъа муаллимди 1966-йисалай сиф­тегьан классрин муаллим яз кIва­­­­­лахна. Математикадин тарсар гу­дай муаллим тахьайла, ада аялриз гьа тарсар гузвай. Школада кIва­лах­ни ийиз, ада 1972-йисуз Да­гъус­тан­дин пединститутдин математикадин факультет заочни­даказ акьал­тIар­на. Гьа йисуз адакай Къурушрин муь­жуьд­ йисан школадин директор жезва.

Ругуд йисуз кIва­лах авурдалай кьулухъ Къурушрин хуьруьн Советдин председа­телдин къуллугъдал хкязава. Ина кIва­ла­хай 10 йисан вахтунда хуьруьн клуб, библиотека, советдин идара лап вижевайдиз ремонтна. ХъуьтIуьн вахтунда гьайванриз гудай цин патахъай хуьруьн агьалияр кIеве гьатнавай. Эмирагъа муаллимди бу­лах­дин кьил хуьрелай виниз авай Хьур лугьудай участокдиз километрни зур мензилдиз цIийи турбаяр гъана, ремонтна. Къенин юкъузни булахдин яд хуьруьн юкьвай агъуз авахьзава, халкьдин гьайванри хъуьтIуьн вахтунда хъвазва. Агьалийри ихтибар авурвиляй Эмир­агъа муаллимдикай 1978-йисалай 1988-йисалди хуьруьн советдин исполкомдин пред­седа­тель хьана. Гуьгъуьнлай мадни мектебда математикадин ­тар­сар гун давамарна. Пуд йисалай­ мад директорвилин везифайрив эхгечIна. Директорвал ада 2005-йисалди авуна. Школадин директорвилин везифаяр тамамарай йисара адан гуьзчивилик кваз мектеб капитальнидаказ  ремонтна. 1930-йисара эцигнавай школадин полар, къавар, къавуз янавай ракь гуьнгуьнай акъатнавай. Ада ремонтрин кIвалахар кьиле тухвана. Директор яз, ремонтдин кIвалахар ийидайла, рабочий пар­талар алаз, гьар экуьнахъ ам фад кIвалахал къведай, няналди ус­тIар­рихъ галаз гагь школадин къавал, гагь къене кIвалахар гьикI физ­ватIа ахтармишдай.

Са юкъуз чун кимел алай. Чи патав машинда аваз инсанар атана. Салам гана, жузунар авурдалай кьулухъ чпиз школадин директор акуна кIанзавай лагьана. И чIавуз Эмирагъа муаллим школадин къавал алай, къавуз ракь язавай устIаррихъ галаз кIвалахиз. Директор устIар­рихъ галаз кIва­ла­хиз къавал ала лагьайла, абур чахъ агъазвачир. Ахпа за Эмирагъа муаллимдиз мугьманриз вун акуна кIанзава лагьайла, ам ­къавалай эвичIна, мугьманрин патав агатна, гъилерал алай элжекар хтIун­­на, хваш-беш авуна. Мугьманар Махачкъаладай образованидин министерстводай атанвайбур тир. Рабочий партал алай директор акурла, сифтедай абур мягьтелни хьанай, ахпа абурук лугьуз тежер кьван шадвал акатнай, директор шабагьдиз лайихлу я, гатун каникулрин ял язавай вахтунда рабочий яз кIва­лах­завай директордиз гаф авач ла­гьанай. Лайихлу зегьметдай, аялриз хъсан чирвилер гунай 1995-йисуз адаз “Дагъустан АССР-дин халкьдин образованидин отличник” тIвар ва знак,  1996-йисан ноябрдиз “РД-дин лайихлу муаллим” лагьай тIвар га­на. И тIвар, адан зегьметкешвал ­акурла, об­разованидин министерстводай атай мугьманрин тIала­бу­налди, ганай.

Эмирагъа муаллимди вичихъ галаз санал кIелайбурухъ галаз гьамиша дуствилин алакъаяр хуьзва, мукьвал-мукьвал гуьруьшмиш жез­ва. Мегьарамдхуьряй тир Ис­маи­лов Играмудинахъ галаз неинки дуствилин, лап стхавилин алакъаяр хуьзва. Инал заз, Эмирагъа муаллимдиз мугьманвиле авайла, Играмудина авур са ихтилатни ахъа­йиз кIанзава. Ада вичин ихтилат икI башламишнай: “Зун экуьнахъ фад, Эмирагъадизни лугьун тавуна, хуьрелай са километрдин виниз авай Цаян къван алай метIел хкаж хьанай. Анлай Къурушрин хуьр юкьва тунвай дагълар вири аквазвай: Шалбуз дагъ, Базар-Дуьзи, Яру дагъ, Нисин дагъ… Рагъ акьурла, векьерал ацукьнавай чигедин стIалри къизилди хьиз нур гузвай. ТIебиатдин и гуьзел шикилар акурла, заз гзаф регьят ва хвеши хьанай”. ТIебиатдин и шикилар гуьрчегдиз акурла, ада вичихъ галаз кIелай юлдашризни  Къурушдал атун теклифнай.

Эмирагъа муаллимди вичин харжийралди хуьруьз гьахьдай сурарин метIел, дяведа телеф хьайи къурушвийрин виридан тIварар мармардин плитайрал атIана, ракьун тIваларин жугъунда туна, хъсандаказ туькIуьр­на. И кардай адаз хуьруьнвийри, акур вирибуру сагърай лугьузва.

Эмирагъади вичин уьмуьрдин юлдаш Гьажиева Мегьбуба Аллагьвереновнадихъ галаз санал хизан арадал гъана, кьуд хвани кьве руш чIехи авуна, гьабурувни кIелиз туна: — Мурад — инженер-технолог, Гьажи — юрист, Бахтияр бубадин рекьяй фе­на, ам математик я, Аслан — юрист. Руш Илгьамеди медучилищеда кIел­на­ва. Руш Ирададиз кIелиз кIан хьанач. Гьажи, Аслан, Илгьаме, Ирада —  Москвада, Мурадни Бахтияр Дербент шегьерда яшамиш жезва, абур вири карчивилел машгъул я. Эмирагъа муаллимни пенсиядиз экъечIай 2012-йисалай инихъ гатуз, ял ягъиз, Къурушдал хквезва. Хъуь­тIуьн вахтунда гагь Дербентда, гагьни Москвада хтулрихъ галаз вичин кефияр шадарзава.

Эмирагъа муаллимдихъ галаз стхавалзавай Исмаилов Играмудина Дербентдин педучилище акьал­тIарай 39-выпускдикай ктаб кхьенва. А ктабда санал кIелайбур вуж гьи ­пешедин иеси хьанватIа, гьина яшамиш жезватIа, гьина кIва­лахзаватIа, гьихьтин агалкьунар хьанватIа къалурнава. Ктаб чапдай акъудиз куьмек ганвайди  Эмирагъа Эмрилла­гьович я, спонсорвал гьада вичин хивез къачуна. Ктабдин эхирдай Исмаилов Играмудина килиг гьихьтин ­келимаяр кхьенватIа:  “За жуван ва жувахъ галаз кIелай курсунин юлдашрин патай еке гьуьрметдивди рикIин сидкьидай Эмирагъа му­аллимдиз чухсагъул, сагърай малумарзава и ктаб акъудиз зак руьгь  кутунай, пулдин куьмекар гунай”.

Ада ктабдин эхирдай алава хъувунва: “Заз ктаб, жуван рикIин мурад, шаир Мердали Жалилова Эмирагъа муаллимдиз бахшнавай шиирдин са бендиналди акьал­тIариз кIанзава:

Европадин къавал алай

Хуьруьн абур ад авуна.

Чирвилин чад яз къулай,

Хкажна мад, гад авуна”.

Эхь, кIвалахдин рекье, юлдашрин арада гьуьрмет гьар са касди вичи къазанмишзавайди я. Эмирагъа муаллимни гьахьтин инсанрикай я. Ам кIвалахда агалкьунар, юлдашрин арада гьуьрмет къазанмишнавай ватанперес, инсанперес, мугьманперес инсан я. Сагърай вич!

Шихали Багъиров