2024-йисуз  Государстводин сад тир имтигьан (ЕГЭ), вузрик экечIун фикирдик хьунилай аслу тушиз, 11-классрин вири выпускникри вахкуда. РФ-дин прос­вещенидин министерстводин ва Рос­обр­надзордин саналди тир буйругъдал­ди ЕГЭ тухудай вахтар тестикьарнава — асул вахт 2024-йисан 23-майдилай 11-июндалди давам жеда.

Къейд ийин, чна идалай виликни хабар гайивал, 2024-йисуз мектебар акьал­тIарзавай аялриз  са тарсунай ЕГЭ цIийи кьилелай вахкудай мумкинвал ганва. И кар патал алава кьве югъ чара ийида.

ЕГЭ асул вахтунилай фад вахкудай йикъар 23-мартдилай 12-апрелдалди давам хьана. Резервдин йикъар — 15-апрелдилай 22-апрелдалди.

ЕГЭ

23-майдилай  2024-йисуз ЕГЭ вахкудай асул вахт алукьнава. ИкI,  23-майдиз  аялри  географиядай, литературадай ва химия­дай имтигьанар вахкана. 28-майдиз — урус чIалай. 31-майдиз математикадин бинелу  ва пешекар дережайрай ЕГЭ-дин имтигьанар кьиле фена. 4-июндиз — обществознанидай, физикадай. 7 ва 8-июндин йикъара   жаванри къецепатан уьлквейрин чIаларай (ингилис, испан, китай, немс, френг) (раха­на, жаваб гудай пай) ва информатикадай  чпин чирвилер ахтармишда. 11-июндиз биологиядай, тарихдай ва къецепатан уьл­квейрин чIаларай (ингилис, испан, китай, немс, френг) (кхьена жаваб гудай пай) имтигьанар кьиле фида.

Резервдин йикъар: 13-июнь — география­, литература, обществознание, физика; 17-июнь — урус чIал; 18 июнь — къецепатан уьлквейрин чIалар  (ингилис, испан, китай, немс, френг) (рахана, жаваб гудай пай), тарих, химия; 19-июнь — биология, къецепатан уьлквейрин чIалар  (ингилис, испан, китай, немс, френг) (кхьена, жаваб гудай пай), информатика; 20-июнь — математикадин бинелу  ва пешекар дережаяр; 21-июнь — тарсар гузвай вири предметрай.

Имтигьан цIийи кьилелай вахкуз жедай­ йикъар: 4-июль — къецепатан уьлквейрин чIалар (ингилис, испан, китай, немс, френг) (кхьена, жаваб гудай пай), информатика, обществознание, урус чIал, физика, химия­; 5-июль — биология, география, бинелу ва пешекар дережадин математика, къецепа­тан уьлквейрин чIалар (ингилис, испан, китай, немс, френг) (рахана, жаваб гудай пай), тарих, литература.

Алава тир вахт: 4-сентябрь — урус чIал; 9-сентябрь — бинелу дережадин математика; 23-сентябрь — бинелу дережадин математика ва урус чIал.

Имтигьан давам жедай вахт. ЕГЭ-дин имтигьанар (тарсунилай аслу тушиз) чкадин вахтунин пакаман сятдин 10-даз башламишда. Математикадай (бинелу дережа)  физикадай,  литературадай,  информатикадай ва  ИКТ-дай, биологиядай — 3 сятни  55 декьикьада давам жеда; урус чIалай, химиядай, обществознанидай, тарихдай — 3 сятни 30 декьикьада;  къецепатан уьлквейрин чIаларай (кхьена, жаваб гудай пай) — 3 сятни 10 декьикьа; бинелу дережадин математикадай, географиядай, китай чIалай — 3 сят; ингилис, немс, френг ва испан чIаларай рахана, вахкудай имтигьан — 17 декьикьа, китай чIалай — 14 декьикьа.

РД-дин информация гьялунин ва ГИА тешкилунин крарай региондин центрадин (РЦОИ) делилралди, алай йисуз Дагъус­танда 12 571 касди ЕГЭ вахкун патал арзаяр ганва. Идакай РД-дин образованидин­ ва илимдин министерстводи хабар гузва.­  ГьакIни малум хьайивал,  Дагъустандин выпускникри  алай йисуз виридалайни гзаф хкягъай профилдин тарсарик акатзава: био­логия — 650 кас, химия — 4 261, общест­во­знание — 4 123, математика (пеше патал хкязавай дережа) — 2 480, тарих — 2072.

ОГЭ

21-майдиз Дагъустанда умуми образованидин асул программайрай (ГИА-9) нетижаяр кьадай государстводин аттестациядин асул вахт башламишна. ГИА-9 программадин асул вахтунда имтигьанар республикадин мектебра кIелзавай 46 агъзур аялди вахкузва.

ОГЭ кьиле тухун патал Дагъустан Рес­пуб­ликада образованидин идарайрин мул­ка­рал имтигьанар вахкудай 149 чка (ППЭ) туь­кIуьрнава. Идалайни гъейри, УФСИН-дин­ би­недаллаз ОГЭ-дин къайдада имтигьанар вах­кудай 4 ППЭ ва кIвалера 41 ППЭ арадал гъанва.

2024-йисуз ОГЭ вахкунин кьетIенвал ам я хьи, имтигьанар аялри  чарасуз тир 2 тарсунай (урус чIал ва математика), гьакIни чпи хушуналди хкягъай 2 тарсунай вахкузва.

ОГЭ вахкудай ихтияр гун патал  9-классар акьалтIарнавай аялри урус чIалай нетижаяр кьадай ахтармишунай (собеседование) «зачет» къачун лазим тир. «Незачет» эцигай ва я гьисаба кьаз жедай себебар аваз имтигьандиз татайбур патал ам цIийи кьилелай вахкунин макьсаддалди алава 2 югъ чара хъийида.

9-классра кIелзавай аялар патал асул вахт къецепатан уьлквейрин чIа­ларилай башламиш хьана. 21-22-майдин йикъара ингилис чIалай имтигьанар (рахана ва кхьена жаваб гудай паяр) 700 аялди вахкана. ГьакIни имтигьанар кьиле фена:  27-майдиз — биология, информатика, обществознание, химия; 30-майдиз — география, история, физика, химия; 3-июндиз — урус чIал. ОГЭ-дин вахт 14-июндалди давам жеда:  6-июндиз — математика; 10-июндиз — география, информатика, обществознание; 14-июндиз — биология, информатика, литература, физика.

Резервдин йикъар: 24-июнь — урус чIал; 25 ва 26-июнь вири тарсарай (урус чIал ва математика квачиз); 27-июнь — математика;­ 1 ва 2-июль — вири тарсарай. Алава вахт 3-сен­тябрдилай 13-сентябр­далди давам жеда.

Вири имтигьанар па­­каман сятдин 10-даз баш­ламишзава. ППЭ-диз гьахьдай вири­ ракIар­­­­рал­  ракьун шей­эр жагъур­дай тадаракар­ эцигнава, жував гваз ту­хузвай вири шейэр и кар патал махсусдаказ чара авунвай чкада тазва. Имтигьан кьиле тухузвай чкадиз жував гваз тухун лазим я: паспорт (акьалжнавай жилд алачиз), чIулав гелдин паста авай къелем, хъвадай яд ва шоколаддин плитка (къизилверекь галачиз).  Аялар ва абурун диде-бубаяр тагькимарзавайвал,  ППЭ-диз телефонар, смарт-сятер, куьмекдин материалар тухун къадагъа я. Гьар са аудиторияда видео-ахтармишун кьиле тухузва. Къайда чIурай аялар имтигьандай акъудзава.

РД-дин РЦОИ-ди хабар гузвайвал, 3-июндиз урус чIалай кьиле фейи имтигьанда Дагъустандин мектебрин 9-классар акьалтIарнавай 44 273 аялди иштиракна. Тапшуругъар тамамарун патал абуруз 3 сятни 55 декьикьа вахт ганвай. Центради рикIел хкизвайвал, умуми асул образованидин гьакъиндай шагьадатнама къачун патал, гьич тахьайтIа, 15 балл (къимет — «3») къазанмишун чарасуз я.

2024-йисуз ЕГЭ-дин нетижайриз талукь яз Россиядин регионрин  вири делилар Рос­обрнадзордин информациядин официальный сайтда чапзава.

ГИА-дин (ОГЭ, ГВЭ) нетижаяр пас­портдин куьмекдалди  чирун патал  регион­дин порталдикай менфят къачуз жеда. Инал къейд ийин, гьар са региондиз  ГИА-дин нетижаяр чирдай вичин кьилдин къайда ава (вирибур патал сад тир федеральный къуллугъ авач). Бязи регионра и кар Гос­къуллугърин порталдин куьмекдалди ийиз­ жезва.­

Пулдин пишкеш

Дагъустандин властри ЕГЭ-дай 95-далай гзаф баллар къачур  аялриз  пулдин премия гуда. Идакай региондин Кьил Сергей Меликова хабар гана. Ада рикIел хкайвал, ЕГЭ-дай имтигьанра 100 баллдин агалкьунар хьанвай выпускникриз ихьтин пишкеш гунин адет къуватда аваз са шумуд йис я. «Зи фикирдалди, 100 баллдив са тIимил кьван агакь тавур  аялризни пулдин куьмек гун адалатлу кар жеда», — лагьана ада.

Сифте сеферда ихьтин шабагь Дагъус­танда 2021-йисуз кардик кутунай. ГьакIни пулдин такьатар образованидин федераль­ный проектра ва Вирироссиядин чIехи олимпиадайра гъалиб хьайи ва я пишкешдин чкаяр кьур аялриз гузва. 2023-йисуз ЕГЭ-дин имтигьанра виридалайни виниз балл региондин мектебрин 29 выпускникди къазанмишна.

Жасмина  Саидова