Барият 1937-йисан августдин вацра Къайтагъ райондин Маджалис хуьре дидедиз хьана. Ирайгьанат тIвар ганвай би­цIек пара зайифди тир. Диде Гуьльдесепа ва бадеди ам итимрин бапIахда аваз хуьзвай, вични гьакьван гъвечIиди тир.

Са сеферда кимел ацукьнавай агъсакъалри аялдикай жузунар авуна, и вахтунда Маджалисдиз гастролриз Татам Мурадов атанвай. Артистрин дестедик Барият Мурадовани квай. Агъсакъалри бицIе­кан тIвар дегишарун, машгьур артисткадин гьуьрметдай адал Барият лагьай тIвар эцигун теклифна. ТIвар дегишна, метрика къачур 16-ноябрь чи свас Бариятан хайи югъ яз тайин­ хьана.

Барият халкьдин сивин яратмишунрал рикI алаз чIехи жезвай, адан къаст халкьдин медениятдин ирс дериндай ахтармишун тир. 1961-йисуз ам Дагъустандин культурадин министерстводин Халкьдин яратмишунрин кIвале методиствиле кIвалахал акъваззава. Ина кIвалахзавай йисара ашукьар тир Агъай Къапланован (“С агач къомузом”, 1963), Жа­мисеб Саларован (“Струны чунгура”, 1964), Султан Саидован (“Мой чунгур”, 1966) ктабар чапдай акъудна. 1966-йисуз руш Москвадин культурадин госинститутдин режиссёрвилин отделенидик экечIна,  гьа са вахтунда ада Даградиокомитетда кIвалахни ийизвай. 1974-йисуз Барият Мегьамедовна СССР-дин АН-дин Да­гъустандин филиалдин аспирантурадик экечIна ва вахтунилай фад, 1976-йисуз, Моск­вадин Миклухо Маклаян тIва­рунихъ галай этнографиядин ва антропологиядин институтда агалкьунралди кандидатвилин диссертация хвена.

Кандидатвилин тIвар къачур Барият мадни дериндай илимдал машгъул жезва. Этнографиядин отделда кIвала­хай йисара ам алимрин экспедицийрик кваз Дагъус­тандин саки вири чкайриз фена. Дагъустандин этнографияда Барият Мегьамедовнади вичин пай кутун тавур хел бажагьат ава. Этнографиядин гзаф хилерай ам сифте ахтармишунар тухванвай алим я. Милли тIуьн­риз талукь адан фикирар яваш-явашдиз докторвилин диссертациядиз элкъвена ва пешекарди 2003-йисуз алимвилин и дережани хвена.

Барият Мегьамедовна илимдин 200-далай гзаф кIва­лахрин, гьа жигьетдай “Рос­сиядин халкьар”, “Дуь­нья­дин халкьар”, “Россиядин Кьиблепатан халкьарин энциклопедия”, “Дуьньядин халкьар ва динар” энциклопедийра, “Да­гъустандин халкьар” кIва­тIалда, “Дуьньядин культураяр” энциклопедияда (США) гьатнавай макъалайрин автор я. Алимдин къелемдикай 13 мо­нографияни хкатнава.

Алай вахтунда Барият Алимова РАН-дин ДНЦ-дин антропологиядин ва этнографиядин институтда виридалайни гьуьрметлу, маса алимри вичин кIвалахрикай виридалайни гзаф менфят къачузвай пешекар я. Тамам тушир делилралди, маса алимри чпин кIвалахра адан ахтармишунрикай 1117 сеферда менфят къачунва. Вичин вири уьмуьрда кIватIнавай чирвилери ам “Дагъустандин этнография” тIвар ганвай зурба ктаб кхьинал гъана.

Алимова Барият Мегьамедовнадин патав Кеферпатан Кавказдин гзаф пипIерай гьам студентар, школайрин ва вузрин муаллимар, машгьур алимарни меслят ийиз къвезва. Алимдиз садан хатурни хан тийидай, виридаз вичелай алакьдай куьмекар гудай къилих хас я. Адан гъилик 6 аспирантди кандидатвилин дережаяр хвена.

Барият Алимовадин зегьметар фикир тагана амукьнач. Ам “За доблестный труд” медалдин, РАН-дин гьуьрметдин грамотайрин сагьиб я. 2006-йисуз адаз “Дагъустандин илимдин лайихлу деятель” лагьай виниз тир тIвар гана.

Уьмуьрдин юлдаш Алимахъ галаз абуру руш чIехи аву­на. Заз къейд ийиз кIанзава, Да­гъустандин шииратдикай яр­гъа тушир хизандай тир Барият Мегьамедовна чи классикрин жавагьиррал лап рикIи­вай ашукь я. КIвалахал ада абур ху­ралай лап устадвилелди кIел­­дай дуьшуьшарни тIи­мил же­дач. Чна адаз еке аш­къи­див­ди яб гуда.

Мадина Гимбатова,
тарихдин илимрин доктор