(Эвел — 34-нумрада)

Сабур авун

Исламди сабур авунихъ пуд жуьредин крара эвер гузва: 1.Аллагьдиз итIа­атлувал, ибадат авунин карда, та ам тамамдиз ада ийидалди; 2.жув гунагь кардикай хуьнин карда; 3.кьадар-кьисметдин четин крарал гьалтайла. Аллагь — Таалади лагьанва: (3-сура, 200-аят, мана): “Эй иман гъанвайбур! Сабур ая куьне (куь диндал), (сабурзавай куь душ­мандилай) мадни сабурлу хьухь, ва “сергьятар хуьз акъваз” куьн (Аллагьдин рекье жигьад твах), (Аллагь­дихъай) ки­чIе хьухь (квез) — квехъ агалкьу­нар же­дайвал!”.

Мад са аятда лагьанва: (31-сура, 17-аят) — (Лукьманан кьисадикай раханва), (мана): “Я зи хва! КапI ада? ая, дуьз (хъсан) кар авун эмир ая, нагьа­кьан (айиб алай) кар авун къадагъа ая, ва сабур ая ви кьилел атайдан жигьетдай. Гьакъикъатда, ам — (Аллагьди важиблу авунвай, чпел) кьетIивал (кIеви­вал) авун лазим крарикай я”.

Гьадисда лагьанва: “…Ва вуж сабур ийиз алахъайтIа, адаз Аллагьди сабур гуда. Лап хийирлу ва лап гегьенш ба­гъиш — (Аллагьди) сабур багъишнавай касдин багъиш я” (Бухарий, Муслим). Мад са гьадисда къейднава: “Къуватлуди кьуршахар (юкьварар) кьазвайди туш, дугъриданни, къуватлуди, хъел (ажугъ) атайла, вичи вич хуьзвайди я” (Бухарий, Муслим).

Пайгъамбарди (къуй Аллагьдин патай салават ва саламар хьурай вичиз) гьакIни лагьанва: “Сабур ишигъ (экв) я!” (Муслим).

Маса са гьадисда къейднава: “Ажеб­ди я муъмин касдин кар, дугъриданни, адан кар хийирдинди я. Ахьтин гьал садазни авач, анжах муъмин касдилай гъей­ри. Эгер адан кьилел шад кар атай­тIа, ада шукур ийизва ва ам адаз хийир я, эгер адан кьилел четин (пис) кар атайтIа, ада сабур ийизва ва ам адаз хийир я” (Муслим). Мад са гьадисда лагьанва, (мана): “Аллагьдиз (вичин патай) низ хийир гуз кIан хьайитIа, Ада адаз мусибатар (четинвилер) гуда” (Бухарий).

Ибн Масъуд асгьабди (Аллагь рази хьурай вичелай) хабар гузвай гьадисда­ лагьанва: “Гуя зун килигзава Аллагьдин Расулдиз (къуй Аллагьдин патай салават ва саламар хьурай вичиз), ада пайгъамбаррикай са пайгъамбардин гьикая ахъайзава: вич адан халкьди яна (гатана), ивияр акъудна ва ада ивидикай вичин чин михьи хъийизвай лугьузва: “Я Аллагь, зи халкьдилай гъил къачу, гьакъикъатда абуруз чизвач!” (Бухарий). Хаббаб ибн Аратт асгьабди (Аллагь рази хьурай вичелай) лугьузва: “Чна шикаятна Аллагьдин Расулдиз (къуй Аллагьдин патай салават ва саламар хьурай вичиз) ам Кябедин хъендик вичин партал кIаник кутуна ацукьнавайла. Чна лагьана: Вуна чаз (Аллагьдивай) куьмек тIа­лабнайтIа ва чаз дуьа авунай­тIа!.. Ада (къуй Аллагьдин патай салават ва саламар хьурай вичиз) лагьана: “Дугъриданни, квелай вилик хьайи (муъмин) ксарикай са итим кьуна, фур эгъуьнна ам гьана твазвай. Ахпа мишер гъана, адан кьилел эцигна, ам атIана кьве патал пайзавай. (Маса муъмин кас) (кьил эвядай) ракьун рекъиналди акI эвязавай хьи, адан кIарабрилай якIар алудиз, чара ийизвай. (Ахьтин азаб гузвайтIани, абуру эхзавай, сабурзавай ва а муъмин кас) а карди Аллагьдин диндилай алудзавачир (дин гадарзавачир)” (Бухарий).

Аллагьдал “таваккул” авун (Адак еке умуд кутун)

Мусурман касдиз вири крара Аллагьдал “таваккул” авун важиблу кар тирди якъин я ва адаз и кар ибадатдик акатзавайдини чизва. Вучиз лагьайтIа, а кар Ал­­лагь-Таалади эмирнава: (5-сура, 23-аят, мана): “…Ва (са) Аллагьдал “таваккул” ая (куьне), эгер куьн муъминар ятIа!”.

Мад са аятда лагьанва: (3-сура, 122-аят, мана): “…Ва къуй (са) Аллагьдал таваккул авурай (еке умуд авурай) муъминри!”.

Таваккул (адан мана ва баян) инсанди тайин тир са месэладин жигьетдай ви­челай алакьдай вири крар авурдалай кьулухъ рикIелди Аллагьдик еке умуд кутун, Адакай даях кьун я. Ада гьакIни кьа­тIана кIанда вичин чалишмиш хьунрин нетижа (эхир) са Аллагьдилай аслу тирди. И кардихъни ам инанмиш хьун герек я. Яни таваккул амал авун ва умуд авун я — рикIе секинвал ва архайинвал аваз, якъин инандирмишвал аваз Аллагьдиз кIан хьайи кар жедайдахъ ва Адаз такIан кар гьич тежедайдахъ. Ада хъсан кар авурдан суваб садрани квадардач!

Пайгъамбардин (къуй Аллагьдин патай салават ва саламар хьурай вичиз) гьадисда лагьанва, (мана): “Эгер куьне Аллагьдал лазим тирвал “таваккул” ийиз хьайитIа, Ада квез ризкьи гуда къушариз рузи гузвайвал: абур пакамахъ чпин мукарай рекье гьатзава буш (ичIи) руфунар гваз ва нянрихъ хквезва ацIай руфунар гваз” (Агьмад). Мад са гьадисда къейднава, (кIваляй экъечIдайла лугьудай дуьа яз): “Бисмиллягьи, таваккалту гIала Аллагьи, ва ля гьавла ва ля къуввата илля биЛлягь”.

Ямин Мегьамедов, диндин рекьяй алим

(КьатI ама)