Алатай гьафтеда Махачкъалада, “Дагъустан” РИА-дин конференц-залда, республикадин клинический 2-нумрадин больницадин (РКБ №2) кьилин духтур, медицинадин илимрин кандидат Ибрагьим Уцумиевич Мегьамедов массовый такьатрин векилрихъ галаз гуьруьшмиш хьана. Ам республикадин медицинадин центр цIийикIа туьхкIуьр хъувуникай, адан бинедаллаз тешкилнавай 2-нумрадин РКБ-дикай, медицинадин идарада арадал гъанвай цIийивилерикай, гележегдин планрикай ва икI мад рахана. Ада Дагъустан Республика Россиядин регионрикай аялар виридалайни гзаф хазвай ва рекьизвайбурун кьадар тIимилбурукай сад тирди, рикIинни дамаррин ва онкологиядин азаррал гьалтайлани, чи республикада азарлуйрин кьадар тIимил авайди къейдна. Идахъ галаз сад хьиз, Ибрагьим Уцумиевича агьалийрин сагъламвал хуьн, мягькемарун, уьмуьр яргъи авун патал медицинадин къуллугъчийри чпелай алакьдай вири чалишмишвилер ийидайдахъ инанмишарна…
— Вичел агьалийрин арада фадлай “Ветеранрин госпиталь” тIвар акьалтнавай республикадин медицинадин центрадихъ 11 агъзурдалай виниз агьалияр галкIурнава. Чи республикада лагьайтIа, 60 йисалай алатнавай 140 агъзур кас яшамиш жезва. Абурун арада Ватандин ЧIехи дяведин, зегьметдин ветеранар, жуьреба-жуьре женгерин иштиракчияр ава. Малум тирвал, чи уьлкведа зегьметдин ва яшайиш вилик тухунин рекьяй министерстводин гуьзчивилик квай “Демография” программа уьмуьрдиз кечирмишзава. Аник яшариз чIехи инсанар хуьниз, 60 йисалай алатнавайбурун диспансеризациядиз, яни абурун сагъламвал гьар йисуз ахтармишуниз ва мягькемарунин карда куьмекар гуниз талукь хейлин месэлаярни ква. ИкI, чи идаради Дагъустанда милли и проект уьмуьрдиз кечирмишзава ва административный амай вири центраяр патал ам тешкиллувилин центр я, — къейдна И.Мегьамедова.
Гуьгъуьнлай Ибрагьим Уцумиевича республикадин медицинадин центр РКБ-диз элкъуьрунин лазимвиликай гегьеншдаказ суьгьбетна. ИкI, адан гафарай малум хьайивал, виликдай республикадин центрадик кьилди-кьилдин пуд идара — поликлиника, стационар ва гериатрический центр квай. Абурухъ гьардахъ вичин кьилин духтур, абурухъни чпин заместителар, куьмекчияр авай. Вири пуд идарадин кIвалахдал медцентрадин регьберди гуьзчивалзавай.
— Къенин юкъуз Дагъларин уьлкведин чIехи пай агьалияр шегьерра яшамиш жезва. Им лагьай чIал я хьи, къекъуьн, зегьмет чIугун, физический активвал чахъ амач ва я тIимил хьанва. Сир туш, чна незвай, хъвазвай затIарни еридал гьалтайла усалбур, беден патал хийир авачирбур, нефес чIугвазвай гьава чиркин я… Гзафбуру азаррин вилик пад кьуниз фикир гузвач. Гьайиф хьи, и себебри агьалийрин сагъламвал зайиф хьунал гъизва. Гьаниз килигна алай аямди цIийи тегьерда кIвалахун истемишзава. Чна республикадихъ авай мумкинвилерикай тамамвилелди ва хийир хкатдайвал менфят къачуналди кIвалахун герек я. Са гафуналди, чи вилик медицинадин къурулушрин харжияр тIимиларунин, агьалийриз ийизвай къуллугърин ери хъсанарунин ва кьадар артухарунин месэла ква, — лагьана И.Мегьамедова.
Гуьруьшдин сергьятра аваз РКБ-дин кьилин духтур ина арадал гъанвай цIийи отделенийрикай, кьилди къачуртIа, гинекологиядин ва гериатриядин отделенийрикай рахана. ИкI, ада гъавурдик кутурвал, РКБ-дин гинекологиядин отделенидин тафаватлувал а кардикай ибарат я хьи, ина репродукциядин органра ва некIедин железада гьам доброкачественный, гьамни злокачественный дакIунар авай, гьакIни гележегда онкологиядиз элкъуьн мумкин тир азаррикди начагъ дишегьлияр сагъарда. Хирургиядин операцияр кьилиз акъудун патал ина алай аямдин лазим вири тадаракар ава.
Ибрагьим Мегьамедован гафарай мадни малум хьайивал, “Демография” милли проектдин сергьятра аваз РКБ-да ачухнавай гериатриядин отделенида яшариз чIехи азарлуяр сагъарда. Абурухъ галаз гьам медицинадин, гьамни яшлубурухъ гелкъуьнин жигьетдай гъавурдик квай, абурун азарар сагъарунал машгъул тир духтурри, пешекарри кIвалахда.
— Сир туш, вахтунда азаррин вилик пад такьун, лазим чараяр тавун себеб яз инсанар, са кьадар яшариз акъатайла, “азаррин лукIвиле” гьатзава. (И жигьетдай заз хъсан хабар гуз кIанзава — гила (виликдай советрин девирда хьиз), РФ-дин здравоохраненидин министерстводин цIийи приказдал асаслу яз, 40 йисалай алатнавай агьалийри (18 йисалай 39 йисалди пуд йисалай садра) йиса са сеферда чпин сагъламвал ахтармишун — диспансеризация кьиле тухун лазим я. Эгер виликдай яшар 75-80-далай алатнавай ксар азарханада къаткуруникай тIимил хийир хкатзавайтIа, гила абурун тIал-квалрин (патологийрин) гъавурда авай ва абур сагъардай пешекарар авазва. И жигьетдай чи идарада яшлубур патал еке къулайвилер тешкилнава, — хабар гана ада.
Гележегдин планрикай рахадайла, И.Мегьамедова республикадин клинический 2-нумрадин больницадихъ мукьвал гележегда алай аямдин (цифровой) регистратура жедайдакайни хабар гана. И месэла кьилиз акъудун патал Дагъустандин здравоохраненидин министерстводи лазим такьатар — 72 миллион манат чара авунва. Идалайни гъейри, медицинадин идарада операционный цIийи блок арадал гъун планрик ква. Кардиологиядин, рентгенологиядин, эндоскопиядин ва хирургиядин цIийи тадаракар маса къачун патални лазим такьатар чара авунва.
Рагнеда Рамалданова
