30-апрелдиз  Махачкъаладин Милли­ биб­­лиотекадин майдандал РД-дин тран­с­­порт­дин ва рекьерин майишатдин м­инис­­терстводин коллегиядин гегьенш заседание кьиле фена­. Анал идаради алатай йисуз авур кIвалахдин нетижаяр кьуна ва цIи кьиле тухун патал гъиле кьунвай крарикай рахана.

Коллегиядин заседанида РД-дин Гьукуматдин Председателдин заместителар тир  Руслан Алиева ва Ризван Гъазимегьамедова, республикадин транспортдин ва рекьерин майишатдин министр Жамбулат Салавова, финансрин министр Шамил Дабишева, РД-дин рекъемрин рекьяй виликди финин министр Юрий Гьамзатова, промышленностдин ва алишверишдин министр Низам Халилова, чилерин ва эменнидин алакъайрин рекьяй министр Заур Эминова, са жерге маса пешекарри иштиракна.

Заседанидин кIвалах башлами­­шай Руслан Алиева транспорт­дин ва рекьерин майишатдин ми­нис­терстводин кIвалахдиз хъсан къимет гана ва идарадин къуллугъчий­риз чухсагъул малумарна. ГьакIни ада министерстводин кIвалахда фи­кир желбзавай бязи крар къейдна. Гуьгъуьнлай рахай Жамбулат Салавова идаради алатай йисуз авур кIвалахрикай тамамдаказ лагьана.

«Районрин центраяр къир цанвай шегьре рекьералди алакъалу авунин, гьакIни Дагъустандин экономикадин кар алай хилер — хуьруьн майишат, промышленность ва туризм — еримлу авунихъ элкъуьрнавай проектар кьетIен гуьзчивилик квай. ГьакIни еке фикир сергьятдин патав гвай чкайрин рекьер къайдадиз гъуниз гана», — къейдна ада.

ИкI, министрди малумарайвал, 2024-йисуз Дагъустанда, государстводин  программадин сергьятра аваз, транспортдин комп­лексдин хел виликди тухунин рекье 15,9 миллиард манат харжна. Идакай  600 миллион манат федеральный бюджетдай тир такьатри тешкилна. И такьатрихъ гегьенш майданра кIвалахар авунва: цIийи ва я цIийи­кIа туькIуьр хъувунвай 45,5 километр рекьер ва, санлай къачурла, 641,5 метрдин яргъивал алай 5 муьгъ  ишлемишиз вахканва. ГьакIни 398,8 километр рекьер ва, санлай къачурла, яргъивал  362,4 метрдиз барабар тир 13 муьгъ  бинедилай ремонт хъувуна, 6,2 агъзур километрдин мензилда  рекьер къайдада аваз хуьнин серенжемар кьабулна.

РД-дин транспортдин ва рекьерин майи­шатдин министерстводин кIвалахдин асул терефрикай сад «Яшайиш патал къурулушар» милли проектдин сергьятра аваз тамамарун лазим тир  кIвалахрин программа туькIуьрун ва кьилиз акъудун я лагьайтIа жеда.

«Эхиримжи йисара чна Дагъус­тан Рес­пуб­ликадин проектрин дестедин кIвалах цIийикIа туькIуьрна, ам цIийи хъувуна, къул­лугъчийрин­, гьа гьисабдай яз муниципальный тешкилатра кIвалахзавайбурун пешекарвилин дережа датIана хкажзава. Кьилинди ам я хьи, чна и гьерекатра иштиракзавай вири къуллугъчийрин вилик лазим тир агалкьунрив чарасуз  агакьарунин макьсад эцигнава. Вири и крари чаз рекьерин кIвалахар вахтунда ва ерилудаказ кьиле тухудай мумкинвал гузва», — къейдна министрди.

Ж. Салавова гьакIни хабар гайивал, 2024-йисан декабрдиз, инвестицийрин «Же­­мятди ишлемишзавай чилин улакьдин­ юзадай состав, гуьгъуьнлай ам лизингдин сергьятра аваз вугун патал маса къачун» программадин сергьятра аваз, республикадив цIийи 45 автобус агакьна (17 автобус чIехи жуьрединбур ва 28 автобус юкьван жуьрединбур я). 2023-йисуз  гьа и прог­раммадин гьисабдай республикади чIехи жуьредин 47 автобус къачунай.

Министр 2025-йис патал ви­лик эцигна­вай кар алай месэлайрикайни рахана. Кьил­ди къа­чуртIа, иник государстводин­ «Да­гъустан Республикадин транспортдин комплекс вилик тухун» программада къалурна­вай мярекатар кьилиз акъудун ва 484 километр рекьерни­  13 муьгъ (умуми  яргъивал — 1165 метр) кутугай къайдадиз хкун, региондин ва муниципалитет­рин арада авай 6200 километр рекьериз талукь кIвалахар (абур къайдада аваз хуьн, проектар туькIуьрун, эменнидин налог кIватIун, рекьера хатасузвал таъминарунихъ галаз алакъалу серенжемар) кьилиз акъудун, «Яшайиш патал къурулушар» милли проектда вилик эцигнавай макьсадрив агакьарун, районрин центраяр республикадин меркездихъ галаз рекьералди  алакъалу авунин кIвалахар давамарун  ва са жерге маса месэлаяр ква. Гьелбетда, алай йисуз республикадин мулкунал транспортдин алакъадиз талукь тир чIехи (гьуьлуьн ва аэропортунин къурулушар гегьеншарунихъ, чIехи шегьеррин патаривай элкъвена фидай рекьер туькIуьрунихъ, шегьеррин арада­ цIийи кьве электропоезддин гьерекат  кардик кутунихъ галаз алакъалу тир) проектар  уьмуьрдиз кечирмишунин кIвалахарни давамарда.

Региогндин мулкунал алай фе­де­раль­ный рекьерин къурулуш хъсанарунин рекье  къачузвай­ важиблу камарикай заседанидал Ризван Гъазимегьамедова лагьана. Адан гафаралди, асул фикир гузвай месэлайрик республикадин чIехи пуд шегьердин — Хасавюртдин, Махачкъаладин ва Дербентдин — патавай элкъвена фидай шегьреяр туькIуьруниз гузва. Чна идалай виликни хабар гайивал, Хасавюрт шегьердилай элкъвена фидай рехъ туькIуьрунин кIва­лахар активнидаказ кьиле тухузва. «2024-йисан 4-мартдиз и рекьин сад лагьай къван шад гьалара эцигнай. Алай вахтунда лагьайтIа, ина сифтегьан 9 километрда кIва­лахар саки эхирдив агакьнава. И участок мукьвара ишлемишиз вахкуда. Проект 2025-2028-йисара кьи­лиз акъудун патал, санлай къачурла, 24 миллиард манат фикирда кьунва», — лагьана ада.

Дербент шегьердилай элкъве­на фидай рехъ туькIуьрунин кIва­лахарни гьа икI башламишнава: и проектдиз 51,1 миллиард манат чара ийидайвал я. Махачкъа­ла ше­гьердин кеферпатахъай­ эл­къве­на фидай проектдикай ра­хайтIа, къейдна Р. Гъазимегьа­медова, адан проектдинни сме­тадин­ документация алай вахтунда «Глав­гос­экспертиза России» ФАУ-ди ахтармишзава.

«2025-йисан пуд лагьай кварталда чна и проектдиз разивал гунин къарар гуьзлемишзава. Ам кьилиз акъудун патал 31,1 миллиард манат чара авунва». — лагьана ада.

Гегьенш майданра кьилиз акъуд­завай и проектри, гуьзлемишзавайвал, Дагъустандин транспортдин къурулуш  хейлин­ хъсанарун, рекьера хатасузвал­ артухарун ва санлай регион яшайишдинни экономикадин рекьяй виликди тухуз куьмек гун лазим я.

Мярекатдин эхирдай Руслан Алиева, Ризван Гъазимегьамедова ва Жамбулат Салавова РД-дин транспортдин ва рекьерин майишатдин министерстводин, адан идарадик квай маса карханайрин ва тешкилатрин  тафаватлу хьайи къуллугъчийриз гьуьрметдин ­грамотаяр ва чухсагъулдин чарар гана.

Жасмина Саидова