Аялар тербияламишунин карда музыкади важиблу чка кьазва. Музыкадиз “инсандин руьгьдин гуьзгуь” гьавайда лугьузвач. Адан хъсан таъсирдикди аялдиз дуьз рахаз, чун элкъвена кьунвай дуьнья чирзава, физический, акьулдин рекьяй виликди физва.

Музыкадихъ галаз аял гьикьван фад таниш хьайитIа, гьакьван хъсан я. Аялдин уьмуьрдин сифте ругуд йис инсандин психологиядин вири кьетIенвилер арадал атунин карда виридалайни важиблубур я.

ИкI, мектебдилай вилик квай идарайра кIвалахзавай музыкадин муаллимдин кьилин везифайрик аялриз лап гъвечIи чIавалай музыкадин сирер чирун акатзава. Им аялдикай пешекар музыкант авун лагьай гаф туш. Важиблуди мектебдиз тефенвай аял му­зыкадин гъавурда акьун, ада музыка­далди вичин фикир лугьун, музыкадин гьиссер кIватIун ва алакьунар дуьздал акъудун я. Вилик  квай  месэла  кьилиз  акъудунин  карда гьар са муаллимдиз музыкадин къу­гъун­ри,  аялрив  манияр  ягъиз  ва  кьуьлер  ийиз туни, жуьреба-жуьре композиторрин ярат­мишунрихъ яб акалуни, аялар милли музыкадин алатрихъ галаз танишаруни куьмек гуда.

Аялдихъ музыкадин искусстводай  бажа­рагъ аватIа, ам и жигьетдай  виликдини фида. Муаллимди аял къати ван алаз акъатзавай сесеривай яргъа авун лазим я. Музыка кIевиз кутуна кIандач, гьикI хьи, и карди аялдин нервийриз таъсирзава, адан ахвар ва иштягь чIур жезва. Аялдиз япарал гьалддай ван къати ийидай алатрай, гьакIни чIехибурун аудиториядиз талукь тир яратмишунрихъ (чаз гьар юкъуз­ радиодай, транспортда, телевизордай ван къвезвай залан музыкадихъ) яб акализ туна кIандач.

Аял вичин яшарив кьадай, тайин тир мана авай, гьиссер (язух атун, рикI кун, регьим атун ва мсб.) арадал гъидай музыкадихъ галаз та­нишарна кIанда. Аялди классикадин музыкадихъ яб акалунни гзаф хийирлу я: В.Моцартан, Л.Бетховенан, А.Вивальдидин, П.Чайковскийдин. ИкI аялдиз музыкадин дад чир жеда, адан кьатIунар, гьиссер генани гужлу жеда.

Аял музыкадин рекьяй тербияламишунин карда хизандин везифаярни рикIелай алудна виже къведач. Музыкадин муаллимди а темадай диде-бубайрихъ галаз суьгьбетар авун, меденивилин рекьяй аялрин чирвилер гегьеншарунин карда музыкадин роль, музыкальный яратмишунри ийизвай таъсир чирун герек я.

Эдуард Ашурагъаев