10-ноябрдиз Каспийск шегьерда яшайишда арадал къвезвай кIеви амукьаяр (ТБО) кIватIдай сад лагьай экопункт ачухуниз талукь шад мярекат кьиле фена. Гила шегьерэгьлийривай лазим тир къайдада кьилди-кьилди кIватIнавай зирзибил иниз гьакъидихъ вахкуз жеда.
Экопункт шегьердин Орджоникидзедин куьчеда ава. И чка гьам кIвачи-кIвачи къекъвезвай, гьамни машинраваз къвезвай агьалийриз иниз чпин зирзибил гъун къулай хьун фикирда кьуна хкянава. Гила шегьерэгьлийривай экопунктдиз шуьше, чарар, пластик, алюминийдин кьватияр вахкуз ва абурухъ тайин тир гьакъи къачуз жеда. КIватIзавай зирзибил, къейд ийин, гележегда масакIа гьялда ва адакай цIийи шейэр туькIуьр хъийида.
РикIел хкин, региондин Кьил Владимир Васильева Каспийск шегьер ТБО масаниз акъуддай цIийи къайда туькIуьрунин ахтармишунин проектдик кутунай. Идара ийидай компанияди и рекье кIвалах активнидаказ башламишда ва цIийивилер кардик кутада, кьилди къачуртIа, жуьреба-жуьре амукьаяр кьилди-кьилди кIватIиз жедай зирзибилдин контейнерар эцигда. ГьакIни махсус техника, зирзибил кIватIдай машинар ва лазим маса алатар къачуда.
Экопункт ачухунин мярекатдай РД-дин тIебиатдин ва экологиядин министр Набиюла Къарачаева къейд авурвал, йисан эхирдалди Каспийск шегьерда ихьтин мад са шумуд чка туькIуьрда.
“Гьелелиг чна Каспийскда ТБО кьабулдай 12 экопункт тайинаруник умуд кутунва. Йисан эхирдалди фикир кьилиз акъуддайвал я. Идалайни гъейри, чна Каспийскда контейнерар эцигдай чкаярни лазим къайдада туькIуьрда. Путулкаяр ва баклажкаяр, гьакIни шуьше кIватIиз жедайвал цIийи жуьредин бакар эцигда”, — лагьана ада.
Къейд ийин, республикадин агьалийривай яшайишда арадал къвезвай кIеви амукьаяр кьабулдай сад лагьай экопункт алай йисан августдин вацра Махачкъалада шад гьалара ачухнай. А чIавуз анал рахай Набиюла Къарачаева, цIийи кам республикадин экология хуьн патал кIетIен важиблувал авайди тирдакай лугьуналди, ихьтин тежриба инлай виликни хьайиди къейднай: “ЧIехи несилдин векилрин рикIел алама жеди, виликдай пионерри макулатура, металлолом ва маса зирзибил кIватIиз, махсус чкайриз вахкузвайди тир. Республикадин тIебиат хуьнин ва экологиядин министерстводин къуватдалди и тежриба чна кардик кухтазва. Инлай кьулухъ “Экология” проектдин сергьятра аваз эцигзавай ихьтин пунктар гьар 10 000 агьалидал са чка гьалтдайвал тайинарда. КIватIнавай зирзибилдикай, ам гьялайдалай кьулухъ спортдин майданар, футбол къугъвадай чкаяр ва са жерге маса шейэр туькIуьрда”.
Гьа са вахтунда Каспийскда ачухнавай пунктуниз кIвале кIватI хьанвай куьгьне ктабар вахкай шегьерэгьли Арсен Юсупова зирзибил кьабулзавай къиметдилай наразивалзава.
“Зун гьеле мектебда кIелзавай аял тир вахтунда чна чарар кIватIиз, вахкуз, жуваз къугъунардай шейэр маса къачудайди тир. Им аялриз чпин зегьеметдалди кьве кепек къазанмишдай лап хъсан рехъ я. Гьа са вахтунда чарар кьабулзавай къимет — 2 манат — са шейни туш лагьайтIа жеда. 8 кг ктабрай чаз 16 манат гана. Им лагьайтIа, аниз фена-хкведай рекьин харжийрин са пайни туш. Зи фикирдалди, кьабулзавай къимет артухар тавуртIа, и серенжемдикай хийир жедач. Бес зирзибил кIватIна, аниз тухунай хьайи пулдихъ са шей кьванни къачуз хьана кIандачни?!”, — лугьузва ада.
Суалар арадал къвезватIани, шак алач, зирзибил кьилди-кьилди кIватIунин ва ам гьакъидихъ вахкунин тежриба, дугъриданни, хийирлуди я. Кьилинди, ам фикирда авайвал уьмуьрдиз кечирмишун ва месэладал кIукI гъун я.
Жасмина Саидова
