13-февралдиз Махачкъалада тарихдин «Россия — зи тарих» паркуна Дагъустан Республикадин Кьил Сергей Меликован иштираквал аваз «Яшайишдин эцигунар. Месэлайрин месэла» конференция кьиле фена.
Мярекатдал пешекарри республикадин мулкар вири патарихъай вилик тухунин къайда, шегьерар эцигуниз талукь сиясат, шегьерар эцигунин истемишунар чIурунай жавабдарвилин серенжемар кьабулунин месэла уьмуьрдиз кечирмишзавай гьал веревирдна. Идахъ галаз сад хьиз чи шегьерар яшайиш патал къулайбур гьикI ийидатIа, эцигунар кьиле тухун патал гьихьтин законлу къайдаяр аватIа, проектар финансралди таъминардай къайдадал гьикI элячIдатIа, эцигзавай кIвалерай квартира гьикI маса къачудатIа, гьадакайни рахунар авуна.
Веревирдерив эгечIуналди, Дагъустандин Кьили регионда ва иллаки Дагъустандин шегьерра яшайишдин кIвалер ва капитальный объектар эцигуниз талукь месэлайрин важиблувиликай лагьана.
Лап кар алай ва татугай месэлаяр ада чилерин участокар метлеб авачиз ишлемишунихъ ва законсуз эцигунар кьилиз акъудунихъ галаз алакъалубур тирди къейдна. Сергей Меликова кIватI хьанвайбурун фикир желб авурвал, гзаф вахтара хуьруьн майишатдин ва жемиятдин игьтияжар патал чара авунвай чилерал законсуздаказ ва къайдасузвилелди яшайишдин, алишверишдин объектар эцигзава. Ида чилер ишлемишуниз талукь къайдаяр чIурунал гъизва ва гьакI ришветбазвилиз, кьилдин инсанар девлетлу авуниз куьмек гузва. Санлай къачурла, законсуз и гьерекатри агьалийрин яшайишдин шартIариз ва пландин бинедаллаз шегьерар эцигуниз татугайдаказ таъсирзава.
Гьа гьисабдай яз, законсуздаказ эцигзавай яшайишдин кIвалери ва маса объектри электроэнергиядин, газдин, цин линийрал, куьчейрал, гьаятрал гуж акьалдарзава. Ида, са рахунни алач, шегьерэгьлийрин яшайишдин шартIар пис жедай чкадал гъизва. Идалайни гъейри, ихьтин законсузвилери туризм вилик тухуниз, шегьеррин къурулушар хъсанаруниз манийвалзава.
«Гьелбетда, ихьтин гьалари региондин экономикадин гьалдизни чIуру патахъай таъсирзава. Мисал яз, чавай Махачкъаладинни Каспийскдин арада авай чилерал акатайвал авунвай эцигунрикай лугьуз жеда. Дагъустанда, садавайни хабар такьуна, мугьманханаяр, кафеяр ва гьакI гзаф квартирайрин кьакьан кIвалер эцигун адетдин кар яз гьисабзавай. Хейлин йисара Дагъустандин шегьерра, иллаки Махачкъалада, гьарда вичиз кIани чкадал объектар эцигна. Мукьвал-мукьвал дегиш жезвай гьукумдин органрини ихьтин крар такурдай кьаз алахъна.
И месэлайрин майданар лап гегьеншбур я. Тайин къайдайрал амал тавуна, республикада гзаф квартирайрин 457 кIвал эцигнава. Абурукай 408 Махачкъалада ава. Гьайиф къвезвай кар ам я хьи, законсуздаказ эцигнавай дуьшуьшар мад ва мадни дуьздал акъатзава», — къейдна региондин Кьили.
Гзаф квартирайрин кIвалерихъ алава эцигунар акал хъувун мадни чIуру делил тирдакай лагьана Сергей Меликова.
«Айванрихъ тамам квартираяр акал хъийизва. КIвалерин майданар кьвед, пуд, вад сеферда чIехи ийизва. Идалди шегьердин винел патан акунарни барбатIзава», — лагьана республикадин Кьили.
Дагъустандин мулкуна чилерин участокар метлебсуздаказ ишлемишунин месэла гьялун патал государстводи лап кьетIи серенжемар кьабулна кIанзавайдахъ инанмиш я Сергей Меликов. Чилер ишлемишзавай гьалдал кIеви гуьзчивалун, ара-ара ахтармишунар кьиле тухун ва законар чIурзавайбур жавабдарвилиз чIугун лазим къвезва. Гьа са вахтунда агьалийризни, чилер ишлемишунин къайдайрал амал тавуртIа, гьихьтин нетижайрал къведатIа, гьадакай чирна кIанда.
Сергей Меликова малумарайвал, республикада къейднавай месэлаяр гьялун патал серенжемар кьабулзава. Алатай йисан сентябрдин вацра чилерин участокар законсуздаказ ишлемишуниз талукь яз гьукуматдин комиссия тешкилна. Талукь органри, интернетдикай менфят къачуна республикадин мулкар вири патарихъай вилик тухунин къайда уьмуьрдиз кечирмишзавай гьалдикайни малуматар гана.
Хийир Эмиров
