Къацу аптека
Чна виликдай кIерецрикай кхьенай. Амма суалар гилани гузма. Месела, чи кIерецриз «грецкий» вучиз лугьузвайди я? 1000 йис идалай вилик абур Юкьван Азиядай чи патариз гъайибур Грециядай тир савдагарар тир. Гьавиляй абуруз «грецкий» лугьузва.
РикIин тIалар авайбуруз кIерец сад лагьай куьмекчи я. Идалай гъейри, кIерецри ракдин клеткайризни хейлин манийвалзава. Абурук беденди дурумлудаказ кIвалахун патал герек тир ОМЕГА-6 ва ОМЕГА-3 ягълудин сиркеяр лазим кьадар ква. Фтор кваз хьунай абур сад лагьай чкадал ала ва, маса кIерецрив гекъигайла, ибурук антиоксидантар, полифенолар 2 сеферда гзаф ква, ягълу — 70%, белок — 21%, углеводар — 7%, А, С, В дестедин витаминар, бета-каротин, калий, кальций, магний, фосфор, ракь, йод, фтор, цинк. Ибур галачиз чи бедендивай азарриз дурум гуз жедач.
Хъархъун тарар 30 метрдив агакьна кьакьан жеда. Гужлу дувулрин къурулушди патарив гвай дараматрин бинейриз тади гун мумкин я. ГьакI хьайила, цадай чка, фагьум-фикирна, хкяна кIанда.
Хъархъун тарарин кIаник са затIни экъечIдач, вучиз лагьайтIа, абуру йикъа 100 литр яд кужумзава чиликай. КIерецрикай зиянни ава, эгер хвехвериз хъипи мурс акъатнаваз хьайитIа. Недай кьадардикай рахайтIа, абур гзаф тIуьн герек туш: гзаф вуч тIуьртIани, зиян я эхир. Йикъа 30 г. бес я. Гьа икI, кIерецри бедендиз хъсан патахъай ийизвай таъсирдик акатзава:
рикIин тIалар авайбуруз куьмек авун (йикъа 30 г).
ракдиз акси я — чIуру клеткайрин активвал 30-40 процентдин тIимиларзава;
инсанри чеб тух хьанвайди яргъалди гьиссзава, яни гишинвал квадарзава;
беден заланарзавач;
гуьгьуьлар ачухарзава, ахвар хъсанарда, зигьин (память) къуватлу ийида.
Чаз гьакI маса жуьре кIерецрикай ва абурукай авай хийирдикайни суьгьбетиз кIанзава. КIела ва менфят къачу! Исятда туьквенрай «къуьрен карчни» гьатзава, гьаниз килигна, абур жагъурун четин туш.
Бразилиядин кIерецди холестериндин кьадар тIимиларда, дамарар чиркин хьуникай хуьда (атеросклероз), вилерин ишигъ хъсанарда, рикIин, нервийрин азаррин вилик пад кьада, иммунитет мягькемарда, ивида шекердин кьадар къайдада аваз хуьда, бедендин дурумлувал хъсанарда. Йикъан кьадар 2-3 кIерец я.
Кедрдин хвехвери рикIин тIалар авайбуруз куьмекда. Абур нервийрин ва тIуьр фу цIурурдай къурулушриз куьмек я. И хвехвери ивидик квай шейэр къайдада твада, вилерин ишигъ хци ийида, чIулав лекь (печень) гуьнгуьна тваз, хамунин гьал хъсанариз, дамарар михьиз (атеросклероз), ратарин ва хуквадин (желудок) хирерин вилик пад кьаз, иммунитет мягькемариз ва чахуткадин вилик пад кьаз куьмекда. Аялар сагъламдаказ, кIубандаказ арадиз атун, абурун зигьин хъсанарун патални и хвехверикай менфят ава. Йикъан кьадар — 20-50 г.
Арахисдин хвехвери холестериндин кьадар къайдада хуьда, гастритрин, хуквада хер хьунин вилик пад кьада, беден усал (кьуьзуь) хьун явашарда. Арахис гзаф менфятлу хвех я. Амма артритар, артрозар, подагра авайбуру ишлемишна кIандач. ЧIехибуруз йикъа — 20 хвех, гъвечIи аялриз 70 хвех бес я.
Кешью кIерец (ихьтин тIвар алайбурни ава). Адакай дамаррин, кьилин мефтIедин, тIуьн цIурурдай къурулушдиз менфят ава. Иммунитет хкажда, тромбайрикай хуьз, еке давление агъуз вегьез, кпулрин, остеохандрозрин вилик пад кьаз куьмек гуда. Йикъан кьадар — 30 г.
Бадам. Вири кIерецрилай гзаф хийир авайди яз гьисабзава. Бадамди садлагьана инфаркт хьуниз манийвалзава. Ивидик гемоглобин тIимил квайла (анемия), ахвар текъведайла, вилерин ишигъ зайиф жедайла, таб (судороги) акьалтдайла, «рикI кудайла» (кислотность гзаф тирла), хуквада хер ва я дуркIунра къванер авайла, яшлубурун акьул зайиф тахьун патал бадам ишлемишун меслятзава. Йикъан кьадар — 20-25 г кIерец.
Гьуьрметлу газет кIелзавайбур! Сагъламвал хуьз алахъ! Сагъламвал вири туш. Амма, сагъламвал авачиз, вири са затIни туш! ГьакI хьайила, тIебиатдихъ галаз дуст хьухь! Чун тIебиатдиз гьикI килигайтIа, тIебиатни чаз гьакI килигда. Виридаз Аллагь куьмек хьурай!
Башир Шихмурадов,
Теймур Гьабибов
