РД-дин Кьилин Чарчин цIарцIе аваз

Дагъустан Республикадин Кьил Сергей Меликова РД-дин Халкьдин Собранидиз вичин Чар кIелдайдакай СМИ-рин такьатри кьве гьафте вилик кумаз хабар ганай. Инсанри гьукумдин органри сифте нубатда фикир гана кIанзавай месэлайрикай чпин фикирар лагьанай, теклифар ганай. За чи региондин регьбердин рахунрихъ дикъетдивди яб акална. Ада чи шегьеррин ва хуьрерин агьалийрик секинсузвал кутазвай, ара-бир гьатта наразивилел гъизвай месэлайрикай, чин кьун тавуна, ачухдиз лагьана ва гьукумдин органрал, талукь министерствойрал, ведомствойрал абур кьилиз акъудун тапшурмишна.

Дагъустандин Кьили республикадин вири хилериз, терефриз талукь тамам суьгьбет авуна. Агалкьунар къейдна, кимивилер эзберна, 2030-йисалди Дагъус­тан экономикадин, яшайишдин хилерай вилик тухун патал гъиле кьазвай кьван крарикай лагьана. Абурни гъвечIибур туш. Махачкъаладин аэропорт, гьуьлуьн­ни алишверишдин порт гегьеншарун, цIийи дараматар кардик кутун, Махачкъала, Дербент, Хасавюрт шегьеррин къерехрай фидай рекьер туькIуьрун (федеральный бюджетдай 111 миллиарддив­ агакьна пулар чара ийизва), Буйнакск­дин, Махачкъаладин, Каспийскдин, Избер­баш­дин агьалияр датIана хъвадай михьи целди таъминарунин мураддалди зурба водопроводар тухун, республикада зирзибилдин месэла гьялдай карханаяр эцигун, республикадин рекьер гегьеншарун, муниципалитетра образованидин, здравоохраненидин, культурадин цIийи дараматар эцигун, куьгьне хьанвайбур бинедилай туькIуьр хъувун…

Эхиримжи пуд йисуз, федеральный, республикадин махсус программайрин, милли проектрин гьисабдай пулунин такьатар чара ийиз туналди, Дагъларин уьл­кведа цIудралди цIийи школаяр, аялрин бахчаяр, ФАП-ар эцигна, яшайишдин метлеб авай гзаф кьадар дараматар бинедилай туькIуьр хъувуна. Вилик йисара гьич тахьай крар.

Хайи макандал рикI алай, ам абад авунин кардик вичин зегьметдин пай кутазвай гьар садаз республикада хъсан патахъ жезвай дегишвилер аквазва. Гьи терефдихъ вил вегьейтIани, цIийивилер ава. Чка-чкада цIийи рекьер, аваданламишнавай майданар, дараматар, карханаяр, майишатар арадал къвезва.

Эгер алатай йисара республикадин­ экономика 12-18 процентдин агъуз ават­натIа, шаз 5 процентдин виниз акъатна. Иник промышленностдин, хуьруьн майишатдин, эцигунрин хилерин зегьметчийри кутунвай пай виле акьадайди я. Респуб­ликади и хилерай уьлкведа кIвенкIвечи чкаяр кьунва.

Гьайиф хьи, къанажагъдиз буьркьуь бязибуруз саки виридан руьгь хкажзавай и хъсан дегишвилер аквадай я рикI, я руьгь авач. Абур Дагъустандин Кьили, РД-дин Гьукуматди галай-галайвал, рес­публика экономикадин, яшайишдин рекьяй вилик тухунин стратегиядин къалурунар уьмуьрдиз кечирмишун патал тешкилнавай зурба кIвалахда нукьсанар жагъуриз, дагъустанвияр патал уьмуьрдин лайихлу шартIар тешкилзавай ксарин тIварарихъ туьгьметдин, фитнедин, тапан гафар лугьуз алахънава. И карда абуру социальный сетрикай гегьеншдиз менфят къачузва.

Вичин Чар кIелдайла, Сергей Меликов гьа и месэладални акъвазна.

— Дагъустандин халкьдин шаир СтIал Сулейманан тIварунихъ галай парк аваданламишуниз талукь яз социальный сет­­риз наразивилин веревирдер акъуднава, — лагьана региондин Кьили. — Де лагь, идакай гьи шегьерэгьлидиз ва я мугьмандиз зиян хкатзава? Пара сагърай чи сенатор Сулейман Керимов, пулдин та­кьатар ада чара авуна. Къе парк михьиз дегиш хьанва. Дивандал ацукьна, интернетдиз вижесуз, гьахъсуз баянар гудалди, къарагъна, паркуниз фена, устIарриз куьмек ганайтIа, хъсан тир.

Дугъриданни, интернетдиз тапан ихтилатар кхьизвайбур, кимерал, инсанар­ кIватI хьайи чкайрал республикадин регь­бер­дин, Дагъустандин гьукуматдин­ бе­гьер­лу, лишанлу кIвалахдиз къимет та­гуз­вайбур, абурукай чIуру хабарар чу­кIур­завайбур, умуми кIвалахриз кьецI гузвайбур, республикада гьалар къизгъин хьана кIанзавайбур я. Дагъустанди виликди камар къачун ахьтинбуруз лап залан я.

Гьелбетда, ахьтин сад-кьведавай гье­рекат къачунвай ва халис капитанди регьбервал гузвай гими кьулухъ чIугваз ва я ам акъвазариз жедач. С. Меликован­ къаст Дагъустан дотациядин республикадин жергейрай акъудун, экономикадин­ нетижаяр 10-15 процентдин, агьалийрин­ дуллухрин кьадар артухарун, инсанриз кIвалахдай алава чкаяр арадал гъун, да­гъустанвийрин яшайишдин дережа хкажун я.

Вири и планар кьилиз акъуддай ре­кьер-хуьлер гзаф ава. Федеральный, рес­публикадин махсус программайрик, милли проектрик экечIун, инвесторар желб авун, шегьерда ва районда кIвалах вилик тухудай кутугай шартIар тешкилун.

ГьакIни Сергей Меликова вичин рахунра къайдадик квачир рекьери, коммунальный сетар бес тахьуни, яшайишдин объектралди бес кьадарда таъминар тавуни неинки дагълух районрин, хуьрерин, гьакI шегьеррин агьалиярни кIеве твазвайди къейдна.

Региондин регьберди гьукумдин, муниципалитетрин, къайдаяр хуьдай органрин, ведомствойрин къуллугъчийривай республикадин агьалийриз мукьва хьун, абурун дерди-гьал, наразивилер арачийривай ваъ, чпи чирун ва, гежел тевгьена, талукь серенжемарни кьабулун истемишна. Агьалийрин арзайриз жаваб гун патал республикадин ЦУР (Центр управления регионом) кIвалахдик кутунни къенин йикъан истемишун я. Регьберди и жигьетдай кIвалах гъиляй ахъайнавай са бязи министерствояр, ведомствояр критика авуна.

РД-дин Халкьдин Собранидин алатай йисан зулун сессиядал Сергей Меликова ачухдиз лагьанай: «За чи гзаф миллетрикай ибарат халкьдин ва чи машгьур бубайрин вилик жуван хиве гьатзавай зурба жавабдарвал вири руьгьдалди гьиссзава. Тарихдин чIехи ирс хуьналди, давамаруналди, республика патал жувалай алакьдай вири хъсан крар авун зи буржи жеда. Зи кIвалахдин, вири уьмуьрдин макьсад, гьа виликдай хьиз, чи инсанриз ва чи Ватандиз къуллугъ авун я. Зун патал и кар виридалайни багьа я».

Чаз аквазвайвал, уьлкведа ва Кеферпатан Кавказда еке гьуьрмет авай го­сударстводин деятель вичин гафарин­ иеси я. Ада республикадин сагълам, къа­нажагълу вири къуватар галаз Дагъларин уьлкве абадвилихъ тухузва. Къува­тар­ ва сагъвал гурай Дагъустандин регьбердиз!

 Абад  Азадов