Технический илимрин доктор, профессор  Абдул  Гьажибалаевич Баламирзоев Сулейман-Стальский райондин чIехи ва гуьрчег хуьрерикай сад тир, къацу багъларин юкьва авай Вини СтIалдал 1958-йисан 13-январдиз дидедиз хьана. Гьеле аялзамаз ада вичихъ дерин чирвилер къачудай еке къастар авайди къалурнай.

Абур кьилиз акъу­дунин мураддалди ада Урусатдин Новосибирск шегьердиз фин кьетIнай… А.Баламирзоев вичин уьмуьр акьалтзавай несилдиз хъсан чирвилер ва тербия гун патал­, къуватар ва пулдин такьатар гьайиф татана,­ зегьмет чIугвазвай ксарикай сад я. И йикъара Абдул муаллимди вичин уьмуьр­дин 60 йисан юбилей къейдда… Мубаракрай!­

Математика — газетрин пипIерал

Чирвилер къачун, тарс кIан хьун муаллимдилайни гзаф аслу тирди, инкар ийиз жедач. Абдул Баламирзоеваз математика виридалайни гзаф кIан хьунин “себебни” математикадин тарсарин муаллим тир. Вини СтIалрин хуьруьн школада 4-классда кIел­дайла математикадин тарсар рагьметлу Балакъардаш муаллимди гузвай. И чIа­вуз 3 ва 4 знакдин рекъемар кваз эцигунар ва зарб авунар квай примерар столбикра аваз гьялдайла тетраддин сад-кьве чар санал куьтягь жезвайвиляй, бубани девлетлу кас туширди ва школадиз физвай 5 аял хизанда мад авайди кьатIана, ада тетрадь кьенят хьун патал задачайриз ва примерриз талукь “яргъияр” газетрин пипIерал, тетраддани анжах са жаваб  кхьидай. А.Баламирзоеван буба почтальон тир, гьавиляй газетдин чарарикай дарвал авачир.

Са шумудра кIвалин кIвалах ахтармишдайла муаллимдиз А.Баламирзоева за­да­ча­яр ва примерар тетрадда дуьз кхьиз­вай­ди, амма абур гьялнавай къайда авачирди акуна. Са юкъуз Балакъардаш муаллим жавандин кIвалин кIвалахдиз килигна, “Доскадал фена, вуна пример гьикI гьял­на­ва­тIа, кхьихь кван!” лугьуда. Пример са ягъалмишвални авачиз гьялайди акурла и сефердани, адалай гуьгъуьнизни муаллимди жавандин тарифар мукьвал-мукьвал ийиз хьана. И карди Абдул Баламирзоеван рикIик мадни хъсандиз кIелунин гьевес кутазвай. Гьа икI са тIимил вахтарилай математика жавандин виридалайни рикI алай тарсуниз элкъвена. Им ада амай предметар кваз кьазвачир лагьай чIал тушир. КIва­лин кIвалах тавуна ам школадиз садрани фенач, гьатта муаллимди и кар ахтармиш тийидайди чидай вахтарани ада ихьтин чIурувилиз рехъ ганачир. Школада ам я надинж аялни тушир­.

Чирвилер — еке девлет

1976-йисуз хайи хуьре 10-класс хъсан къиметар аваз акьалтIарна, Абдул Баламирзоев Новосибирскдин университетдик экечIун патал рекье гьатнай. А чIавуз вири жегьил гадайриз эцигунардай институтрик экечIун хуш тир. Хабар кьурбуруни вирида чеб ПГС-диз (промышленно-гражданское строительство) чирвилер къачуз физвайдакай лугьудай. А вахтара гадайри, санал кIватI хьана, студентри хьиз, математикадай задачаяр гьялдай. Сада-сад тийижир месэлайрин гъавурда твадайди тир. Математикадин ктабра А.Баламирзоева гьял тавур задача амачир жеди.

Шикилар, чертёжар хъсандиз чIугваз чидачиртIани, гьеле  школада 9-10-класс­ра кIелдай вахтара физикадинни математикадин “Квант” журнал кхьизвай А.Баламирзоеваз анай четин задачаяр гьялун гзаф хуш тир. И журнал себеб яз жегьилдиз Новосибирскдин университет хъсан кIелзавай студентар авай чка тирди чир хьанвай, адан мурадни вич анин студент хьун тир. Новосибирскдиз акъатайла адаз вичиз кIелиз экечIиз кIанзавай университет мадни са кьадар яргъа, “академ-ше­гьерда” авайди чир жезва. Хуьруьн аял яз, 10-класс акьалтIар­далди хуьряй патаз экъечI тавунвай адаз, садлагьана Новосибирскдизни акъатайла, анай мадни яргъаз фин хъсан акунач. Ина таниш хьайи юлдашрин меслятдалди ада документар Новосибирскдин эцигунардай институтдиз вугудайвал хьана. Амма урус чIалай сочиненидай  — 3, физикадайни математикадай 4 къиметар къачур ам, еке конкурс аваз, кIелуник акатнач.

Августдин вацра хайи хуьруьз хтайла вирида ам “Са вун тир чна еке умудар ку­тун­вайди, вунни акат тавурла, мад вуж акат­да!?” келимайралди къаршиламишна. Гьа и йисан зулухъ Абдул Баламирзоев Ва­тандин вилик вичин хиве авай буржи тамамариз фена. Кьве йисалай армиядай хтайла, ам М.В.Ломоносован тIварунихъ галай Москвадин госуниверситетдин механико-математический факультетдин гьазурлухвилин курсарик экечIна. 1984-йисуз анаг хъсан чирвилер аваз, механиквилин пеше къачуналди,  акьалтIарна.

Зегьметдин ва илимдин рехъ

1984- йисуз ам Махачкъаладиз хтана, зегьметдин рехъни ада Г.М.Кржижановскийдин тIварунихъ галай энергетикадин илимринни ахтармишунрин институтдин (ЭНИН) Дагъустандин филиалда  кIвала­ху­нилай башламишна. Ина ада тамам 10 йисуз илимдин гъвечIи къуллугъчивилелай илимдин чIехи къуллугъчивилел къведалди зегьмет чIугуна.

Гуьгъуьнлай, 1994-2000-йисара, А.Баламирзоева ДГТУ-да математикадин кафедрада старший преподаватель ва доцент яз кIвалахна. И ва гуьгъуьнин йисара ам илимдални рикIивай машгъул хьана. Нетижада 1996-йисуз ада Новочеркасскдин мелиорациядин академияда технический илимрин кандидатвилин, 2006-йисузни “А.Н.Костякован тIварунихъ галай мелиорациядин ва  гидротехникадин Вирироссиядин илимдинни ахтармишунрин институт” ГИИ-да док­тор­вилин диссертацияр агалкьунралди хвена.­

1997-йисуз Москвадин автодорожный институтдин (МАДИ) филиал Махачкъалада ачухай йикъалай инихъ и вузда ада кIе­лунрин рекьяй отделдин начальник, декан, кафедрадин заведующий яз зегьмет чIугу­на. Къенин юкъуз ада ина прикладной математикадин кафедрада профессор яз кIва­лах давамарзава.  РФ-дин кьилин профессиональный образованидин гьуьрметлу, РД-дин образованидин лайихлу работник Абдул Гьажибалаевича куьмек ва хъсанвал тавур студент, гьатта муалли­мар­ни и вузда бажагьат жагъида.

Жегьил несилдин къайгъудар

Абдул муаллимдихъ галаз чун Вини СтIалдал ада вичин харжийрихъ “Илимдиз кам” лишандик кваз математикадай 2-сеферда олимпиада кьиле тухузвай вахтунда таниш хьанай. Ада аялрин чирвилер гьакъикъатда ахтармишун, абурувай имтигьанар кьун патал вичихъ галаз хайи хуьруьн школадиз МГУ-да санал кIелай вичин дуст, яхулви Гьабибуллаев Гьабибуллагь, ДГУ-дин математикадин факультет акьалтIарнавай, вичин ери-бине Хив райондин Хъукьварин хуьряй тир Аскеров Аскерни хканвай. РикIел хкайтIа пис жедач, сифте йисара олимпиада анжах Вини СтIалрин юкьван школада 9-11-классра кIел­завай аялрин арада тешкилзавай, абурун чирвилерин ери ахтармишзавай, хъсандиз кIелзавай аялар руьгьламишунин ва абурун гележег математикадихъ га­лаз алакъалу авунин мураддалди кьиле тухузвай. Тафаватлу хьайи аялриз пулдин пишкешар, гьуьрметдин грамотаяр гузвай. Аялриз чирвилер гузвай муаллимрин руьгьни хкажзавай. Гуьгъуьнлай ана Сулейман-Стальский райондин вири школайра кIелзавай аялриз чпин чирвилер къалурдай мумкинвал хьана. Къенин юкъуз­ и олимпидада саки вири республикадин дережада аваз тешкилзавай важиблу серенжемдиз элкъвенва. ЦIинин йисуз олимпиада 12-сеферда кьиле тухун пландик ква.

Гьа сифте йисарилай эгечIна, гьатта приздин фонд са акьван екеди тушир вахтундани, олимпиададин тешкилатчидивай аялрик руьгь кутаз ва абуруз чпин алакьунар къалурун патал бягьсериз экъечIдай мумкинвал гуз алакьнай. Инал къейд ийиз кIанзава, сифте йисара олимпиада кьиле тухунин вири харжияр кьилди са Баламирзоеврин хизандин патай ийизвайбур тир. Пуд йис алатайла, олимпиадада 5-класс­ди­лай башламишна аялар желб ийиз эгечI­на. ИкI, яни 6 йисан вахтунда, аялриз чирви­лер къачудай ва илимдиз кам вегьедай мум­­кинвилер артух жезва. Алатнавай йиса­ра и серенжемдин иштиракчийрин география ва кьадарни хейлин артух хьун, и серенжем тухунин карда куьмекар гудай тек-бир спонсорарни майдандиз акъатун, гьелбетда, хъсан кар я. Алай девир чирвилерин­ди, математика лагьайтIа, илимрин шагь тирди агьалийри къвердавай генани аннамишзава.

Лагьана кIанда хьи, Абдул муаллим са олимпиада кьиле тухунал сергьятламиш хьа­на акъвазнавач. Кьасумхуьруьн 1-нумрадин юкьван школада математика чириз кIанзавай, бажарагъ авай аялар патал, “Гьяд йикъан школа” яз, математикадай класс ачух­на им кьвед лагьай йис я. Ана алай вахтунда 5,6,7-классра кIелзавай аялри математикадай чпин чирвилер хкажзава. Гуьгъуьнин йисара ина 8-классра кIелзавай аялризни ихьтин мумкинвал жеда. Абдул Гьажибалаевич инанмиш тирвал, мукьвал вахтара математикадай олимпиадада хуьрерин школайрай тир аял­рини 1-чкаяр кьада. Гьелелигда лагьай­тIа, хуьрерин школайра чирвилер къачузвай аялар 2-3-чкайриз лайихлу жезва (олимпиадада 1-чкаяр шегьерра, махсус классра, кIелзавай аялри кьазва).

Халис ватанперес

Фикир гайила, Абдул Гьажибалаевич зурба ватанперес я. Чухсагъул ва аферин касдиз. Зурба карчи ам туштIани, еке мал-девлет адахъ авачтIани, ада вичин гьалалдин дуллухдикай са кьадар такьатар вичин хуьруьн, райондин жегьил несилдин къайгъуда харжзава. Абдул муаллимди кьил кутунвай баркаллу кардилай гьал-агьвал авай ксарини чешне къачудайдак кIевелай умуд кутаз кIанзава.

Эхирдайни чаз Абдул Гьажибалаевичаз алукьнавай ЦIийи йис ва юбилей рикIин сидкьидай тебрик ийиз кIанзава. Къуй квехъ, гьуьрметлу Абдул муаллим, чандин мягькем сагъвал, рикIе авай мурадар кьилиз акъуддай яргъал уьмуьрар ва къуватар хьурай!

Рагнеда Рамалданова