Нурудин Насруллаеван — 80 йис

Нурудин  Балажаевич  Насруллаев  1941-йисан 27-январдиз дидедиз хьана. ЧIехи хьайила, ада пеше яз муаллимвал хкяна. Ам инанмиш я: инсан бахтлуди хьун патал, диде-бубадин тербиядихъ га­лаз­ санал, мектебда муаллимди гузвай инсанвилин­ тарсар, тербия чарасуз я. Ада уьмуьрдикай 40 йис хуьруьнвийрин аялриз тербия, математикадай чирвилер гуниз бахшна, “Дагъустандин лайихлу муаллим”, “Зегьметдин ветеран” гьуьрметдин тIварар къазанмишна.

— Нурудин муаллим, математика ваз гьикI лагьа­на бегенмиш хьайиди я? — хабар кьуна за.

— Математикадик шейтIанвал квач. Идалайни гъейри, математикади аялдиз кьатIунар, фа­гьум-фикир ийиз чирда.

— Гьахъ лагьайтIа, лезгийриз вун муаллим яз ваъ, къелем гъиле геж кьунатIани, писатель яз чида.

— Вучда кьван? Уьмуьрдин, яшайишдин аламатар, шейтIанрин агъавал акурла, къелем гъиле кьуниз мажбур хьана.

Нурудин Насруллаев Лезги писателрин союздин член, гьикаяйрин ва мезелийрин вад ктабдин автор я. Адан эсеррин мана-метлеб, кьилин фикир къанихвал, пичIи нефс, рикIи рикI недай къанихвал, фашалвал негьун я. Мезелийрихъ философиядин метлеб ава.

— Зи мурад я, — лугьузва Нурудин муаллимди, — дуьньяда ислягьвал, регьимлувал­ хьун. Къуй чи балаяр, хтуларни балаяр сагъ-саламатдиз, булвиле, рикIера шадвал аваз, уьзягъдиз чIехи хьурай. Уьмуьрда чун гьар гьихьтин шартIариз ава­тайтIани, гьар сад халис инсан яз амукьиз хьайитIа, гьа икI женни ийида.

Мегьарамдхуьруьн райондин Хтун-Къазмайрал яшамиш жезвай муаллим, писатель, 80 йисан яшдив агакьнавай камаллу инсан Нурудин Насруллаев яратмишунрин чагъинда ава. РикIин сидкьидай и баркаллу юбилей тебрик авуналди, чаз адахъ мягькем сагъвал, рикIе шадвал, яратмишунра мадни гзаф агалкьунар хьана кIанзава.

P.S.  Нурудин Насруллаеван 80 йисан юбилейдихъ галаз алакъалу яз, агъадихъ чна кIелзавайбуруз автордин эдебиятдин эсерарни теклифзава.

Абдулафис  Исмаилов

_________________________________________________________________

ЦIийи чIехи къуллугъ

Еримаз кьарай авач, тупIалай  ийиз, цIийи, чIехи къуллугъ хкягъиз кIанзава. — За Москвада кIелнавайди я, — дамах гваз лугьузва вичини. Эхирни сада хиве кьунваз хьана адаз чIехи къуллугъ.

“ИкI жедач, и алай наши пенжек алаз фидани зун чIехи къуллугъдал?! Галайбуру, акурбуру вуч лугьуда заз?! — утанмиш яз кьазва вич и ялакьди.

Хур вилик кьуна, физва ам туьквендиз. — Заз хъсан багьа костюм кIанзава! — ванцик кьетIивал кваз лагьана ада.

— Буюр, ингье гьар жуьрединбур авай  жерге, хкягъа ваз кIандайди, — лагьана, къалурна туьквенчи дишегьлиди. Ерима­, алу­кIиз, гуьзгуьдай килигиз, бегенмиш те­жез хутIуниз, мад масад алукI хъийиз­, са шумуд костюм гъилелай авуна…

Эхирни… Ерим, цIийи костюм алаз, гагь са къвал, гагь муькуь къвал элкъуь­риз, кьару я гуьзгуьдин вилик, фикирдай цIийи къуллугъчи “жанабидиз” килигиз.

— И костюм ваз хъсан кьазва, — лугьуз­ва туьквенчи дишегьлиди, — лап вал кьуна­ цванвайди хьиз, къуьнерални хъсан ацукь­нава, рангни ви къаш-къаматдив, абур-мешребдив кьадайди я. Мубарак хьуй!

— Чухсагъул, пара чухсагъул алхишрай. Хъсанди я костюм, анжах им гъвечIи жеда заз.

— ГьикI гъвечIи жеда, хъсанзавайди?! — Ваз кьадар я, тамаш гуьзгуьдай!

— Я ва-ах, заз чIехи къуллугъ хиве кьунвайди я, кьеж квай къуллугъ! Зун яцIу , “поправиться” жедайди я, ахпа им дар жеда заз, да-ар!

КIуфун кьилик хъвер акатна туьквенчидин: — Гьа-ан, гьакI лагь ман, хьуй, де­кIени вун гьасретдихъ агакьна, гьа къуллугъдал мягькем  хьана, халкьдин абадвилихъ ялдай яцIа жен! ГьакI ятIа, чан стха, низ чида вун гьикьван яцIу жедайди ятIа! ЯцIу хьайила, ахпа атана хкягъа, жував кьадайди къачу! — лугьуз-лу­­гьуз, хиялди тухузва туьквенчи дишегьли: “Та­маш садра, и азгъун, къуллугъдал жедалди яцIу хъхьанва!”.

Ерим, пай атIайди хьиз, хиялрик акатна, акъваз хьанва алайвал, гагь туьквенчи дишегьлидиз килигиз, гагь жерге-жерге куьрсарнавай иер-иер костюмрал темягь физ.

Рак кумач

КьанцIархъан… Алазни-алачиз вичин тарифар ийидайди. Вич нагьакь тирлани, и ялакь гьамиша вичин гаф вине тваз алахъдай. Халкьдиз чизвай адан дагъмишвал. Бязи къабачийри, акьул авач ваз, кимиди, лугьуз, хъуьруьнар  ийиз хьана. Гьикьван жеда?

РикIик хьана и кар КьанцIархъандин.

Ажузди буш гафарин иеси я лагьайвал, ам югъ-йиф хиялрин жигъирра къе­къвез хьана. Бирдан “базардай къуьрен карчни гьатда” лугьудай мисал къведа адан рикIел.

— Агь-гьан! Гила чир жеда, вуж акьул­лу, вуж кимиди ятIа! Куьн гьина авай пан­зар я зи патав?! Фена, къачуда за жувазни акьу-ул! — къабачийрин хъиляй фена ам базардиз, акьул къачуз.

Гьа сифте гьалтзавай дезгедин кьилихъ са зурба дишегьли галай. ЧIулав чалма яна кьилиз,  лап хандин паб хьиз аквазвай. “Гьа идавай хабар кьада за, ихьтин гуьркемлубур регьимлу жедайди­ я, жеч, ада заз талгьана!” — куьлуь камарив, рикIикни тади кваз физва.

— Ина акьул гьина гузвайди я? — теспача яз хабар кьуна КьанцIархъана.

— Вуч акьу-ул! Вугь! — атанвайдан авамвал акуна, дишегьли уях хьана. — Гьа­-ан акьу-ул? Чан стха-а, акьул гузвай­ чкадик рак кумач.  Пехилвилерини фитнейрин тIурфанри яна, хкудна гадарнава, — жаваб гуда дишегьлиди.

Къя хьана атанвайди. Рак кума-ач? — гьайифдик адан чин акваз-акваз сугъул­ хьана. Базар тирвал, вил агакьдай кьван патарихъ кьил элкъуьриз килигзава ам, хкатна чилерал алай рак аква­датIа акваз. Чарасуз тир адаз а кар исятда. Акьул­ къачуз атанва ам базардиз. Ина рак кумач? Гьазур тир ам рак кутан хъийиз­. Амма гьи рак? Гьиник? — Хиялрик чашмиш яз, чиле акIурнавайди хьиз, ам базардин юкьвал алама…

Нурудин  Насруллаев